تاثیر لغو تحریم های دلاری بر اقتصاد ایران بررسی می شود / ایران در یک قدمی آزادی کامل تجاری

در پی  افزایش شکایت های ایران در خصوص عدم رفع تحریم ها پس از توافق هسته ای و ادامه نگرانی شرکت های خارجی از ورود به عرصه تجارت با ایران، اخیرا وزارت خزانه داری آمریکا اعلام کرده است که معاملات بر پایه دلار با ایران که قبلا ممنوع بود، تا زمانی که وارد سیستم مالی آمریکا نشود، آزاد می شود.

خزانه داری آمریکا اعلام کرده است معاملات خارجی با سازمان هایی که تمام یا بخشی از مالکیت آنها در اختیار افراد حاضر در لیست تحریم ها قرار دارد، لزوما شامل تحریم های آمریکا نمی شود، بنابراین براساس این دستورالعمل، شرکت های خارجی آزادی بیشتری برای تجارت با ایران به دست خواهند آورد.

این تصمیم جدید دفتر کنترل دارایی های خارجی وزارت خزانه داری آمریکا همچنین موجب لغو محرومیت های معاملات خارجی با شرکت های ایرانی می شود که در کنترل اشخاصی هستند که در فهرست تحریم های آمریکا قرار دارند، بنابراین همزمان به شرکت های خارجی اطمینان داده است که معامله با ایران بیش از این شامل تحریم های آمریکا نخواهد بود.

حال با لغو تحریم های دلاری توسط آمریکا که بانک ها و شرکت های غیرآمریکایی را آزاد برای انجام معاملات خارج از سیستم مالی ایالات متحده، با ایران و استفاده از دلار قرار داده است؛ چه مزایا و پیامدهایی در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود؟ آیا رفع ممنوعیت معاملات بر پایه دلار با ایران تاثیر مثبتی بر اقتصاد ایران خواهد داشت؟ «فرصت امروز» در این گزارش به بررسی تاثیر لغو تحریم های دلاری بر اقتصاد ایران پرداخته است.

***

بابک حاجیان:

زاویه دید جهان به روابط تجاری با ایران تغییر کرده است

بابک حاجیان، کارشناس اقتصادی معتقد است نخستین بازتاب لغو تحریم ها به ویژه در بخش دلار، سهولت در جابه جایی منابع مالی و سرمایه گذاری خارجی است.

بازتاب لغو تحریم های دلاری توسط خزانه داری آمریکا را در اقتصاد ایران چگونه ارزیابی می کنید؟

نخستین بازتاب لغو تحریم ها به  ویژه در بخش دلار، سهولت در جابه جایی منابع مالی و سرمایه گذاری خارجی است. سرمایه گذاری خارجی و روابط تجاری ایران تا زمان تحریم ها صرفا با تضمین دولت بود اما با دستور جدید وزارت خزانه داری آمریکا و آزادی معاملات بر پایه دلار، تجارت ها در قالب سرمایه گذاری با ایران صورت خواهد گرفت و می توان پیش بینی کرد ورود سرمایه گذارهای خارجی به چرخه اقتصاد ایران شدت بگیرد.

فرآیند بعدی این اقدام را می توان بهبود تولید ملی، افزایش اشتغال و رسیدن به شاخص 8درصدی اشتغال که در برنامه پنجم و ششم توسعه به آن اشاره شده است، دانست. اخیرا نیز با بازگشت اموال بلوکه شده بانک صادرات از اروپا به ایران، لغو ممنوعیت معاملات دلاری با کشور و همچنین الحاق ایران به FEPF شرایط تجاری ایران بهبود یافته و این را می توان ناشی از عقب نشینی های آمریکا از دخالت های بی دلیل خود در اقتصاد ایران دانست و زاویه دید جهان به روابط تجاری با ایران تغییر کرده و امنیت برای ورود منابع به کشور تضمین شدنی است.

پیشنهاد خود را به دولت و بخش خصوصی برای بهره وری بهتر از این فرصت تجاری بیان کنید.

لغو ممنوعیت معاملات دلاری با کشور امنیت معاملات پولی را بیشتر کرده است و منشأ آن هرچه که باشد (به جز پول سیاه) در بخش تولید کشور جذب خواهد شد. البته چالش های اقتصادی ایران را نیز نباید نادیده گرفت و زمان ورود منابع به بخش تولید که به تبع آن افزایش رشد اقتصادی به همراه دارد، باید توسط دولت نظارت شود تا این پول اقتصاد را در کوتاه مدت با بیماری هلندی رو به رو نکند.

