این سوسیس و کالباس‌های بداقبال

فست‌فودها در سال‌های اخیر به‌عنوان جزئی جدانشدنی در تغذیه اکثر مردم دنیا جایی برای خود باز کرده‌اند. یکی از پایه‌های اصلی فست‌فودها، سوسیس‌ها و کالباس‌ها هستند. این مواد‌غذایی سابقه‌ای بس طولانی در تاریخ تغذیه بشر داشته و در طول سده‌های اخیر مسیر رشد و تکامل خود را طی کرده و به جایگاه امروزی در سبد غذایی مردم رسیده‌اند. البته در این بین برخی اتفاق‌ها در این صنعت افتاده که نگاه مردم ایران مخصوصا طی چند سال اخیر به این محصولات تغییر کرده و اعتماد خود را نسبت به این صنعت از دست داده‌اند و بیش از پیش مصرف این محصولات را در منازل و حتی رستوران‌های خود کم کرده‌اند،

اما در مجموع با توجه به خصوصیاتی نظیر كامل بودن سوسیس و كالباس از نظر مواد مغذی و بهداشتی بودن به علاوه در دسترس بودن و آماده شدن سریع و از همه مهم‌تر طعم خوب و لذیذ همراه با ادویه‌های مخصوص باعث شده این محصولات در تمام دنیا طرفداران بسیاری داشته و سرانه مصرف بالایی را از آن خود کنند، برای مثال كشور آلمان بیش ازهزار نوع سوسیس تولید می‌كند و میزان مصرف سرانه سوسیس و كالباس در آن كشور حدود ۴۰ كیلوگرم در سال است. یا مثلا مصرف سرانه این فرآورده‌ها در تركیه بیش از ۵.۴كیلوگرم و در چین بیش از 6 كیلوگرم است. همه این‌ها در حالی است كه مصرف سرانه سوسیس و كالباس در ایران كمتر از 2كیلوگرم برای هر ایرانی است.

***

تولیدات غیراستاندارد، کارخراب‌کن‌های بازار

بررسی‌ها نشان می‌دهد که تولید این محصولات در ایران از سال 1310 در سطح کارگاهی و ابتدایی آغاز و سپس نخستین واحدهای تولیدی استاندارد شروع به کار کردند. با توجه به مزایایی که این صنایع دارند از جمله سرعت بالای طبخ، قیمت پایین نسبت به گوشت و همچنین طعم خوب و حمل آسان همگی موجب شده این صنعت در اغلب کشورهای دنیا جزو صنایع درآمدزا و سودآور باشد اما متاسفانه در کشور ما برخی تولیدکنندگان خاطی موجب شده‌اند کار این بازار خراب شود به‌گونه‌ای که با استفاده از ضایعات فاسد گوشت و مرغ با روش‌های غیراستاندارد و ماشین‌آلات غیر‌بهداشتی به اصطلاح تولید زیرزمینی دارند و برخی فیلم‌های پخش شده از این تولیدات در شبکه‌های اجتماعی، اعتماد قشر زیادی از مردم را نسبت به این صنعت از بین برده است.

درخصوص سرمایه‌گذاری در حوزه تولید سوسیس و کالباس، محمد موسوی، مدیرعامل اتحادیه تعاونی تولیدکنندگان فرآورده‌های گوشتی به «فرصت امروز» می‌گوید: ظرفیت تولید فرآورده‌های گوشتی و سوسیس و کالباس در کشور ما بسیار زیاد است اما مسئله اصلی فرهنگ مصرف و حمایت‌های دولت از این صنایع است.

وی می‌افزاید: ما می‌توانیم تولید کنیم اما شما برای تولیدات نیاز به مشتری دارید و مصرف‌کننده‌ای که حاضر باشد بابت این محصولات هزینه پرداخت کند، که متاسفانه دلایل بسیاری باعث شده حضور در این صنعت با شرایط فعلی سودآور نباشد. به علاوه اینکه رکود اقتصادی چندسال اخیر دامنگیر این صنعت هم شده و تاثیرات منفی خود را گذاشته است. یکی دیگر از مشکلات این حوزه دخالت ارگان‌های مختلف و تصمیم‌گیری‌های نامرتبط در این صنعت است.

مزایای این فرآورده‌ها در صورت تولید استاندارد

تولید این فرآورده‌ها درصورتی‌که به حالت درست و استاندارد صورت گیرد و در طرف مقابل مصرف استاندارد داشته باشد، مزایای بسیاری را به همراه خواهد داشت. اول اینکه سوسیس و كالباس با استفاده از انواع گوشت قرمز وسفید از (۹۰- ۴۰ درصد در انواع مختلف) به همراه آرد، نشاسته، پروتئین حیوانی، روغن مایع و ادویه‌جات تهیه می‌شوند. بنابراین غذایی نسبتا كامل بوده و مواد آن كامل‌تر از گوشت است. همچنین درصورت افزایش مصرف سوسیس و كالباس از مصرف گوشت كاسته شده و نیازی به واردات گوشت در کشور بسیار کمتر می‌شود.

جالب است بدانید از هر کیلوگرم گوشت خالص می‌توان حدود دو کیلوگرم فرآورده تولید کرد که همین مسئله موجب کاهش قیمت سوسیس و كالباس در مقایسه با همان مقدار گوشت است و به خوبی می‌توان آن را جایگزین بخش زیادی از گوشت مصرفی در خانواده‌ها کرد. كارخانه‌های تولید كننده سوسیس و كالباس بعد از انقلاب اسلامی به تعداد زیادی مجوز تاسیس و بهره‌برداری گرفته‌اند ولی در مجموع از فروش پایینی برخوردار هستند؛ بنابراین با ظرفیت كم فعالیت می‌كنند. برای مثال در سال ۱۳۷۶ آمار تولیدات در حد ۳۱ درصد ظرفیت اسمی كارخانجات و در سال ۱۳۷۸ حدود ۲۴ درصد ظرفیت اسمی بود. به همین جهت فعالیت بیشتر واحدهای تولید كننده در جهت اشتغال‌زایی تاثیر خوبی خواهد داشت.

