کارشناسان و صاحب نظران از بازنشستگی زود هنگام زنان از بازار کار می گویند / بازنشستگی زود هنگام، حذف تدریجی زنان از بازار کار

درحالی که تا چند هفته گذشته در برخی محافل سخن از بازنشستگی زود هنگام زنان و هموار ساختن مسیر برای ورود قشر جوان و تحصیلکرده به بازار کار مطرح بود، مجمع تشخیص مصلحت نظام طی تبصره الحاقی یک، ماده 97 لایحه برنامه ششم توسعه پیرامون بازنشستگی پیش از موعد زنان، این ماده را مغایر با سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی و افزایش بهره وری در نیروی انسانی ارزیابی و پیشنهاد کرد که این حق برای خانم هایی با سن 55 یا 60 سال منظور شود. 

باید یادآور شد نمایندگان مجلس شورای اسلامی در تبصره یک ماده 97 لایحه برنامه ششم توسعه مصوب کرده بودند که کلیه دستگاه ها، سازمان ها، شرکت های دولتی و نهادهای عمومی غیردولتی تابع صندوق های بازنشستگی اعم از کشوری و تامین اجتماعی مکلفند با درخواست بازنشستگی بانوان شاغل که دارای حداقل 20 سال سابقه خدمت هستند، بدون محدودیت سنی موافقت کنند. 

باوجود مخالف زنان و عدم موافقت تشخیص مصلحت نظام با این ماده، زنان و بسیاری از کارشناسان بر این باورند که بازنشستگی پیش از موعد زنان از بازار کار، بیشتر نادیده گرفتن تجربیات و مهارت شغلی آنان است. آنان بر این باورند که زنان با 20 سال سابقه کار دارای کوله باری از تجربه هستند که می توان بهتر از این از تجربیات و مهارت آنان در کنار جوانان تحصیلکرده استفاده کرد.

***

مریم خضری:

بازنشستگی بر مبنای سن افراد باشد

مریم خضری، دبیر معاونت زنان اتاق بازرگانی اصفهان است. او در خصوص بازنشستگی پیش از موعد زنان معتقد است که بیشتر می توان مبنای بازنشستگی زنان را همچون برخی کشورهای اروپایی نظیر کشور آلمان بر مبنای سن و سال افراد و میزان تاثیرگذاری آنان در جامعه برآورد کرد. به عبارتی براساس سن افراد که 60 سالگی و از کار افتادگی شغلی افراد است، می توان نسبت به بازنشستگی زنان اقدام کرد و لاغیر. بازنشستگی برخی از زنان با سن و سال کمتر از 60 سال و صرفاً متکی بر 20 سال سابقه کار نوعی اجحاف در حق توانایی و تجربیات این دسته از زنان است.

نظر شما پیرامون بازنشستگی زنان با 20 سال سابقه کار چیست؟ و تا چه اندازه موافق آن بودید؟

من با موضوع بازنشستگی زود هنگام زنان موافق نیستم چرا که معتقدم مبنا نباید صرفاً سابقه کار افراد آن هم با 20 سال سابقه کار آنان باشد. مبنای بازنشستگی با توجه به آنچه که ما در کار دیده ایم و تجربه کرده ایم، می تواند سن و سال و میزان تأثیرگذاری افراد در جامعه و اقتصاد کشور باشد. از این رو از نظر من به عنوان فردی که از نزدیک شاهد فعالیت زنان هستم، بازنشستگی زود هنگام زنان بیشتر منجر به حذف زنان و خانه نشین کردن قشری از زنانی خواهد شد که با کوله باری از تجربه و مهارت آنان را راهی منزل کرده ایم.

باید یادآور شد که ما در بازار کار کشورهای مختلف شاهد بازنشستگی افراد بر مبنای شرایط سنی و میزان تأثیرگذاری آنان در جامعه هستیم تا بر مبنای سابقه کار و این رویه نیز بیشتر به دلیل استفاده مطلوب و مناسب از مهارت و تجارب افراد است که نمونه آن در کشورهای اروپایی در حال اجراست.

