راهی که یک ایرانی ابداع کرده است

در دهه‌های اخیر به دلیل رشد صنعتی کشورها و انتشار گازهای گلخانه‌ای و سایر عوامل تخریب زیست محیطی، اقلیم کره زمین در حال دگرگونی است. یکی از این دگرگونی‌ها کاهش بارش و خشکسالی است که به‌ویژه در کشورهایی که دارای اقلیم گرم و خشک هستند مانند ایران، قابل لمس است. کاهش منابع آب و مدیریت آن در این برهه از زمان دغدغه بسیاری از متخصصان و کارشناسانی است که در این بخش فعالیت می‌کنند. در سال‌های گذشته استفاده از سوپر جاذب‌ها در کشاورزی برای کاهش میزان مصرف آب، به‌عنوان یک راهکار و فناوری مطرح شد اما این محصول به دلایل مختلف مانند غیر‌طبیعی بودن و آسیب‌هایی که در درازمدت به گیاه وارد می‌کرد منسوخ و کنار گذاشته شد. در ادامه این تلاش‌ها و فناوری‌ها در مدیریت مصرف آب به‌ویژه در بخش کشاورزی به‌عنوان بزرگ‌ترین مصرف‌کننده آب، یک شرکت آلمانی با مدیریت و تلاش دانشمند ایرانی توانست محصولی بیولوژیکی به نام پلانت بک ارائه دهد. در این زمینه با پروفسور رحمت‌عبدی باغی، مدیر این شرکت گفت‌وگویی انجام داده ایم.
عبدی، استاد بیوشیمی دانشگاه برلین و شانگهای در خصوص فناوری پنل بیولوژیكی پلانت بك Plantbac Panel به «فرصت امروز» می‌گوید: پلانت‌بک با قدرت جذب و ذخیره‌سازی آب در باغ‌های میوه، فضای سبز شهری و بیابانی است که با ایده جذب و ذخیره‌سازی آب در لایه‌‌ای بیولوژیكی، از هدر رفتن آب بر اثر آبیاری و بارش‌های جوی جلوگیری می‌كند.  وی می‌افزاید: پلانت بك دارای ساختاری بیولوژیكی منطبق بر روش‌های قابل اجرا در باغ‌ها، فضای سبز شهری، مناطق خشك، نیمه‌بیابانی و بیابانی طراحی و تولید شده است. تولید این محصول بر پایه طبیعی است و از راه فرآیند تخصصی و با استفاده از تكنولوژی‌های نوین كه كاملا با معیارهای زیست محیطی سازگاری دارد، طراحی و تولید می‌شود.  استاد بیوشیمی دانشگاه برلین اظهار می‌کند: اجزای تشكیل‌دهنده این محصول شامل بیوپلیمرهای آلبومین، آب، مواد معدنی و عناصر گیاهی قابل بازیافت هستند كه در پروسه‌ای خاص و در مجاورت Microwave drying، در آخر پنل پلانت بك را می‌سازند.

پلانت‌بک راهکاری برای برون‌رفت از بحران آب
وی محصول پلانت‌بک را راهکاری برای برون‌رفت از بحران آب در مناطق خشک و بیابانی می‌داند و می‌افزاید: با توجه به كمبودهای منابع آبی در كشور و همچنین قرار گرفتن ایران در كمربند بیابانی كره‌زمین كه محدودیت‌های منابع آبی همواره یكی از چالش‌های كشاورزی ما از دیرباز تاكنون به شمار می‌آمده است، استفاده از پنل بیولوژیك پلانت بك می‌تواند به رشد و توسعه كشاورزی كشور منجر شود. این محصول در سطوح شیب‌دار، فضای سبز شهری، كاشت نهال، بیابان‌زدایی، كاشت همزمان و دوره‌های نگهداری باغ‌ها نیز كاربرد فراوان دارد.
عبدی می‌گوید: پنل پلانت‌بک (Plantbacer) محصولی طبیعی برای شرایط آب و هوایی متغیر است. این محصول در اندازه و ابعاد 80 سانتیمتر در 60سانتیمتر و به قطر دوسانتیمتر است. وزن هر پنل 8/1 ‌کیلوگرم با قابلیت ذخیره آب10لیتر در مترمربع است. از جمله خواص این پنل‌ها مقاومت در برابر فرسایش پنج تا هشت سال در شرایط بازسازی خاک، کنترل فرسایش و برنامه‌های کاربردی کشاورزی است.
وی همچنین یک نمونه آزمایش شده (پایلوت) پلانت‌بک را ذکر و اظهار می‌کند: در قطر (2012) در دو قطعه زمین در حومه شهر بروه از این محصول در کشت یک قطعه زمین استفاده شد. زمین دیگری نیز با شرایط نرمال و مورد تایید شرکت النخیل کشت شد. مساحت زمین کشت شده با پنل پلانت‌بک700 متر مربع و مساحت زمین کشت شده بدون پلانت‌بک نیز 700 متر مربع بود.
نتایج به دست آمده از این نمونه‌ها در  جدول«1» در پایین گزارش آمده است.

