زیبایی و سود به یاری گیاهان دارویی کشور

قرن‌هاست که بشر با استفاده از لوازم آرایشی و بهداشتی به مسئله زیبایی و پاکیزگی خود توجه زیادی می‌کند و از گذشته تا به امروز سیر مصرف این‌گونه مواد صعودی بوده است. اما تولید وسایل آرایشی و بهداشتی هم با توجه به پیشرفت علم و تکنولوژی و هرچه صنعتی شدن زندگی‌ها به سمت مواد شیمیایی پیش رفت و در برهه‌ای از زمان دیگر کمتر شرکتی از مواد اولیه گیاهی و ارگانیک برای تولید محصولات خود استفاده می‌کرد.

 این درحالی است که در دو دهه اخیر توجه دولت‌ها و مردم به سمت محصولات ارگانیک به‌شدت جلب شده است و در بسیاری از کشورهای پیشرفته با وجود تمام مواد شیمیایی و تکنولوژی‌های صنعتی که در دست دارند تلاش می‌کنند به تولید محصولات سلامت محور روی بیاورند، به‌گونه‌ای که امروزه مردم سعی می‌کنند محصولات طبیعی و ارگانیکی را که با کمترین میزان دستکاری‌ها و کمترین میزان استفاده از کود و سموم شیمیایی تولید شده‌اند استفاده کنند.

اگرچه این تفکر برای استفاده از مواد خوراکی و محصولات کشاورزی بیشترین قوت را دارد اما طی یک دهه اخیر کاهش سلامت پوست و موی افراد و سایر امراض جانبی که در اثر استفاده از مواد شیمیایی رخ داده موجب شده تا درخصوص لوازم آرایشی و بهداشتی هم بازنگری صورت گرفته و اغلب شرکت‌های معتبر دنیا به سمت تولید مواد با فرمولاسیون‌هایی بر پایه گیاهان دارویی روی آورند.

در این بین ایران یکی از کشورهایی است که توانایی تولید گونه‌های متفاوت و متنوعی از گیاهان دارویی و معطر را دارد که در تولید انواع لوازم آرایشی و بهداشتی و عطرها می‌توانند به کار گرفته شوند، اما میزان تولید لوازم آرایشی و بهداشتی که بر پایه گیاهان دارویی باشند در کشور شاید به کمتر از 10درصد برسد و این می‌تواند فرصت بی‌نظیری برای سرمایه‌گذاران این بخش باشد.

پیش از این خبر برگزاری جشنواره محصولات آرایشی و بهداشتی گیاهی توسط باغ گیاه‌شناسی ارائه شد.این جشنواره که از تاریخ 22آذرماه تا 4 دی ماه سال‌جاری در محل باغ گیاه‌شناسی ملی ایران برگزار می‌شود، شاید بهترین فرصت برای علاقه‌مندان به این حوزه به شمار آید.

«فرصت امروز» برای بررسی فرصت‌های سرمایه‌گذاری در این زمینه و پتانسیل‌های بالقوه کشورمان در تولید محصولات ارگانیک بهداشتی و آرایشی سراغ متولی اصلی این حوزه یعنی باغ ملی گیاه‌شناسی کشور رفته است. در ادامه نظرات فاطمه سفیدکن، معاون پژوهشی مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع کشور و همچنین محمدباقر رضایی، رئیس بخش تحقیقات گیاهان دارویی را می‌خوانید.

مصرف 4میلیارد دلاری وسایل آرایشی و بهداشتی در ایران

فاطمه سفید کن درخصوص گردش اقتصادی این بخش می‌گوید: ایران دومین کشور مصرفی لوازم آرایشی و بهداشتی در خاورمیانه است و سالانه حدود 4.6میلیارد دلار وسایل آرایشی و بهداشتی در کشور مصرف می‌شود که فقط یک میلیارد دلار آن واردات مجاز و رسمی اعلام شده و مابقی این مقدار وسایل آرایشی و بهداشتی قاچاق است که نه‌تنها پایه و اساس ارگانیک ندارند، بلکه حتی در سلامت مواد شیمیایی اولیه آنها هم شبهه وجود دارد و این مسئله خود بزرگ‌ترین تهدید برای سلامت پوست و مو به حساب می‌آید.

