سرنوشت نامعلوم برای‌ آی‌پی مدیا / تلویزیون اینترنتی به ایران می‌آید؟

راه‌اندازی خدمات «تلویزیون اینترنتی‌» چند سالی است که بین بعضی سازمان‌ها و نهادها در کش‌مکش است و بعضی اصرار به ارائه این خدمات به مردم دارند و برخی آن را چالشی برای جامعه و حتی رقیبی برای خود می‌دانند. شهریور ماه سال گذشته بود که گفته می‌شد نخستین تلویزیون اینترنتی کشور (IP MEDIA یا IPTV) آغاز به کار کرد، اما گویا این طرح برای مدتی به‌صورت پایلوت اجرا شده بود و تا به حال هیچ شرکت یا نهادی به طور جدی به ارائه این خدمات نپرداخته است.

بعد از آن نیز چند وب‌سایت عنوان ‌«تلویزیون اینترنتی‌» را با خود یدک کشیدند که با جست‌وجو در یکی از موتور‌های جست‌وجوگر با چندی از آنها روبه‌رو می‌شویم که بیشتر سرویس‌های خود را به طور رایگان در اختیار مخاطبان‌شان می‌گذارند که به گفته کارشناسان این خدمات با فناوری تلویزیون اینترنتی فاصله زیادی دارد و بیشتر به وب سایت‌هایی مثل‌«آپارات‌» یا‌ «یوتیوب‌» شباهت دارد.

اما در دو روز گذشته خبری در رسانه‌ها مبنی بر‌«اعطای پروانه تلویزیون اینترنتی» پیچید که در آن آمده بود: ‌کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات در جلسه شماره 196 خود پیشنهاد سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در خصوص اصول حاکم بر پروانه ارائه خدمات توزیع محتوای صدا و ویدیو مبتنی بر پروتکل اینترنت را بررسی و تصویب کرد.

براساس این مقررات دارنده پروانه می‌تواند به‌صورت غیرانحصاری با استفاده از شبکه‌های ارتباطی ایجاد شده از سوی فراهم‌کنندگان شبکه دارای پروانه ارائه خدمات ارتباطی ثابت غیررادیویی، نسبت به توزیع محتوای صدا و ویدیوی تایید شده از سوی مراجع ذی‌ربط در چارچوب قوانین و مقررات کشور، مبتنی بر پروتکل اینترنت و بر بستر باند پهن اقدام کند.

در این راستا ارائه‌دهندگان این خدمات موظف خواهند بود در مواردی که طبق قوانین و مقررات کشور برای ارائه محتوای خدمات موضوع پروانه، اخذ مجوز از وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران و سایر مراجع ذی‌ربط الزامی است، قبل از ارائه محتوای مذکور مجوزهای لازم را اخذ کنند؛ ارائه سایر خدمات در شبکه موضوع پروانه منوط به موافقت سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی و رعایت قوانین و مقررات جاری کشور و دریافت مجوزهای تکمیلی از مراجع ذی‌ربط است.

طبق این مقررات، میزبانی محتوای صدا و ویدیوی موضوع پروانه، باید در داخل کشور باشد و متقاضی ارائه این خدمات نیز باید شرکت غیردولتی بوده و در ایران به ثبت رسیده باشد و تا پایان مدت اعتبار پروانه، ماهیت حقوقی زمان صدور پروانه را حفظ کند. کمیسیون تنظیم مقررات ارتباطات مدت اعتبار پروانه را از زمان صدور به مدت 10 سال شمسی تعیین کرده و این مجوز برای دوره‌های بعدی براساس شرایط و ضوابطی که توسط کمیسیون تصویب می‌شود، قابل تمدید خواهد بود.‌»

ناگفته نماند که دست‌اندرکاران سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی این خبر را تاریخ گذشته اعلام کرده‌اند و معتقدند این خبر که چند روز پیش در بعضی رسانه‌ها درج شده بود مربوط به گذشته بوده و تصویب این قانون به تازگی صورت نگرفته است.

اما در بخش دیگری از این خبر از اشتراک ماهانه 20 هزار تومان برای تلویزیون اینترنتی سخن گفته شده و حداکثر تعرفه اشتراک ماهانه موضوع این پروانه مبلغ 20 هزار تومان اعلام شده است که طبق این مجوز دارنده پروانه در هر سال حداکثر می‌تواند 8 بار نسبت به ارائه و اجرای تعرفه‌های تشویقی، اقدام کند.

فرشاد سلطانی، کارشناس رسانه‌های نوین درباره حداقل زیرساخت مناسب برای ارائه خدمات تلویزیون اینترنتی می‌گوید: سرویس‌ آی‌پی مدیا در حال حاضر در کشورهایی فعال است که دارای زیرساخت‌های مناسب بوده و پهنای باند کافی را برای ارائه این خدمات در اختیار دارند.

وی افزود: اگر قرار باشد این خدمات در کشور ما هم ارائه شود باید اول به زیربنای ارتباطی کشور توجه شود که من گمان نمی‌کنم حداقل در حال حاضر راه‌های انتقال اطلاعات ما پاسخگوی این خدمات باشد.

این کارشناس درباره تجهیزاتی که برای دریافت این خدمات نیاز است، گفت: استفاده از تلویزیون اینترنتی به دو شیوه‌ «اینترنت محور‌» و «تلویزیون‌محور‌» خواهد بود. در نوع اینترنت محور، موسسات رادیویی و تلویزیونی ضمن قراردادن برنامه‌های‌شان روی آنتن به کاربران خود این اجازه را می‌دهند که از طریق اتصال به اینترنت بتوانند تا حدی در برنامه دخل و تصرف کرده و آنچه را می‌خواهند دریافت کنند. برای این کار صفحات پخش برنامه به‌گونه‌ای طراحی می‌شود که مخاطب با کلیک کردن روی آیکون‌هایی در پایین، بالا یا اطراف آنها می‌تواند از امکانات خاص تلویزیون مجازی استفاده کند.

اما در شیوه تلویزیون محور، دستگاهی به نام ‌«ست تاپ باکس‌» به تلویزیون وصل می‌شود که توانایی اتصال به اینترنت را هم دارد. صفحات پخش برنامه مانند حالت قبل دارای آیکون‌هایی برای درگیر کردن هرچه بیشتر مخاطب با برنامه است. به این صورت هنگامی که کاربران در حال دیدن برنامه مورد علاقه خود هستند، می‌توانند با استفاده از ست تاپ باکس پیام خود را از طریق شبکه برای فرستنده برنامه ارسال کنند و فرستنده پس از دریافت پیام کاربر، امکانی را که درخواست کرده در اختیارش قرار می‌دهد.

سلطانی در پاسخ به این سوال که آیا این خدمات می‌تواند رقیبی برای صدا و سیما محسوب شود؟ گفت: در اکثر کشور‌های جهان به دلیل اینکه شبکه‌های خصوصی فعالیت بسیار گسترده‌ای دارند ارائه این خدمات را به‌عنوان آپشن به مخاطبان عرضه می‌کنند و چون شبکه‌های دولتی خود از این خدمات استفاده می‌کنند پس رقیب جدی برای آنها محسوب نمی‌شوند که به عقیده من ما هم باید از همین شیوه پیروی کنیم.

گفتنی است حدود 20 روز پیش وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات مراسمی را تدارک دیده بود تا در آن مجوز ارائه صوت و ویدیو بر بستر پروتکل اینترنت به شرکت‌«سروش رسانه‌» اعطا شود که بنا به دلایل نامشخص برگزاری این مراسم متوقف شد.