به عبارتی فردی از 20 سالگی شروع به کار کرده است و اینکه اکنون در 40 سالگی او را که در اوج تجربه و مهارت قرار است خانه نشین کنیم، این برای بازار کار کشور حیف است چرا که این قبیل افراد باوجود 40 سالگی با کوله باری از تجربه همراه هستند که می توان از تجارب آنان برای بازار کار بیش از این استفاده کرد.

شاید بازنشستگی برای فردی 60 ساله مفید باشد چرا که شرایط سنی این افراد این قبیل بازنشستگی ها را می طلبد اما بازنشستگی برای فردی 40 یا حتی 50 ساله با توجه به امکان انتقال تجربه و استفاده از تجارب و مهارت آنان در بازار کار، از نظر من مطلوب بازار کار نبوده و حیف است.

از نظر شما آیا با بازنشستگی زود هنگام زنان فرصت بهتری برای به کارگیری نیروهای جوان تر و دانشگاهی فراهم نخواهد شد؟

کسی منکر هوش و ذکاوت و پویایی و هوشیاری قشر جوان و البته تحصیلکرده جامعه نیست کما آنکه ما از نزدیک در اتاق بازرگانی اصفهان شاهد این فعالیت و هوشیاری و پویایی این قشر از جوانان هستیم اما در کنار علم و هوشیاری و انرژی جوانان به مهارت و تجربه همین افراد با 20 سال یا 15 سال سابقه کار نیازمندیم. به عبارتی همواره پویایی و ذکاوت نسل جدید و جوان در کنار تجارب و مهارت های شغلی افراد با تجربه تر در کار هم منجر به شکوفایی بیشتر اقتصاد و جامعه شده است.

باید یادآور شد که کار و اشتغال در بخش خصوصی کشور به مراتب سخت تر و سنگین تر از بخش های دولتی است و حجم کار بخش خصوصی با بخش های مختلف دولتی قابل قیاس نیست. لازم به یادآوری است به کار گیری نیروهای جوان و تحصیلکرده می تواند با استفاده از تجارب نیروهای باتجربه تر کنار یکدیگر برای اقتصاد کشور بهره وری لازم را در پی داشته باشد که این بهره وری الزاما به معنای حذف تدریجی زنان باتجربه و بامهارت در کشور نباشد.

***

فاطمه قنبرپور:

بازنشستگی زود هنگام زنان، یک حذف فیزیکی  است

فاطمه قنبرپور، عضو کمیسیون بازرگانی و صادرات اتاق بازرگانی ارومیه است. او نایب رئیس کمیسیون گردشگری اتاق بازرگانی ارومیه است و درخصوص بازنشستگی پیش از موعد زنان بر این باور است که با این کار بیشتر به حذف فیزیکی زنان با کوله باری از تجربه در جامعه دامن خواهیم زد. او معتقد است با حذف هر یک زن با 20 سال سابقه کار با ورود طیفی جوان به بازار کار روبه رو خواهیم بود که پنج سال اول فقط باید برای آنان زمینه های لازم برای آموزش های فنی و شغلی را فراهم کرد.

نظر شما پیرامون بازنشستگی های پیش از موعد زنان از بازار کار چیست؟

من به شخصه با این موضوع مخالف هستم و صراحتا عنوان می کنم با بازنشستگی پیش از موعد زنان ما به حذف و حصر زنان از جامعه تن داده ایم، این در حالی است که با حذف هر یک زن از بازار کار باعث حذف زنان از چرخه اقتصادی کشور می شویم.