اثر جانبی پلانت‌بک
وی ادامه می‌دهد: از جمله اثرات جانبی استفاده از پلانت‌بک تولید زیست توده است. زیست‌توده می‌تواند به‌عنوان غذای حیوانات و موارد دیگر استفاده شود.
حفظ و نگهداری 10 تا 15 کیلوگرم زیست توده در زمین بدون پلانت‌بک به میزان بیشتری از آب (روزانه 18 لیتر در متر مکعب) و کود نسبت به زمین بدون پلانت‌بک نیاز دارد.

طرح استفاده از پلانت‌بک در شهر بروه قطر
وی ادامه می‌دهد: رشد بهتر و بیشتر و همزمان صرفه‌جویی قابل توجه در آب و کود در پی استفاده از پلانت‌بک قابل توجه است. کاهش 70 درصدی آب مورد نیاز برای آبیاری، کود کمتر، ریشه‌های قدرتمندتر، سبزه‌های سالم‌تر و در آخر زیست توده بیشتر در اجرای این طرح قابل مشاهده است.
عبدی توضیح می‌دهد: این طرح به طور کامل زیر نظر و با حمایت شرکت النخیل انجام شد. دو نمونه از محاسبات انجام شده برای نشان دادن اثر مثبت پلانت‌بک در صرفه‌جویی آب در قطر ثبت شده است. در محاسبه کلی یک هکتار زمین دارای پلانت‌بک در قطر در مقایسه با زمین معمولی، صرفه‌جویی یک هکتاری و نیم میلیون دلار صرفه‌جویی در هشت سال و 242 میلیون لیتر آب را در پی داشت. در فاز یک بروه همچنین صرفه‌جویی 2/14 میلیون دلار در هشت ماه و هفت میلیارد لیتر آب! از جمله نتایج بسیار چشمگیر
این طرح بود.
وی تاکید می‌کند: این محاسبات تنها صرفه‌جویی در مصرف آب را نشان می‌دهند و شامل سایر صرفه‌جویی‌های پلانت‌بک که در نتیجه صرفه‌جویی در بخش‌های دیگر از جمله کود، فروش زیست توده و غیره هستند، نمی‌شوند.

مزایای پلانت‌بک درنواحی بیابانی
عبدی مهم‌ترین مزایای فناوری پلانت‌بک در نواحی بیابانی را بر می‌شمرد: بیش از 80درصد کاهش مصرف آب، رشد درختان و گیاهان با ریشه‌های بهتر و محکم‌تر، تغییر و تبدیل خاک بیابانی و جلوگیری از فرسایش خاک در جاده‌های بیابانی از جمله مهم‌ترین مزایای این فناوری پیشرفته است.
به گفته استاد بیوشیمی دانشگاه برلین، جوان‌سازی خاک‌های کنار جاده‌ای برای پیشگیری از حرکت و فرسایش شن‌های روان، کاشت درختان و نخل‌هایی با ریشه‌های قوی‌تر و سالم‌تر (با استفاده از دو یا سه لایه پنل پلانت‌بک)، تبدیل و تغییر خاک آلوده به نفت، تبدیل و تغییر خاک دارای میزان بالای نمک و کاشت سبزی و میوه راهکارهای این محصول در مناطق کم آب و بی‌آب به شمار می‌رود.  وی در بیان اهداف طرح پلانت‌بک می‌گوید: پژوهش روی بیش از 130 نوع باکتری برای افزایش رشد ریشه یا جلوگیری از ایجاد اثرات منفی روی ریشه بوده است. پلانت‌بک محصولی دوستدار محیط زیست برای جوان‌سازی و کاشت صد‌در‌صد باکتریایی برای صرفه‌جویی در آب و هزینه‌ها و داشتن گیاهانی سالم‌تر، درختانی بزرگ‌تر و ریشه‌هایی قوی‌تر است.

جدول«1»- نتایج به دست آمده از نمونه کشت پلانت‌بک در قطر

جدول«2»- میزان زیست توده در نمونه‌های کشت شده با پلانت‌بک