بنابراین دولت مکلف است تمام منابع را به سمت تولید سوق دهد تا تقاضای ایجاد شده در این پول ها به سمت عرضه هدایت شود. در اصل ورود منابع خارجی باید به سمت فعالیت های دانش بنیان و تولیدی با قابلیت صادرات حرکت کند.

واحد پولی دلار، معیار فعالیت اقتصادی بین المللی است و به دلیل تحریم ها ما در چند سال گذشته این روند را برای کشور خود به یورو و یوان چین تبدیل کرده بودیم ولی با این اقدام اخیر آمریکا، دوباره روند فعالیت های تجاری بین المللی به جای اصلی خود برگشته و اینکه بر پایه دلار آمریکا یا کانادا شکل بگیرد یک خط کش و معیار بین المللی است و در حوزه های تجاری با دنیا باید بالانس کالا مشخص شود. درواقع  در فرآیند تبادلات وقتی تبدیل ارزی صورت نگیرد و دلار به یوان یا یورو تبدیل نشود، خسارت های اقتصادی متحمل نمی شویم و مبادلات در مسیر درست و بین المللی قرار می گیرد.

***

حسین روشنک:

رفع تحریم های ارزی یک قدم مثبت در راه آزادی تجاری است

حسین روشنک، عضو اتاق بازرگانی ایران معتقد است آزادسازی مبادلات دلاری ایران با کشورها قدم مثبت و با ارزشی در رفع تحریم های ارزی و مبادلات ارزی تلقی می شود که می تواند اثرات مثبتی بر اقتصاد ایران داشته باشد.

با اقدام اخیر خزانه داری آمریکا مبنی بر لغو تحریم های دلاری چه مزایایی در انتظار اقتصاد ایران خواهد بود؟

اصولا هر قدمی که در رفع تحریم ها برداشته شود مساوی با برداشتن قدم در راه آزادی جریان اقتصادی ایران است. لغو تحریم ها تا زمان جدید شدن دولت آمریکا، برای ایران موثر است. حدود 15 سال طول کشید که آمریکا اقدامات تحریمی علیه ایران وضع کند بنابراین رفع اثرات این تحریم ها نیازمند صرف مدت زمان زیادی است.

درست است که شرط آمریکا در آزادی مبادلات دلاری ایران این است که این دلار وارد سیستم مالی آمریکا نشود، اما این آزادی خود به خود اثر مثبتی بر اقتصاد ایران دارد، چرا که در هر جای دنیا که بخواهیم دلاری را حواله کنیم، یک سر آن در سیستم مالی آمریکا قرار می گیرد و اینطور نیست که ما بخواهیم در دنیا مبادلات دلاری انجام دهیم و اثری در سیستم مالی آمریکا نداشته باشد اما مهم این است که می توان این امر را به فال نیک گرفت و تبعات تحریم ها را در اقتصاد ایران کمرنگ کرد.

بنابراین از دیدگاه من آزادسازی مبادلات دلاری ایران با کشورها قدم مثبت و باارزشی در رفع تحریم های ارزی و مبادلات ارزی تلقی می شود که اثرات مثبتی بر اقتصاد ایران دارد.

تاثیر ملموس این اقدام را تا چه زمانی می توان در اقتصاد کشور احساس کرد؟

این امر بستگی به این دارد که دولت آمریکا براساس قرارداد برجام تمام تحریم ها را لغو کند اما متاسفانه چنین نشد اما اگر این سختگیری کمتر شود اثرات آن زود مشخص خواهد شد. البته هم اکنون می توان تاثیر لغو تحریم های دلاری را در روابط تجاری ایران مشاهده کرد؛ چرا که در گذشته بسیاری از کشورها برای خریدوفروش دلار توسط ایرانی ها ممانعت می کردند و تمام صرافی ها با ایرانی ها قطع رابطه داشته و از ایران نه دلاری خریداری می شد و نه دلاری فروخته می شد، اما خوشبختانه این مشکل رفع شده و بانک های خارج از کشور، دلار را برای ایرانی ها جابه جا می کنند و این یک اثر فوری و مثبت در روابط تجاری ایران بوده است. امیدواریم مابقی مشکلات اقتصادی و تجاری ایران در کشورهای اروپایی با قدرت جمهوری اسلامی ایران و نه عقب نشینی رفع شود و تمام مشکلات از سر راه تجار ایرانی برداشته شود.