زمانی در کشور کار به شکل دور کاری برای زنان تجویز شد و دیدیم ثمره آن صرفاً حذف فیزیکی زنان از بازار کار بود و زنانی با کوله باری از تجربه از جامعه اقتصادی کشور به بهانه دورکاری و کار در منزل از چرخه اقتصاد حذف شدند حال آنکه اشتغال زن باید در بطن جامعه و به معنای حضور فیزیکی مستمر و مثمر ثمر او باشد. اکنون نیز که بهانه بازنشستگی زودهنگام زنان مطرح می شود باید یادآور شد که زنان در اوج تجربه و مهارت بازنشسته می شوند حال آنکه ما بیشتر به انتقال تجربیات این قشر نیازمندیم.

در صورت بازنشستگی زود هنگام زنان آیا فضای بیشتری برای ورود نیروهای جوان تر و فارغ التحصیلان دانشگاهی فراهم می شود؟

فارغ التحصیلان دانشگاهی در شرایطی وارد فضای کار می شوند که از تجربیات شغلی در بازار کار محرومند و نمی توان تجربه یک زن با 20 سال سابقه کار را با یک دکتر فارغ التحصیل دانشگاهی برابر ارزیابی کرد. زمانی دانشگاه های ما عرصه انتقال علم در کنار تجربیات شغلی بودند اما اکنون صرفاً از نظر علمی، اگر که خوب درس خوانده باشند، دارای تئوری های مکتوب خوبی هستند ولی از تجربه لازم برای بازار کار چندان برخوردار نیستند علاوه بر آنکه باید یادآور شد هر یک از نیروهای شاغل چه زن و چه مرد پنج سال اول ورود به بازار کار صرفاً در صدد انتقال تجربه و کسب مهارتند و 15 سال مابقی با کسب مهارت های لازم مشغول به کار می شوند.

اکنون نیز با حذف زود هنگام زنان به نوعی در زمانی که فرصت برای انتقال تجربیات این قشر فراهم است، ما آنان را با کوله باری از تجربه راهی منزل می کنیم تا بتوانیم از توانایی قشری تحصیلکرده کمک بگیریم که پنج سال اول صرفاً باید به آنان مهارت های شغلی و بازار کار را یاد بدهیم تا بتوانیم 15 سال بعد از آنها استفاده کنیم و از این روی از نظر من این صرفاً نه فقط هزینه های دولتی بلکه هزینه ها و تبعات اقتصادی نیز در بر دارد.

اما موضوع بازگشت مجدد بازنشستگان به بازار کار نیز مطرح است؟

فرصت های شغلی و مزایای شغلی بخش دولتی با بخش خصوصی برابر نیست از سویی دیگر چرا ما نیرویی را بازنشسته می کنیم که حالا بخواهیم با بازگشت مجدد این قشر به بازار کار موافق باشیم یا نباشیم. همچنین باید خاطر نشان کرد که بخش خصوصی در کار و پرداخت حقوق به مراتب سختگیر تر از بخش های دولتی است و به عنوان مثال با بازنشسته کردن یک معلم یا مدیر بخش دولتی و به کارگیری او در بخش خصوصی، پس از بازنشستگی از میزان حقوق متناسب با تجربه یک نیروی بازنشسته در بازار کار بخش خصوصی خبری نیست و بخش خصوصی با حداقل حقوق از توانایی نیروی بازنشسته استفاده خواهد کرد که این مهم ضربه سنگینی به توانایی نیروهای کار باتجربه است.

***

مریم اسلامی:

مشارکت زنان درجامعه باعث تعادل می شود

مریم اسلامی، مدیرعامل شرکت کیهان کاوان استان خراسان و عضو هیأت مدیره اتحادیه صادرکنندگان خدمات مهندسی استان خراسان رضوی است. او در خصوص بازنشستگی پیش از موعد زنان بر این باور است که این کار برای دولت هزینه های جاری فراوانی در بر خواهد داشت، اما پیرامون حضور فعال زنان در جامعه به رغم بازنشستگی پیش از موعد آنان برای زنان همانند مرخصی های زایمان طولانی مدت با بازگشت مجدد آنان به بازار کار همراه خواهد بود.

