تصفیه پساب صنعتی در توان چرم‌سازان نیست

وزارت صنعت بخشنامه ساختار مدیریت زیست محیطی HSE، یکپارچه و فراگیر کردن ایمنی، بهداشت و محیط زیست در بنگاه‌های تولیدی را ابلاغ کرد. براساس این بخشنامه استقرار واحد HSE در بنگاه‌های تولیدی بیش از 500 نفر اجباری است. این بخشنامه شامل حال شهرک‌های صنعتی نیز می‌شود و شهرک صنعتی چرمشهر، از جمله بنگاه‌هایی است که برای استقرار این واحد دچار مشکلاتی شده است.

تولیدکنندگان چرم و سالامبور که از اوایل دهه 70 به‌عنوان صنایع مزاحم از تهران به شهرک صنعتی چرمشهر کوچانده شدند پس از دو دهه استقرار در این شهرک از نبود زیرساخت‌های لازم به‌ویژه زیرساخت‌های زیست محیطی و مدیریت پسماند و تصفیه پساب‌های صنعتی خبر می‌دهند و می‌گویند شرکت شهرک‌ها بدون ایجاد زیرساخت‌های زیست محیطی برای تولید سبز، واحدها را به صنایع واگذار کرده است.حالا با سخت‌گیری‌های سازمان محیط‌زیست و وزارت صنعت، چرم‌سازان بدون حمایت دولت توان اجرای این زیرساخت‌ها را ندارند.

چرمشهر بدون زیرساخت‌های زیست محیطی

مرتضی طالبی، مدیر عامل شرکت ارمغان چرم و عضو هیات‌رئیسه اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سالامبور و چرم، در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، اظهار می‌کند: حوضچه تصفیه‌خانه فاضلاب در فاز یک چرمشهر پر شده و با فشارهای سازمان محیط زیست ما برای ساخت حوضچه سپتیک اقدام کردیم. این حوضچه بزرگ فاضلاب را رسوب‌گیری و دانه‌گیری می‌کند اما در بخش تصفیه شیمیایی پساب‌های صنعتی مشکل داریم. همچنین مدیریت پسماند برای صنعتی مانند چرم و سالامبور در شهرک دیده نشده و این مسائل برای واحدهای تولیدی در شرایط بحران اقتصادی موجود، دردسر‌ساز شده است.

وی می‌افزاید: سازمان محیط زیست به واحدها اخطار داده تا به‌صورت تک به تک اقدام به مدیریت پسماند و ایجاد تصفیه‌خانه کنند که انجام این کارها به‌ویژه در شرایط کنونی امکان‌پذیر نیست. با تصمیم‌هایی که برای امحا و بازیافت پسماند صنعت چرم گرفته‌اند و قرار است بازیافت در شهر صنعتی اراک یا اصفهان انجام شود، طولانی بودن مسیر منجر به افزایش آلودگی شده و هزینه‌های حمل‌و‌نقل و خرید ماشین‌های ویژه نیز سرسام‌آور خواهد بود. کدام یک از واحدها توان پرداخت این هزینه‌ها را دارند؟

مدیرعامل شرکت ارمغان چرم خواستار حمایت دولت شده و می‌گوید: در کشورهایی مانند ایتالیا و ترکیه، دولت در بخش آب و مدیریت پسماند شهرک‌های صنعتی سرمایه‌گذاری می‌کند و تا 50‌درصد هزینه‌ها را می‌پردازد. با توجه به کاهش شدید منابع دولتی، می‌دانیم که دولت دستش خالی است و با هر بهانه‌ای شده می‌خواهد وظایف خود را بر عهده صنایع و بخش‌خصوصی بگذارد اما صنایع هم در وضعیت نامطلوب اقتصادی هستند. ما در چرمشهر برای دادن حقوق پرسنل و کارمندان هم لنگ می‌زنیم و دچار مشکل هستیم.

طالبی تصریح می‌کند: در صورت ادامه این روند دولت باید تکلیف صنایع چرم و سالامبور را مشخص کند؛ اگر نیازی به ادامه کار ما ندارد، چرمشهر را تغییر کاربری بدهد. همه واحدها هم حاضر به فروش و واگذاری کارخانه‌شان هستند. 80‌درصد صنایع چرم ایران در این شهرک متمرکز شده‌اند و به اقتضای نیاز آنها باید زیرساخت‌ها فراهم باشد.

تولیدسبز هزینه‌بردار است

سعید شادکام، مدیر عامل شرکت تولیدی و صادراتی «کام پوست» و رئیس اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سالامبور و چرم، با اشاره به استقرار HSE در واحدهای تولیدی، به «فرصت امروز»، می‌گوید: ما هم موافق این الزامات برای تولید سبز و حفظ پایداری محیط زیست هستیم. این مسائل جدی است و شوخی بردار نیست اما هزینه‌های زیادی می‌خواهد که تولیدکنندگان به تنهایی از عهده‌شان خارج است.دولت باید در این زمینه حمایت کند.

