نگاهی به روابط تجاری ژاپن و آمریکا / رفاقت 268 میلیارد دلاری

مواضع جنجال برانگیز دونالد ترامپ در رابطه با روابط اقتصادی آمریکا با شرکای خود نظیر چین و اتحادیه اروپا در ماه های اخیر تیتر بسیاری از اخبار را به خود اختصاص داده است. این در حالی است که مواضع رئیس جمهور جدید آمریکا درقبال سایر متحدان واشنگتن نیز چندان دوستانه نبوده و برای مثال وی در هفته های گذشته طوری درباره ژاپن اظهار نظر کرده است که گویی در آستانه ورود به یک جنگ تجاری با توکیو قرار دارد. این سخنان جنجالی رئیس جمهور آمریکا در حالی مطرح می شود که وی قرار است به زودی با شینزو آبه نخست وزیر ژاپن دیدار و گفت وگو کند.

اقتصادهای ژاپن و آمریکا روی هم یک سوم اقتصاد جهانی را تشکیل می دهند. براساس آمارهای منتشر شده توسط نهادهای تحقیقاتی و اقتصادی، حجم روابط تجاری آمریکا به عنوان بزرگ ترین اقتصاد جهان و ژاپن به عنوان سومین اقتصاد برتر دنیا تا پایان سال 2015 میلادی رقمی در حدود 268 میلیارد دلار برآورد شده است.

این روابط گسترده تجاری در شرایطی تحقق می یابد که اقتصاد ایالات متحده آمریکا در مقایسه با اقتصاد ژاپن بحران اقتصادی جهانی را بسیار بهتر از سر گذراند درحالی که ژاپنی ها تا سال ها پس از بحران اقتصادی همچنان درگیر رکود، رشد اندک و کاهش شدید قیمت ها بودند. با این حال از منظر دونالد ترامپ که بازندگان عرصه اقتصاد و تجارت را کسانی می داند که دارای کسری بودجه هستند، توکیو در حال شکست دادن واشنگتن است.

طبق اطلاعات منتشر شده توسط نهادهای اقتصادی و تحقیقاتی، میزان مازاد تراز تجاری ژاپن در مقایسه با ایالات متحده 69 میلیارد دلار گزارش شده است. به بیان دیگر، پس از چین، ژاپن دومین کشوری است که روزانه بر میزان بدهی ها و کسری بودجه آمریکا می افزاید. در چنین شرایطی نخست وزیر شینزو آبه که به زودی با دونالد ترامپ دیدار خواهد کرد در شرایط دشواری قرار خواهد گرفت.

در همین راستا متخصصان و کارشناسان مرکز تحقیقات و مطالعات استراتژیک آمریکا در هفته گذشته با انتشار گزارشی اعلام کردند که نخست وزیر ژاپن در جریان دیدار خود با رئیس جمهور آمریکا کار بسیار دشواری خواهد داشت، چراکه باید ترامپ را درباره افزایش مازاد تراز تجاری ژاپن، افزایش کسری بودجه آمریکا و منفعت گسترش روابط تجاری توکیو و واشنگتن متقاعد کند.

از سوی دیگر، رسانه های ژاپنی نیز که خود را برای دیدار نخست وزیر این کشور و رئیس جمهور آمریکا آماده می کنند گزارش دادند که آقای آبه ممکن است در دیدار خود با دونالد ترامپ از آمادگی ماسایوشی سون، سرمایه دار بزرگ ژاپنی برای سرمایه گذاری در اقتصاد آمریکا و ایجاد هزاران شغل برای مردم این کشور سخن گفته و از این طریق رئیس جمهور ایالات متحده را به حفظ وضعیت فعلی روابط اقتصادی دو کشور راضی کند. گفتنی است در صورت تحقق این وعده آقای ترامپ نیز قادر خواهد بود با تکیه بر این سرمایه گذاری و ایجاد هزاران شغل به واسطه آن بر میزان اعتبار خود بیفزاید.