***

مجیدرضا حریری:

آزادی تجارت ایران بر مبنای دلار تاثیرات واقعی و روانی دارد

مجیدرضا حریری، عضو اتاق بازرگانی ایران معتقد است آزاد سازی معاملات بر پایه دلار با ایران حامل دو تاثیر واقعی و روانی در کشور است.

لغو تحریم دلاری توسط خزانه داری آمریکا چه تاثیری در اقتصاد و مراودات تجاری ایران با سایر کشور ها خواهد داشت؟

این مسئله یک سری تاثیرات واقعی در تجارت ایجاد می کند که این تاثیر واقعی خیلی موثر نیست و نیز یک سری تاثیرات روانی را به نفع ایران ایجاد می کند که این امر مهم تر از تاثیرات جزیی واقعی آن در برخی از مبادلات خواهد بود. از نظر تکنیکال مبادلاتی، دلاری که وارد سیستم مالی آمریکا نشوند، تاثیر مثبت و ملموسی در اقتصاد و تجارت ایران قلمداد می شود به طوری که هر قدم مثبتی که آمریکا نسبت به تجارت ایران برمی دارد و نسبت به تحریم ها عقب نشینی می کند، برای تجارت ما عامل مثبتی است.

در روزهای اخیر سیگنال های مثبت تر از دو ماه پیش به خصوص از طرف شرکت های اروپایی متوجه تجارت با ایران است و این امر حاکی از آن است که جو عمومی دنیا نسبت به همکاری اقتصادی ایران مثبت تر بوده و برزخ و بلاتکلیفی اقتصادی در ایران بهبود یافته است.

با وجود رفع تحریم ها و اجرای برجام چرا همچنان اقتصاد کشور در شرایط مساعدی قرار ندارد؟

به نظر می رسد روابط و اوضاع تجاری ایران با شرکت های بزرگ دنیا در فضای رو به بهبودی است. اینکه ما فکر کنیم با رفع تحریم ها مشکل اقتصادی کشور حل می شود، خیر این گونه نیست. مشکل اقتصادی کشور در ذات اقتصاد است؛ به شکل واقع بینانه باید گفت بلایی که دولت گذشته بر سر اقتصاد کشور آورد، باعث شد اقتصاد کشور شخم زده شود بنابراین قابل پیش بینی بود که اقتصاد کشور در فرصت کوتاه قابل بازگشت به سال های قبل نیست. در زمان اوج تحریم ها عمده فعالان اقتصادی موضوع تحریم ها را درصدی از مشکل اقتصادی عنوان می کردند چراکه اقتصاد ایران فی النفسه اقتصاد مریض و تب داری بود و در تحریم ها لطمات بیشتری به آن وارد شد.

درست است که رفع تحریم ها اوضاع اقتصادی را بهتر می کند و شاید به اوضاعی که قبل از زمان تحریم ها بود، برگردیم اما آن فضای اقتصادی نیز شرایط قابل تعریفی نداشت. اتفاق هایی که امروز در فضای اقتصادی و تجاری ما رخ می دهند ناشی از رکود اقتصادی است و صنایعی که در رکود به سر می برند بیشتر از اینکه از تحریم لطمه بخورند از رکود اقتصادی که تقاضای وارداتی را مورد ضربه قرار داده است، متحمل زیان شده اند.

عده ای از کارشناسان معتقدند با آزاد سازی فضای تجارت بر مبنای دلار، صادرات ایران افزایش و به تبع آن ارزآوری کشور افزایش می یابد، تحلیل شما از این موضوع چیست؟

بله درست است اما اینکه صادرات کشور چرا در زمان تحریم کاهش یافت ناشی از این است که عمده صادرات ایران نفتی است و صادرات غیرنفتی ما متاثر از نرخ حامل های انرژی است و با نوسانات قیمت نفت، بخش صادرات لطمه می خورد. اکنون تحریم های دلاری رفع شده و دیگر توسط آمریکا مانیتور نمی شود، این امر باعث شده جو روانی مثبتی بر تبادلات اقتصادی ایران با جهان حاکم شود و این از تاثیر واقعی آن موثرتر در بهبود شرایط تجاری ایران است، البته میزان تاثیر واقعی آن برمی گردد به اقدامات کشور یعنی میزان سرمایه گذاری خارجی و نحوه عملکرد مجموعه حاکمیتی تا فضای کسب و کار و روابط دیپلماسی کشور بهبود یابد.