وی اظهار می‌کند: در حال حاضر فضای کسب‌و‌کار کشور با بحران روبه‌رو است و به دلیل کاهش مصرف گوشت در جامعه، کشتار هم کم شده و در پی آن صنعت چرم هم رونق ندارد. با این وضعیت برای ساخت تصفیه‌خانه فاضلاب در چرمشهر، هر واحد تولیدی 100‌میلیون تومان هزینه کرده و آلایندگی را به کمترین میزان رسانده‌ایم. حالا دیگر توان پرداخت هزینه‌های میلیاردی برای تصفیه شیمیایی و مدیریت پسماند را نداریم.

شادکام با انتقاد از شرکت شهرک‌ها می‌گوید: این شرکت، چرمشهر را بدون ایجاد زیرساخت‌های زیست‌محیطی مانند تصفیه‌خانه و پسماند به هیات امنای پیشین واگذار کرده است. تصفیه‌خانه شهرک ساختاری قدیمی داشته و مناسب صنعت چرم و دباغی نیست. در آن زمان صنعت ما را به‌عنوان صنایع مزاحم به سرعت انتقال دادند بدون آنکه زیرساخت‌های لازم را در این شهرک ایجاد کنند.

مدیرعامل کام پوست تصریح می‌کند: افزون بر این مسائل، ما در سایر بخش‌های مدیریت زیست محیطی و بهداشت و ایمنی در تولید نیز مشکل داریم. مدیریت زیست‌محیطی یک موضوع کلی در تولید سبز و بدون خسارت است که ما نیز آن را پذیرفته‌ایم. وزارت صنعت هم متولی آن است اما اگر دولت از واحدهای تولیدی برای اجرای این سیاست‌ها حمایت نکند، صنایع به تنهایی قادر به اجرا نیستند. بخش خصوصی و دولت باید دست به دست هم دهند و تولید سبز را به‌ویژه در صنعت چرم و دباغی اجرا کنند.

حمل ضایعات چرم با کامیون‌های ویژه هزینه بر است

رضا خوش‌لهجه، مدیرعامل شرکت پوست شمال و عضو هیات‌مدیره اتحادیه تولیدکنندگان و صادرکنندگان سالامبور و چرم، به «فرصت امروز» می‌گوید: صنعت چرم و سالامبور دارای بیشترین میزان پسماند است که 40‌درصد آن خشک و 60‌درصد آب و رطوبت است. این ضایعات در حال حاضر با کامیون حمل می‌شود اما سازمان محیط‌زیست سخت‌گیری می‌کند تا این ضایعات ابتدا در فضای باز خشک و سپس با کامیون‌های ویژه به اراک یا اصفهان حمل شود.

وی می‌افزاید: هر کارخانه 10 تا 20 کامیون ضایعات در ماه تولید می‌کند و اگر بخواهیم با این روش مدیریت پسماند کنیم هزینه‌های زیادی بر تولید وارد می‌کند. با توجه به اینکه چرم و سالامبور یک کالای صادراتی است، با این هزینه‌های سربار، مزیت رقابتی را از دست می‌دهیم. در حال حاضر هزینه‌های تولید برای صنایع بالاست و قدرت مالی واحدهای چرم به میزانی نیست که هزینه‌های تصفیه فاضلاب و پسماند را به تنهایی تقبل کند.

مدیرعامل شرکت پوست شمال، تصریح می‌کند: مدیریت پسماند به یک معضل بزرگ برای صنایع چرمشهر تبدیل شده و دولت باید به واحدها کمک کند. وزارت صنعت باید از کشورهای موفق در این صنعت مانند ایتالیا، هند و ترکیه الگوبرداری کند. در این کشورها برای مدیریت پسماند و فاضلاب صنایع چرم، تا 50‌درصد هزینه‌ها را دولت بلاعوض پرداخته و 50‌درصد دیگر را به‌صورت تسهیلات ارزان‌قیمت و طولانی مدت در اختیار صاحبان صنعت می‌گذارد. 

خوش لهجه اظهار می‌کند: حال دولت باید تصمیم بگیرد که صنعت چرم و سالامبور که صادراتی است و ارزش افزوده بالا ایجاد می‌کند را می‌خواهد و از آن حمایت می‌کند یا اینکه واحدها را یکی پس از دیگری تعطیل کنند. افزون بر این، شهرک صنعتی چرمشهر برای تامین آب هم با مشکل روبه‌رو است و چاه‌هایی که تا پیش از این آب مصرفی این واحدها را تامین می‌کردند اکنون به اسم غیر‌مجاز یکی پس از دیگری مسدود و با نخاله پر می‌شوند.