باد توافق کشتی های اروپایی را به ایران می آورد

«توسعه دریـا محور»؛ این دو کلمه شاید بتواند تمام برنامه‌های وزیر راه و شهرسازی را برای توسعه و بهبود اوضاع دریایی کشور در خود خلاصه کند. عباس آخوندی در طول ماه‌های گذشته بارها تاکید کرده آنچه تاکنون در بنادر ایران اتفاق افتاده است با ظرفیت‌های موجود به هیچ عنوان سازگاری ندارد. نفوذ گسترده ایران در آب‌های منطقه خلیج‌فارس، در اختیار داشتن چند بندر مهم منطقه‌ای در استان‌های هرمزگان و خوزستان، ظرفیت بالقوه در بندر شهید بهشتی در چابهار برای گسترش توان کشور در دریای عمان و البته توان منطقه گسترده دریای خزر در ارتباط دادن کشورهای حوزه خزر به یکدیگر باعث شده نام ایران در فهرست کشورهای دریایی منطقه به شکلی خاص جلوه کند.

با وجود این توان بالقوه اما در طول سال‌های گذشته ایران آن طور که باید و شاید در لیست کشورهایی که محوریت دریایی خلیج فارس را به دست آورده‌اند جایگاه ویژه‌ای نداشته است. قراردادهای طولانی‌مدت بعضی از کشورهای عربی حاشیه خلیج فارس مانند عمان و امارات با طرف‌های اروپایی و آمریکایی و البته شرایط اقتصادی آنها که اجازه ورود لاینرهای دریایی مختلفی را به بنادر آنها صادر کرده باعث شده رقابت ایران با این کشورها به سختی مهیا شود. این مسئله باعث شده آخوندی، وزیر راه و شهرسازی ایران بارها اعلام کند آنچه تاکنون به‌عنوان طرح توسعه‌ای در بنادر مختلف کشور مطرح بوده و بنا است در آینده نیز در دست پیگیری قرار گیرد نه‌تنها باید با یک تجدیدنظر جدی همراه شود که هدف اصلی از ارائه این برنامه‌ها نیز نه اهداف درون‌کشوری که رساندن بنادر ایران به سطح رقابت با بنادر مختلف منطقه است.

افتتاح فاز سوم بندر شهید رجایی، گسترش توان کانتینری بندر امام و البته دستورات مکرر رییس‌جمهوری مبنی بر لزوم سرعت گرفتن طرح توسعه بندر شهید بهشتی در چابهار تنها بخشی از این برنامه‌هاست تا در آینده‌ای نزدیک بتواند نام بنادر ایران را به‌عنوان اصلی‌ترین محورهای دریایی در منطقه خلیج‌فارس به ثبت برساند. در کنار مسائل داخلی اما موضوعی که در سال‌های گذشته برای صنعت دریایی ایران مشکل‌ساز شده و راه توسعه را با کندی همراه کرده است، بحث تحریم‌های اقتصادی اعمال شده از سوی کشورهای اروپایی و آمریکایی علیه ایران است.

هرچند طبق اعلام سازمان بنادر و دریانوردی به‌جز بندر شهید رجایی که برای مدت محدودی تحریم شد دیگر بنادر ایران به شکل رسمی در فهرست تحریم‌های خارجی قرار نداشته‌اند اما تهدیدهای قدرت‌های جـــهانی روی سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی بین‌المللی مبنی بر تحریم آنها در صورت ورود به مسائل دریایی ایران از یک‌سو و البته تحریم کشتیرانی ایران و موسسات مالی و بیمه‌ای که توان تضمین محموله‌های وارد شده به آب‌های کشور را از دست داده بودند از سوی دیگر باعث لرزیدن دل اروپایی‌ها برای ورود به آب‌های ایران شده است.

بحثی که به نظر می‌رسد با به نتیجه رسیدن توافقات لوزان و از بین رفتن تحریم‌ها کنار خواهد رفت تا جایی که رییس سازمان بنادر در نشست خبری روز شنبه خود رسما اعلام کرد: مذاکرات گسترده‌ای با کشتیرانی‌های اروپایی برای ورود دوباره به آب‌های ایران آغاز شده است موضوعی که هرچند تا زمان عملی شدن به مقدمات و پیچیدگی‌های گسترده نیاز دارد اما می‌تواند افق آب‌های ایران را پس ازچند سال دوباره روشن کند.

توافق لوزان نویدبخش روزهای خوش دریایی است

سعید ایزدیان، معاون دریایی سابق سازمان بنادر و دریانوردی در گفت‌وگو با «فرصت امروز»، با مثبت انگاشتن توافق هسته‌ای حاصل شده بین ایران و قدرت‌های جهانی اظهار کرد: هرچند در طول سال‌های قبل دولت تلاش کرد با برپا کردن تمهیدات لازم فشار به وجود آمده علیه بنادر ایران را به حداقل برساند اما باز هم تحریم‌ها تاثیر خود را گذاشتند. وی ادامه داد: بحث تضمین شناورها و بیمه محموله‌های آنها و همچنین محدودیت‌های اعمال شده علیه کشتیرانی کشور باعث شد قدری سرعت پیشرفت ایران در این مسیر کوتاه شود. از این رو درصورتی‌که توافقات لوزان به نتایج قطعی رسیده و تحریم‌ها کنار روند می‌توان امید داشت روزهای خوش دریایی ایران بار دیگر از راه برسد.

به گفته ایزدیان، لاینرهای اروپایی همواره علاقه داشته‌اند تا از ظرفیت موجود در بنادر ایران حداکثر استفاده را ببرند مسئله‌ای که با توجه به تحریم‌های سال‌های اخیر با دشواری‌هایی همراه شده و می‌تواند از این به بعد دوباره تمام شرایط را عادی کند. معاون دریایی سابق سازمان بنادر و دریانوردی با بیان اینکه ظرفیت بنادری مانند شهید رجایی، امام خمینی (ره) و چابهار در سطح منطقه کم‌نظیر است، اظهار کرد: ‌خوشبختانه با اقدامات مثبت صورت گرفته در سال‌های گذشته و افزایش قابل توجه توان بندری ایران در سطح منطقه در صورت کنار رفتن تحریم‌ها می‌توان امید داشت این مسئله به رونق بنادر ایران و افزایش توان رقابت ما با همسایگان خلیج فارس بینجامد.

وی که در حال حاضر مدیرعاملی یک هلدینگ خصوصی دریایی را نیز بر عهده دارد با اشاره به استقبال بخش‌خصوصی و حضور پر توان این بخش در کنار بخش دولتی برای بازگرداندن اروپاییان به عرصه آب‌های ایران تاکید کرد: ‌در طول روزها و هفته‌های گذشته مذاکرات بخش‌خصوصی و دولتی ایران با لاینرهای اروپایی از سر گرفته شده که این می‌تواند نویدبخش روزهای خوش دریایی ایران در آینده‌ای نزدیک باشد.

هرچند در مذاکرات اولیه ایران با شش کشور قدرتمند جهان و توافقنامه سوییس نیز بخشی از محدودیت‌های اعمال شده علیه آب‌های ایران لغو شد و به‌طور خاص بندر رجایی به‌عنوان اصلی‌ترین مرکز دریایی ایران باردیگر به حالت عادی بازگشت اما قطعا حضور دائمی و پردامنه اروپایی‌ها در آب‌های ایران نیاز به یک توافق قطعی دارد که شاید این توافق در تیر ماه امسال برآورده شود.