ترس بر تن تولید افتاد

بحث قراردادهای ایرباس، پژو و توتال در جریان سفر اروپایی هیأت دولت به همراه فعالان اقتصادی کشورمان آنچنان بازتاب گسترده‌ای داشت که سایر مذاکرات و توافقات اقتصادی این سفر را تحت‌الشعاع قرار داد. این امر باعث شد برخی تفاهمنامه‌ها و پیش‌نویس یادداشت‌های تفاهم یا قراردادها کمتر دیده شوند، از جمله مذاکره مهم ریلی ایران و ایتالیا درباره تأمین ناوگان مسافری و همچنین ساخت ایستگاه دوم راه‌آهن تهران توسط فرانسوی‌ها و خواهرخواندگی راه‌آهن تهران و پاریس که از میان تمام این موضوعات، بحث تأمین ناوگان ریلی از ایتالیا نگرانی‌هایی در بین شرکت‌های خصوصی واگن‌ساز ایجاد کرد.

البته چندی پیش هم مدیرعامل شرکت راه‌آهن از خرید 500 دستگاه واگن باری از روسیه به روش لیزینگ و خرید واگن از شرکت زیمنس آلمان خبر داده بود، این در حالی است که شرکت‌های واگن‌سازی سال‌های رکود و تعطیلی رکود را پشت سر گذاشته‌اند و به تازگی با حمایت‌ها و یارانه‌های دولتی خط تولید شرکت ایریکو و واگن پارس راه افتاده است.

حال اینکه با ورود هیأت ایتالیایی که حمل ‌و‌نقل ‌و ‌امور زیربنایی این کشور هم هیأت را همراهی می‌کند، گویا مذاکره برای خرید واگن و لکوموتیو از ایتالیا در دستور کار وزارت راه و شهرسازی کشورمان قرار دارد و یکی از موضوعات جدی به نتیجه رساندن مذاکرات خرید واگن است که در ایتالیا نیمه‌کاره ماند. با جدی شدن موضوع خرید از ایتالیا و فرانسه و در کنار ادامه واردات واگن‌های چینی، شرکت‌های واگن‌ساز داخلی نگران شرایط پساتحریم هستند که البته وزارت راه و شهرسازی هم به بخش خصوصی فعال در این حوزه اطمینان خاطر می‌دهد که این خریدها سهمی از تولید داخل را کم نکنند.

خرید خارجی از سهم تولید داخل کم می‌کند

در یک دهه اخیر سهم ناوگان ریلی اعم از باری و مسافری از تولید داخل بسیار ناچیز بود و حتی از این تعداد شرکت واگن‌سازی دو شرکت به حالت نیمه‌تعطیل درآمده بودند و خط تولید شرکت‌ها کم‌کار‌ترین روزهای خود را دید اما از آنجایی که دولت یازدهم ریل را محور توسعه می‌داند با ارائه یارانه‌های ویژه خط تولید این شرکت‌ها را احیا کرد اما واگن‌ساز‌ها یکی از مهم‌ترین دلایل رکود و کاهش تولید را ورود واگن‌های خارجی به‌ویژه واگن‌های دست‌دوم چینی می‌دانند و حال نگران هستند که در فضای لغو تحریم‌ها دولت بخواهد ناوگان ریلی را این بار با واگن‌های اروپایی جوان کند.

هوشنگ سوهانی‌‌گر، رئیس هیأت‌مدیره انجمن ریلی کشور در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه قبل از تحریم‌ها مشکل بزرگ واگن‌ساز‌ها واردات واگن‌های دست دوم چینی و پس از لغو تحریم‌ها هم نگران رقبای اروپایی هستیم، گفت: به‌طور قطع سن ناوگان ریلی کشور به‌ویژه در بخش مسافری باید کاهش یابد اما این اتفاق خوب در صنعت ریلی باید با استفاده از توان داخل رخ دهد.