مواد اولیه مصرفی و ماشین‌آلات در دسترس

یکی از مزیت‌هایی که این صنعت برای صاحبان آن در کشور ما دارد سهولت دسترسی به مواد اولیه به علاوه ماشین‌آلات مورد نیاز این صنعت است، در واقع اصلی‌ترین مواد اولیه سوسیس‌ها و کالباس‌ها گوشت قرمز و سفید است که تماما در کشور وجود دارد. همچنین سایر مواد چون نگهدارنده‌ها، طعم‌دهنده‌ها، روغن مایع، نمک، ادویه‌جات، پیاز، سیر، نیتریت‌ها، نیترات‌ها و فسفات‌ها هستند به علاوه پسته، قارچ و پنیر در برخی سوسیس‌ها و کالباس‌ها استفاده می‌شود که تماما این مواد برای تولیدکنندگان در دسترس است.

درخصوص مراحل تولید سوسیس و کالباس هم باید بدانید که در کارخانه ابتدا گوشت را چرخ کرده، سپس دیگر مواد تشکیل‌دهنده را به گوشت اضافه می‌کنند و توسط همزن آن را یکنواخت کرده و سپس خمیر حاصل را توسط دستگاه‌های پرکن روکش کرده و به فرم دلخواه در می‌آورند. در نهایت مواد توسط هوا خشک، پخته یا دودی می‌شوند و به مرحله بسته‌بندی می‌روند که در تمام این مراحل دستگاه‌ها و ماشین‌آلات مورد استفاده در انواع داخلی و خارجی آن در دسترس است.

فرهنگ‌سازی مصرف، قبل از سرمایه‌گذاری

کارشناسان این حوزه به علاوه تولیدکنندگان در این صنعت معتقدند ایران ظرفیت‌های بسیاری برای افزایش سرمایه‌گذاری در این حوزه را داشته و میزان سرانه مصرف ما با سرانه استاندارد جهانی اختلاف بسیاری دارد و همین مسئله یکی از مهم‌ترین پتانسیل‌های ورود به این حوزه است اما نخستین کاری که باید انجام شود فرهنگ‌سازی در این حوزه توسط رسانه‌ها و دولت به علاوه تولیدکنندگان است، به‌گونه‌ای که بی‌اعتمادی به این محصولات از بین رفته و مردم به سمت این محصولات رو بیاورند. البته پیش از این کار باید نظارت بیشتر و سخت‌گیری‌های لازم صورت گرفته و از تولیدات زیرزمینی و غیر‌استاندارد جلوگیری شود، در صورت اجرایی شدن موارد فوق ورود به این حوزه می‌تواند بسیار درآمدزا باشد.

سرمایه‌های مورد نیاز

درخصوص سرمایه‌های مورد نیاز در این صنعت ارقام متفاوتی ارائه می‌شود. دو بخش اصلی سرمایه در گردش به علاوه سرمایه ثابت مدنظر است که درخصوص مبلغ سرمایه در گردش، دو فاکتور اصلی «میزان تولید» به علاوه «درصد گوشت مصرفی» در محصول است که سرمایه در گردش را متغیر می‌کند. در مجموع با در نظر گرفتن میزان یک هزار تن تولید در سال، شما به حدود یک میلیارد تومان سرمایه ثابت برای خرید ماشین‌آلات و تجهیز کارخانه نیاز دارید. به علاوه حدود 200میلیون تومان هم سرمایه در گردش برای این میزان تولید نیاز است.

دوره بازگشت سرمایه برای این کار حدود سه سال در نظر گرفته می‌شود و تعداد افرادی که در این مجموعه مشغول به کار می‌شوند حدود 20 نفر برآورد می‌شود. به علاوه شما برای راه‌اندازی این مجموعه به حدود 2هزار مترمربع فضا نیاز دارید. راه‌اندازی این مجموعه زیر نظر وزارت صنایع است اما وزارت بهداشت و سازمان استاندارد هم از ارگان‌هایی هستند که با کار شما در ارتباطند و نظارت‌هایی را به عمل می‌آورند.

سرمایه‌گذاری در محصولی که کمتر دیده شده

در کشور ما پایه اصلی تولید سوسیس‌ها و کالباس‌ها گوشت گاو، گوساله، بره، گوسفند، مرغ و بوقلمون است که شاید یکی از دلایل کمتر مورد توجه بودن این صنعت توسط مردم تنوع کمی است که در این صنعت وجود دارد، اما کشورهای دیگر از گوشت انواع ماهی‌ها به علاوه ماکیان دیگر هم برای تولید سوسیس بهره می‌گیرند که در بسیاری مواقع مطابق ذائقه مردم بوده و مورد اقبال عمومی قرار می‌گیرد.

اما در گزارش بعدی این صفحه قصد داریم شرایط سرمایه‌گذاری در تولید سوسیس ماهی را بررسی کرده و ببینیم آیا فرصتی برای درآمدزایی و سودآوری در این محصول برای کشور ما وجود دارد یا نه. هرآنچه در این خصوص می‌خواهید بدانید در گزارش بعدی این صفحه دنبال کنید.