کارشناسان و تحلیلگران اقتصادی بر این باورند که در صورت مطرح شدن قول مذکور از سوی نخست وزیر ژاپن این سوال مطرح می شود که چرا یکی از بدهکارترین اقتصادهای جهان می خواهد چنین پولی را سرمایه گذاری کرده و چگونه از پس تأمین بودجه آن برخواهد آمد؟ و دیگر اینکه چرا چنین سرمایه هنگفتی در داخل این اقتصاد بدهکار سرمایه گذاری نمی شود؟ این پرسش هایی است که بدون شک باید به دنبال پاسخ های آن بوده و شاهد تحلیل ها و گزارشات متعدد ناظران اقتصادی باشیم.

در ادامه نگاهی خواهیم داشت به برخی موضوعات و مسائل اقتصادی که ممکن است در جریان دیدار دو رهبر در کاخ سفید مطرح شده و درباره آنها به بحث و تبادل نظر پرداخته شود.

قراردادهای تجاری

نخست وزیر ژاپن یکی از طرفداران پروپا قرص موافقت نامه تجاری ترنس پاسیفیک محسوب می شود؛ یک قرارداد تجاری منطقه ای که سال ها برای انعقاد آن تلاش شده است. وی امیدوار بود با تحقق موافقت نامه تجاری ترنس پاسیفیک به احیای اقتصاد بحران زده ژاپن کمک کرده و آن را به روزهای اوج خود بازگرداند.

در مقابل رئیس جمهور جدید آمریکا به شدت منتقد این موافقت نامه تجاری بود و در یکی از نخستین فرمان های خود پس از استقرار در کاخ سفید، رسماً فرمان خروج آمریکا از این پیمان تجاری را صادر کرد. وی در این باره اظهار داشت: « قرارداد ترنس پاسیفیک تنها برای تأمین منافع عده ای خاص منعقد شده و در صورت تحقق به اقتصاد آمریکا ضربات جبران ناپذیری را وارد خواهد کرد.»

در همین چارچوب و پس از صدور فرمان خروج از پیمان تجاری ترنس پاسیفیک رئیس جمهور جنجالی آمریکا در حساب کاربری توییتر خود گفت: « پیمان ترنس پاسیفیک جنگی است علیه اقتصاد و تجارت در آمریکا. این قرارداد ژاپن را از دستکاری نرخ ارز خود بازنخواهد داشت و یک پیمان تجاری بی فایده و پرضرر برای ایالات متحده خواهد بود.»

در مقابل رئیس جمهور آمریکا ضمن رد این موافقت نامه تجاری اعلام کرد که ترجیح می دهد به صورت دوجانبه با کشورهای دیگر قرارداد اقتصادی منعقد کند.

دستکاری نرخ ارز

انتقاد دونالد ترامپ از نحوه تعامل تجاری آمریکا و ژاپن به دهه 80 میلادی باز می گردد. وی از همان زمان معتقد بود که روابط تجاری دو کشور منصفانه نبوده و این انتقادات را در زمان برگزاری کارزار انتخاباتی اش نیز مطرح کرد. وی در آن دوران ژاپن را در لیست کشورهایی قرار داد که با دستکاری نرخ ارز خود در حال از بین بردن اقتصاد آمریکا به واسطه بدهکار کردن آن هستند.

این حملات پس از پیروزی ترامپ در انتخابات ریاست جمهوری آمریکا نیز ادامه یافت. رئیس جمهور جدید آمریکا دریکی از نطق های خود درباره روابط تجاری واشنگتن و توکیو گفت: « ببینید چین با دستکاری در نرخ ارز خود چه می کند؟ ژاپن هم سال هاست با استفاده از همین ترفند سعی در ضربه زدن به اقتصاد آمریکا و بهبود شرایط اقتصادی خود دارد.»

وی افزود: «چین و ژاپن درحال بازی با واحد پولی شان هستند و با پایین نگه داشتن مصنوعی ارزش آن درحال چپاول اقتصاد آمریکا هستند درحالی که ما مانند عده ای ساده لوح روی صندلی های مان نشسته ایم!»