خرید لامپ‌های غیر‌استاندارد؛ معامله‌ دو سر زیان

اداره کل استاندارد استان تهران به‌تازگی درباره رواج لامپ‌های کم‌مصرف غیر‌استاندارد در بازار این کلانشهر هشدار داد و نام 9 برند را به‌عنوان کالاهای بدون استاندارد معرفی کرد. فعالان بخش خصوصی و تولیدکنندگان لامپ‌های کم‌مصرف بر این باورند که مهم‌ترین تاثیر رواج این موضوع در بازار، سلب اعتماد مشتریان و تخریب بازار محصولات استاندارد است. از سوی دیگر لامپ‌های فاقد استاندارد کیفیت لازم را نداشته و هزینه‌های مصرف‌کننده را افزایش می‌دهند.

براساس اعلام اداره کل استاندارد استان تهران، کارشناسان این اداره در جریان بازرسی‌های خود از مراکز عرضه لامپ‌های کم‌مصرف یا LED، بیش از هزار عدد از این نوع لامپ‌های بی‌کیفیت و غیراستاندارد را توقیف کرده‌اند. به گفته مسلم بیات، مدیر کل استاندارد استان تهران لامپ‌هایی با نام‌های تجارتی گل نور، یاس نور، میرال، جهان پارس، یارنور، آرین نور، پایا نور، AO، MENO برندهای غیر‌معتبری هستند که اقدام به عرضه کالاهای خود در لاله‌زار تهران کرده و از اردیبهشت ماه توقیف شده‌اند.

لامپ خارجی با روتوش ایرانی

اغلب برندهایی که توسط موسسه استاندارد استان تهران به‌عنوان کالای غیر‌استاندارد معرفی شده‌اند، نام ایرانی دارند اما احمد محسنی دبیر انجمن لامپ در گفت‌وگو با «فرصت امروز» می‌گوید: این لامپ‌ها وارداتی هستند. این لامپ‌ها از مجاری غیر‌قانونی وارد کشور شده‌اند و برخی از مجموعه‌های تولیدی روی آن نام می‌زنند. البته این مجموعه‌ها عضو انجمن لامپ نیستند زیرا اعضای ما باید محصول با کیفیت مناسب تولید کرده، آزمایشگاه کامل و خط تولید فعال داشته باشند.

وی تاکید می‌کند: بسیاری از لامپ‌های متفرقه‌ای که روی آنها اسم فارسی هم درج می‌شود، مجوز استاندارد را دریافت نکرده و حتی مهر استاندارد را هم جعل می‌کنند. این محصولات ایرانی نیستند اما با نام‌های ایرانی به بازار عرضه می‌شوند. محسنی در پاسخ به این پرسش که آیا نظارتی بر بازار لامپ وجود ندارد، بیان می‌کند: مجموعه استاندارد نیروی انسانی کافی در اختیار ندارد. بازار هم به قدری بزرگ است که کنترل آن کار بسیار دشوار است.

وی با اشاره به کمک‌های انجمن لامپ به مجموعه استاندارد کشور برای شناسایی کالاهای غیر‌استاندارد عنوان می‌کند: اگر انجمن به مجموعه استاندارد کمک نکند، شناسایی محصولات غیر‌استاندارد به دلیل ضعف در بودجه و نیروی انسانی برای آنها امکان‌پذیر نیست، زیرا کارشناسان استاندارد برای شناسایی کالاهای غیر‌استاندارد باید اقدام به خرید کالا کرده و آن را در آزمایشگاه بررسی کنند. بالطبع چنین بودجه‌ای در سازمان استاندارد وجود ندارد.

البته دبیر انجمن لامپ از صدا و سیما هم گله دارد. زیرا معتقد است که این مجموعه برای فرهنگ‌سازی و آشنا کردن مردم با مشخصات یک لامپ با کیفیت و استاندارد، می‌تواند بسیار تاثیرگذار باشد. اما صدا و سیما برای هر اقدامی پول‌های کلان طلب می‌کند. وی از تبعات منفی رواج لامپ‌های کم‌مصرف غیر‌استاندارد در منازل بر بازار محصولات داخلی می‌گوید.