وی با بیان اینکه واردات واگن همواره بر تولید داخل و استفاده از توان شرکت‌های واگن‌ساز برای شرکت‌های بهره‌بردار ارجحیت داشت، ادامه داد: خرید واگن‌های داخلی مجهز به استانداردهای روز به‌طور قطع به صرفه‌تر از واردات واگن است، چراکه اولاً قیمت تمام شده آن بسیار کمتر است و دوم اینکه هزینه گزاف حمل‌و‌نقل برای ورود واگن به کشور پرداخت نمی‌شود.

سوهانی‌گر تأکید کرد: به‌طور قطع خرید خارجی، سهم تولید داخل را در بازار داخلی کاهش می‌دهد، این در حالی است که به تازگی خط تولید شرکت‌های واگن‌سازی فعال شده است و معتقدم دولت باید مذاکره برای ورود تکنولوژی و واردات خدماتی فنی ساخت واگن و لکوموتیو را در اولویت قرار دهد. رئیس هیأت‌مدیره انجمن ریلی کشور ادامه داد: ناوگان ریلی باید با استفاده از توان و ظرفیت تولید داخل جوان شود و این ظرفیت و توان امروز در شرکت‌های واگن‌ساز وجود دارد.

تولیدکنندگان نگران نباشند

در حالی که فعالان صنعت ریلی و واگن سازها نگران ورود شرکت‌های قدر اروپایی به بازار ایران هستند، شرکت‌های بهره‌بردار و دولت این اطمینان خاطر را می‌دهند که فضای جدید به نفع واگن‌ساز‌ها هم خواهد بود و حضور داخلی‌ها در بازار کم‌رنگ نمی‌شود. حسن موسوی‌نژاد، مدیرعامل شرکت رجا در گفت‌وگو با «فرصت امروز» با بیان اینکه شرکت قطارهای مسافری رجا در سال آینده نیاز به خرید 100 واگن جدید دارد، گفت: به‌طور قطع تا حد توان شرکت‌های واگن‌ساز داخلی، این نیاز را با استفاده از ظرفیت تولید داخل تأمین می‌کنیم.

وی با بیان اینکه شرکت‌ها نباید نگران شرایط جدید و ورود کمپانی‌های قدرتمند خارجی باشند، ادامه داد: خرید تنها گزینه در مذاکرات نیست و همواره به بحث انتقال تکنولوژی ساخت هم توجه شده و این موضوع از مهم‌ترین محورهای مذاکرات است اما با لغو تحریم‌ها شرکت‌های واگن‌ساز هم به‌طور قطع در فرآیند راحت‌تری وارد بازار جهانی می‌شوند و تمام مشکلات در بحث تأمین قطعات و مواد اولیه رفع می‌شود. موسوی‌نژاد با تأکید بر اینکه هنوز هیچ مذاکراتی برای خرید نهایی نشده است، ادامه داد: اولویت ما در بحث جوان‌سازی ناوگان خرید از داخل است.

همچنین اصغر فخریه‌کاشان، قائم مقام وزیر راه و شهرسازی هم در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره تأکید کرد: گزینه اول برای نوسازی ناوگان ریلی خرید واگن از شرکت‌های داخلی است و تعدادی که مازاد توان تولید داخل است را به خارج از کشور سفارش می‌دهیم.

وی با تأکید بر اینکه سریعا باید نسبت به کاهش سن واگن‌های مسافری اقدام کنیم، گفت: یکی از مشکلات اصلی شرکت‌های داخلی مدیریت زمان در تحویل واگن به شرکت‌های بهره‌بردار است، این در حالی است که با توجه به اینکه سن برخی از واگن‌های مسافری به بیشتر از 50 سال رسیده نیاز فوری به واگن‌های جدید داریم که این نیاز را از شرکت‌های قدر ایتالیایی و آلمانی تأمین می‌کنیم اما به این معنا نیست که سهم تولید داخل از این بازار کم می‌شود.

* ارتباط با کارشناس: nazila.mahdiani@gmail.com