به نظر شما بازنشستگی پیش از موعد زنان با 20سال سابقه کار چه تبعات اقتصادی می تواند برای جامعه داشته باشد؟

باید در نظر داشت میزان مشارکت زنان در فعالیت های اقتصادی و اجتماعی تاکنون به دلیل تعداد و رقم اندک این مشارکت تأثیری در اقتصاد نداشته است اما از سویی دیگر ضرورت دارد با توجه به صدمات و آسیب هایی که جامعه از نبود زنان متحمل شده است، زنان حداقل مشارکت 30 درصدی در جامعه داشته باشند حال می خواهد این مشارکت اقتصادی باشد یا اجتماعی.

به عبارت بهتر در شرایط فعلی که درصد مشارکت زنان در جامعه بسیار اندک است این حضور زنان می تواند هم از صدمات احتمالی در جامعه بکاهد و هم در تعادل بخشی به جامعه مفید عمل کند. بارها به کرات مشاهده کرده ایم که جامعه از نبود زنان در بخش های مختلف به هنگام تصویب قوانین مختلف یا اجرای قوانین به دلیل نبود زنان یا دخالت اندک زنان، متحمل ضرر و زیان هایی شده است که اکنون با وجود بازنشستگی های پیش از موعد یا زودهنگامی که عنوان می شود باز لازم است زنان آنچنان به مشارکت های خودشان در جامعه ادامه دهند که از صدمات آتی در جامعه جلوگیری شود.

باید در این خصوص یادآور شد بازنشستگی زودهنگام نیز مانع فعالیت زنان فعال در جامعه نیست و این بازنشستگی پیش از موعد برای این قبیل زنان مانند مرخصی زایمان طولانی مدت است که با اتمام بیماری با بازگشت مجدد آنان به بازار کار همراه است.

آیا خود شما تمایلی به بازنشستگی زود هنگام دارید؟

من به شخصه علاقه ای به این موضوع ندارم و تا زمانی که سالم هستم و می توانم راه بروم قطعاً به کار ادامه خواهم داد. لازم به یادآوری است در خصوص این قانون اگر به نوع کار کردن زنان در جامعه نگاه کنید با استقبال اندکی از سوی زنان روبه رو خواهید شد، مگر زنانی که در اداره های دولتی مشغول به کار هستند یا زنانی که هدف شان از اشتغال صرفاً حقوق آخر ماه است و لاغیر. بازنشستگی زودهنگام زنان نمی تواند مخل حضور فعال زنان فعال در جامعه باشد.

بازنشستگی زود هنگام در بین زنان فعال بخش خصوصی چه بازتابی داشت؟

معمولاً کار و فعالیت در بخش خصوصی با علاقه مضاعفی از سوی این دسته از زنان پیش می رود، لذا کمتر از آن استقبال می کنند. به عبارتی بازنشستگی پیش از موعد نیز مانع بازگشت مجدد این دسته از زنان به بازار کار نیست.

در بخش خصوصی نیز برخی مشاغل جزو مشاغل سخت و زیان آور تلقی می شود که با بازنشستگی زودهنگام به شکل قانونی روبه رو است و زنان نیز به این مهم واقف هستند اما در هر شکل آن چه کار سخت و زیان آور باشد و چه بازنشستگی زودهنگام باشد یک زن فعال تا جایی که توان داشته باشد به کارش ادامه می دهد چون از کار و فعالیت اجتماعی یا اقتصادی خودش لذت می برد، از سویی دیگر از نظر من این کار دولت صرفاً باعث هزینه های جاری مضاعف برای او خواهد شد.

بازنشستگی پیش از موعد زنان همانند مرخصی زایمان طولانی مدت با بازگشت مجدد زنان به بازار کار همراه است مگر زنانی که هدف شان از کار کردن صرفاً حقوق آخر ماه بوده باشد که در بخش خصوصی بعید می دانم این گونه باشد.