جایگزین شدن لامپ‌های رشته‎ای با کم‌مصرف

به باور محسنی، مردم به دنبال کالای ارزان هستند. در نتیجه لامپ‌های داخلی که استانداردهای لازم را رعایت می‌کنند -اما گران‌تر از لامپ‌های غیر‌استاندارد هستند- در مغازه‌ها باقی مانده و تولید از این مسئله آسیب می‌بیند. از سوی دیگر مردم لامپ‌های غیر‌استاندارد را به منازل خود می‌برند و چون این لامپ‌ها کیفیت لازم را نداشته و روشنایی موردنظر مصرف‌کننده را تامین نمی‌کنند، اعتماد مشتری نسبت به لامپ‌های کم‌مصرف کاهش یافته و به این ترتیب علاوه بر اینکه مصرف‌کننده از نظر ریالی زیان می‌بیند، بخش تولید باز هم دچار آسیب خواهد شد.

وی می‌گوید: با سلب اعتماد مشتری، مصرف‌کننده به سمت استفاده از لامپ‌های رشته‌ای متمایل می‌شود. به دلیل مصرف بالای این لامپ‌ها، شبکه برق کشور دچار مشکل شده و با افزایش مصرف روبه‌رو خواهد شد. دبیر انجمن لامپ تاکید می‌کند: لامپ‌های غیر‌استاندارد اغلب وارداتی هستند و از مجاری غیر‌قانونی به کشور وارد می‌شوند. در نتیجه واردکنندگان حقوق قانونی دولت را پرداخت نکرده و به این ترتیب ساختار دولتی هم دچار آسیب می‌شود.

ایجاد اعوجاج در شبکه، با لامپ‌های غیر‌استاندارد

شاید تصور شود که لامپ بیشتر در بخش خانگی کاربرد دارد. اما باید گفت سهم مصرف انرژی توسط لامپ‌ها در بخش‌های صنعتی و تولید قابل توجه است. در نتیجه اگر لامپ‌های غیر‌استاندارد به چنین مکان‌هایی وارد شود، نه تنها هزینه انرژی برای این واحدها افزایش می‌یابد، بلکه شبکه برق کشور هم دچار آسیب و خسارات جدی می‌شود. البته سعید مهذب ترابی، رییس انجمن علمی مدیریت مصرف انرژی کشور می‌گوید: میزان خسارات ناشی از مصرف لامپ‌های غیر‌استاندارد در شبکه قابل اندازه‌گیری نیست.

وی به «فرصت امروز» بیان می‌کند: لامپ‌های کم‌مصرف غیر‌مجاز، مشابه هر پدیده غیر‌مجاز دیگری تبعاتی دارد. این لامپ‌ها هارمونی‌هایی در شبکه ایجاد می‌کند و ممکن است حتی اثرات ایمنی برای مصرف‌کننده داشته باشند. مهذب ترابی در پاسخ به این پرسش که هارمونی‌های ایجاد شده چه مشکلی برای شبکه به همراه دارد، عنوان می‌کند: لامپ غیر‌استاندارد شبکه را دچار اعوجاج می‌کند. مصرف‌کننده‌هایی که از این شبکه استفاده می‌کنند، قرار است یک برق استاندارد و غیر‌اعوجاج را دریافت کنند که بازدهی خوبی داشته باشد. اما با استفاده از لامپ غیر‌استاندارد، بازدهی کاهش می‌یابد.

رییس انجمن علمی مدیریت مصرف انرژی کشور معتقد است که لامپ‌های غیر‌استاندارد علاوه بر آنکه طبق نوشته‌های روی بسته‌بندی آنها خدمات ارائه نداده و روشنایی در محیط ایجاد نمی‌کنند، ممکن است اثرات زیست محیطی برای مصرف‌کننده داشته باشند. وی اضافه می‌کند: به خاطر کاربرد جیوه در ساختار لامپ‌های کم‌مصرف، این لامپ‌ها باید استانداردهای لازم را از نظر استحکام مکانیکی و الکتریکی داشته باشند. اما اگر چنین استانداردی وجود نداشته باشد، ممکن است مصرف‌کننده دچار ضایعاتی شود.

مهذب ترابی تاکید می‌کند: اگر لامپ کم‌مصرف برای محیطی تهیه می‌شود، باید نسبت به استاندارد بودن آن اطمینان حاصل کرده و محصول از برندهای معتبر تهیه شود. لامپ‌ها دارای هولوگرام و برچسب کارخانه سازنده باشند و زمانی که آنها را از کارتن در می‌آورید، اگر سرپیچ را گرفته و قسمت شیشه‌ای لامپ را تکان دهید، هیچ لغزشی در لامپ مشاهده نشود. وی ادامه می‌دهد: لامپ‌های استاندارد، نور یکنواختی تولید می‌کنند، بنابراین اگر لامپی «سو سو» بزند، غیر‌استاندارد است.