رایزنان بازرگانی حرفه‌ای و متخصص می‌خواهیم

ارتقای تجارت تا حد زیادی بستگی به عملكرد رایزنان بازرگانی دارد، مسئله‌ای که معاون امور بازاریابی و تنظیم روابط سازمان توسعه تجارت اخیرا آن را در میان خبر دور جدید اعزام رایزنان بازرگانی اظهار کرده است. به گفته میرابوطالب بدری، این کار از محورهای اساسی برنامه‌های سازمان توسعه و تجارت است. رفع مشكلات تجار و بازرگانان، ارتباط با مقامات تصمیم‌گیر كشورهای هدف، شناسایی پروژه‌های فنی ـ مهندسی، اطلاع‌رسانی به تجار و بازرگانان ایرانی از اخبارها و رویدادهای مهم کشور محل ماموریت، ارتباط با سفارتخانه‌ها، دعوت از اتاق‌های بازرگانی، تجار و بازرگانان برای حضور در نمایشگاه‌ها و همایش‌ها و تشکیل مذاكرات رو در رو از جمله وظایف رایزنان است و به گفته وی با حساسیت و آموزش‌هایی که اخیرا این سازمان در برنامه اعزام رایزنان قرار داده است، انتظار بیشتری از این سفیران بازرگانی می‌رود اما عملکرد آنها تاکنون چگونه بوده و چقدر توانسته‌اند به هدف‌شان نزدیک شوند، سوالی که برخی از فعالان بخش‌خصوصی به آن پاسخ دادند.

یک عضو اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه اعزام رایزنان بازرگانی در همه دنیا رایج است و با بیان اینکه رایزنان می‌توانند ارتباطات سودمندی در حوزه تجارت میان کشورها ایجاد کنند به «فرصت امروز» می‌گوید: این افراد عموما باید متخصص و کارآمد باشند و به فعالان بخش‌خصوصی در حوزه تجارت خارجی مشاوره حرفه‌ای دهند. مهدی‌ پورقاضی معتقد است شیوه انتخاب و فعالیت رایزنان باید اصلاح شود و تغییر کند و وزارت صنعت، معدن، تجارت و وزارت امور خارجه باید در این زمینه بیشتر کار کنند.

بخش‌خصوصی و تجربه اتاق‌های مشترک

پورقاضی به یکی از تجربیاتش اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: من در سفر به یکی از کشورها برای استفاده و دریافت اطلاعات تجاری به یکی از رایزن‌ها مراجعه کردم که متاسفانه اطلاعاتش بسیار قدیمی و ناکارآمد بود. وی می‌افزاید: ما بارها خواسته‌ایم که این رایزن‌ها با اتاق در تماس و ارتباط بوده و از تجربه‌های اعضای اتاق و فعالان بخش‌خصوصی که با این نهاد در تماس هستند کمک بگیرند. به گفته وی، اتاق بازرگانی به لحاظ ارتباطات با اتاق‌های دیگر کشورها و مراودات و نشست با تجار دیگر کشورها اطلاعات حرفه‌ای و تخصصی مبتنی بر واقعیت‌های روز دارد که می‌تواند رایزنان را همراهی کند. وی می‌گوید: اتاق بازرگانی خواستار این است که دولت در انتخاب و اعزام رایزنان بازرگانی کارآمد از این نهاد که برآمده از بخش‌خصوصی است، مشورت بخواهد. عضو هیات مدیره اتحادیه صـادرکـنـندگان پوست، سالامبور و چرم با بیان اینکه قاعدتا این رایزن‌ها باید کمک‌کننده و هدایتگر تجار در بازارهای هدف باشند به «فرصت امروز» می‌گوید: به نظر من در این مورد تا به حال تخصصی و حرفه‌ای کاری انجام نشده است و اگر کاری هم انجام شده بسیار محدود است.

