درخشش بانک‌های خصوصی در جلب رضایت مردم

سال‌هایی نه چندان دور نظام بانکی کشور قلمرو بی‌چون و چرای بانک‌های دولتی بود و این بازار بی‌رقیب طبیعتا راه را بر تغییر مثبت و رو به کمال می‌بست. اما چیزی نگذشت که با ورود بانک‌های خصوصی ورق برگشت و نظام بانکی کشور شاهد حضور بانک‌های خصوصی بود؛ بانک‌هایی که سعی داشتند متفاوت از بانک‌های دولتی باشند و با این تفاوت سپرده‌گذاران را جذب خود کنند. در گفت‌وگو با چند نفر از کارشناسان به بررسی این عملکرد پرداختیم.

زور بانک‌های دولتی می‌چربد

بهمن آرمان کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با روزنامه فرصت امروز درمورد عملکرد بانک‌های خصوصی گفت: بانک‌های خصوصی به‌وجود آمده‌اند تا بتوانند یک دگرگونی را در ساختار نظام بانکی و اقتصاد کلان به‌وجود بیاورند. زمانی که بانک‌های خصوصی تاسیس شدند اقتصاددان‌ها و تولید‌کنندگان به تحول نظام بانکی و برطرف شدن نواقص بانکداری دولتی بسیار امیدوار شدند ولی به‌تدریج با مشاهده عملکرد بانک‌های خصوصی این امیدواری تحت‌الشعاع قرار گرفت.

وی گفت: اغلب بانک‌های خصوصی نتوانستند در راستای توسعه اقتصادی عمل کنند. بانک‌های خصوصی مانند بانک‌های دولتی چارچوب قوانین مصوب سال 1361 بانکداری اسلامی را مبنای عمل خود قرارداده‌اند که در این قوانین تفاوتی بین بانک خصوصی و دولتی وجود ندارد، به‌خاطر اینکه همه در یک چارچوب عمل می‌کنند.

دکتر آرمان افزود: البته این نکته را هم باید گفت که بانک‌های خصوصی با سود بردن از پیشرفت تکنولوژی و ارائه خدمات بیشتر و بهتر به مشتریان توانسته‌اند رضایت اکثر مردم را جلب کنند همین امر باعث شده که اکثر مردم در یک یا دو بانک خصوصی سپرده‌گذاری کنند.

وی تاکید کرد: اقتصاد ایران، اقتصادی دولتی است و اغلب تبادلات مالی بنگاه‌های اقتصادی دولتی توسط بانک‌های دولتی انجام می‌شود اما در بانک‌های خصوصی چنین امکانی وجود ندارد.

آرمان بیان کرد: در حال حاضر بانک‌های خصوصی بیش از 12 درصد نقدینگی جامعه را جذب کرده‌اند. از طرف دیگر بانک‌های خصوصی نتوانستند مانند بانک‌های دولتی شرکت‌های سرمایه‌گذاری بسیار بزرگ را به‌صورت سهامی عام تاسیس کنند تا بتوانند بخش منابع مالی را در راستای فعالیت توسعه‌دار سرمایه‌گذاری کنند، از طرف دیگر سرمایه بانک‌های خصوصی کم است به استثنای یکی دو بانک که سرمایه قابل توجهی دارند اکثر بانک‌های خصوصی سرمایه اندکی دارند بنابراین قدرت وام‌دهی بالایی ندارند. البته نباید فراموش کرد بانک‌های خصوصی بیشتر تمایل به افزایش سود‌آوری و فعالیت سود گرایانه دارند و این نظم اقتصاد را دچار خدشه می‌کند این عوامل باعث شده تا بانک مرکزی به این بانک‌ها اخطار دهد.

کارشناس اقتصادی ادامه داد: صورت‌های مالی بانک‌ها نشان می‌دهد که یک یا دو بانک از نظر مالی در شرایط مناسبی قرار دارند و این نشانه ثبات مدیریتی در این بانک‌ها است از طرف دیگر برخی از بانک‌های خصوصی به‌صورت باشگاه در آمده‌اند که متشکل از افراد خاص و در عین حال سهامدار بانک‌ها هستند. ادامه روش فعلی سیستم بانکداری خصوصی به نفع اقتصاد ایران نیست و باید باز بینی و بازنگری اساسی به عمل آید. ادامه این روش هزینه تجهیز منابع را بالا می‌برد. در حال حاضر ده‌ها هزار نیرو در این بانک‌ها مشغول به کار هستند و هزینه زیادی دارند این در حالی است که دولت شدیدا به سرمایه‌گذار و کمک بانک خصوصی و سرمایه جدید نیازدارد که متاسفانه به استثنای یک یا دو بانک خصوصی بقیه بانک‌ها وارد این مقوله نشدند و بیشتر به بخش‌های سود‌آوری مثل بازار سکه، املاک و ارز روی آوردند.

دکتر آرمان اضافه کرد: بانک مرکزی باید تدابیر خاص و برنامه‌های خاص برای این بانک‌ها بگذارد. اغلب بانک‌های خصوصی تمایلی به بزرگ شدن ندارند چون نگران از دست دادن مدیریت خود هستند بنابراین بانک مرکزی باید به بانک‌های خصوصی تکلیف کند تا مانند سایر کشورها موسسان بانک‌های خصوصی دارای سهام ممتازه باشند تا بتوانند توان مدیریتی در این بخش‌ها را داشته باشند.

وی در پایان گفت: سرمایه بانک خصوصی در بورس باید حداکثر ظرف مدت دو سال افزایش یابد تا بانک‌ها توان پرداخت وام‌های کلان به تولیدکنندگان را داشته باشند. یک بانک خصوصی در یک شرکت سرمایه‌گذاری کرده و اقدام به 10 هزار میلیارد ریال سرمایه‌گذاری در یکی از استان‌های کشور ما کرده است که در آینده نزدیک چهره این منطقه را دگرگون خواهد ساخت. این تجربه موفق می‌تواند توسط بانک‌های خصوصی دیگر تکرار و منجر به ارائه خدمات مناسبی برای اقشار و لایه‌های اجتماعی مختلف شود.

نگاه دولت به بانک‌های خصوصی عوض شود

دکتر محمد کهن‌دژ، کارشناس اقتصادی هم در این باره به «فرصت امروز» گفت: اگر ما خواهان رشد و توسعه اقتصادی هستیم چاره‌ای جز پرو بال دادن به بانک‌های خصوصی نداریم. رشد بانک‌های خصوصی به چالاکی نظام بانکی می‌انجامد و یک نظام بانکی چالاک، اقتصاد کشور را با خود ارتقا می‌دهد.

وی افزود: ارزیابی من از کارنامه بانک‌های خصوصی مثبت است البته نه همه بانک‌ها. عملکرد برخی از این بانک‌ها نشان می‌دهد که از سرمایه مناسبی برای حضور پر رنگ در رقابت با دیگر بانک‌ها برخوردار نیستند. آن‌گونه که آمار‌ها نشان می‌دهد در چهار سال منتهی به سال 88 میزان سپرده‌های بانکی هر سال 0/2 برابر شده است. اگر بانک‌های خصوصی خواهان حضور جدی در اقتصاد ایران هستند باید در این بخش پررنگ ظاهر شوند.

کهن دژ تاکید کرد: باید نگاه دولت و بانک مرکزی به بانک‌های خصوصی عوض شود. در حال حاضر بخش عمده معاملات بزرگ دستگاه‌های دولتی از طریق بانک‌های دولتی انجام می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که دولت هنوز بانک‌های خصوصی را به‌عنوان یک رقیب جدی در نظام بانکی باور نکرده است.