سعید شادکام بررسی بازارهای هدف، صادرات، واردات، شناسایی مولفه‌های مهم تجارت بین‌المللی و شناخت ظرفیت‌ها و استعدادهای داخلی را از مهم‌ترین وظایف این رایزن‌ها عنوان می‌کند و ادامه می‌دهد: رایزن‌ها در واقع راهنمای بخش‌خصوصی هستند و غالبا باید اطلاعات حرفه‌ای و واقعی داشته باشند تا بتوانند در اختیار بخش‌خصوصی قرار دهند. به گفته وی، در حال حاضر فعالان بخش‌خصوصی به دلیل نبود این اطلاعات تخصصی در دولت ناچارند خودشان برای این کارها وقت و هزینه بگذارند. شادکام ادامه می‌دهد: بخش‌خصوصی تجربه اتاق‌های مشترک در کشورهای مختلف را دارد و به اعتقاد من یکی از ظرفیت‌هایی است که دولت برای موفقیت هر چه بیشتر و سریع‌تر رایزنان بازرگانی‌اش پیشنهاد می‌شود از آنها کمک بگیرد.

تجار با سابقه ایرانی مشاوران دولت

فعال اقتصادی دیگری که بیش از دو دهه در تجارت خارجی فعالیت می‌کند نیز معتقد است رایزنان بازرگانی باید تخصصی‌تر عمل کنند. سیروس کیانی که به گفته خودش در مواجهه با موانع تجاری از رایزن بازرگانی و دیگر بخش‌های مرتبط دولتی در این حوزه کمک روشن و کارآمدی دریافت نکرده است به «فرصت امروز» می‌گوید: من اطلاعات واقعی و دقیق را اغلب از تجار و بازرگانانی کسب می‌کنم که در این حوزه تجربه و سابقه ‌دارند و فکر می‌کنم دولت هم باید برای تربیت و به روز کردن رایزنانش از این فعالان با سابقه مشورت بگیرد. این بازرگان که در چندین همایش تجاری نیز شرکت کرده، معتقد است در این همایش‌ها که عموما سازمان توسعه تجارت برگزار‌کننده آن است اطلاعات حرفه‌ای و تخصصی کمتر ارائه می‌شود و با تجربه حضور دربازارهای هدف مطابقت ندارد. کیانی معتقد است اگر دولت از تجار با سابقه‌اش در دیگر کشورها مشورت و کمک نگیرد، پس از برداشتن تحریم‌ها نمی‌تواند مسیر موفقی در حوزه تجارت خارجی طی کند و از فضای بین‌المللی بسیار عقب خواهد ماند. 

به گزارش «فرصت امروز» و براساس اطلاعات ارائه شده از سوی معاونت امور بازاریابی و تنظیم روابط سازمان توسعه تجارت، تاكنون افرادی به‌عنوان رایزن در كشورهای عراق، لبنان، چین، آذربایجان، ونزوئلا، ارمنستان، قزاقستان و پاكستان مستقر شده‌اند و با توجه به هدف‌گذاری‌های انجام‌شده در این زمینه و مصوبه دولت، تعداد رایزنان به 30 نفر افزایش خواهد یافت. وی تاکید کرده است که رویکرد کیفی در انتخاب و اعزام رایزنان اتخاذ شده و در این زمینه آزمون‌ها و سوالات متنوعی طراحی شده و رایزنان طبق نتایج این آزمون‌ها مورد محك قرار می‌گیرند. رایزنان منتخب كسانی هستند كه به‌صورت نسبی ازپس آزمون‌های مختلف از قبیل تحلیل‌های اقتصادی، مدیریت بحران، سوالات اقتصادی و تسلط به زبان انگلیسی بر آمده‌اند. براساس همین گزارش تونس، اندونزی، ویتنام، ایتالیا، روسیه، تركمنستان، ازبكستان، اسپانیا، عمان، عراق، كره جنوبی، شانگهای چین، نیجریه، كنیا و افغانستان كشورهای بعدی در برنامه پیش‌بینی شده‌اند.