وی در ادامـــه می‌افزایــد: بررسی‌ها نشان می‌دهد تهیه و تولید فرآورده‌های آرایشی و بهداشتی یكی از اشتغال‌زاترین و پردرآمدترین راه‌های فرآوری گیاهان دارویی است كه توسعه آن در كشور ضمن جلوگیری از صادرات گیاهان خام، به توسعه صنایع مرتبط كمك كرده و راهی را برای صادرات دارای ارزش افزوده بالاتر به خارج از كشور باز می‌كند. همچنین مسئله‌ای که بسیار دارای اهمیت است سلامت جامعه است که از این طریق می‌توان بخش زیادی از مسئله سلامت را حل کرد و مردم را به سمت استفاده از محصولات آرایشی و بهداشتی سالم‌تر سوق داد.

حمایت‌های بی‌دریغ و رایگان باغ ملی گیاه‌شناسی

محمدباقر رضایی در ادامه می‌گوید: بخش تحقیقات گیاهان دارویی در مؤسسه تحقیقات جنگل‌ها و مراتع كشور، به‌عنوان متولی تحقیقات گیاهان دارویی در عرصه‌های منابع طبیعی، از سال‌ها پیش فعالیت‌های گسترده‌ای را در زمینه شناسایی و معرفی گیاهان دارویی، كشت و اهلی كردن، استخراج و آنالیز مواد مؤثره و بهره‌برداری اقتصادی از گیاهان دارویی برای فرآوری و تولید انواع لوازم آرایشی و بهداشتی انجام داده است که امروز می‌تواند این داده‌ها را در اختیار سرمایه‌گذاران بالقوه قرار دهد.

اطلاعاتی که حاصل دسترنج 30ساله این مجموعه است و حتی شرکت‌های تولیدکننده وسایل آرایشی و بهداشتی ممکن است این فرمولاسیون‌ها را به قیمت‌های میلیاردی از اروپا و آمریکا تهیه کنند. ما با هدف افزایش تولید محصولات ارگانیک و معرفی گیاهان دارویی، قابلیت‌ها و مزایای استفاده از آنها و روش‌های بهره‌برداری یا فرآوری را تشریح می‌کنیم.

جشنواره‌ای که می‌تواند انقلاب ارگانیک باشد

سفیدکن درخصوص برنامه‌هایی که برای جشنواره آتی در دست اجراست، می‌گوید: حضور در این جشنواره می‌تواند نقطه شروعی برای بسیاری از سرمایه‌گذاران و شرکت‌های تولیدکننده لوازم آرایشی و بهداشتی باشد، چرا که هم متولیان اصلی چون وزارت بهداشت، ستاد گیاهان دارویی کشور و وزارت جهاد کشاورزی در این جشنواره حضور دارند و هم 20شرکت موفق تولیدکننده لوازم آرایشی و بهداشتی ارگانیک محصولات خود را در معرض دید عموم قرار داده و مواد به کار گرفته در آنها به علاوه خواص و جزییات آن را تشریح می‌کنند.

همچنین در طول 10روز جشنواره یک میزگرد تخصصی برای سرمایه‌گذاران و علاقه‌مندان ورود به این حوزه برگزار می‌شود تا چالش‌ها و فرصت‌های حضور در این عرصه را به‌طور کامل دریابند. به علاوه کارگاه‌های آموزشی برای کارآفرینان برگزار خواهد شد که بتوانند در سطوح مختلف حداقل برای برطرف کردن بخشی از مصارف خود در خانه تولیدات ارگانیک داشته باشند، به‌گونه‌ای که حتی مردم عادی هم بتوانند در منزل خود کرم یا شامپوی مصرفی خود را تنها با استفاده از مواد ارگانیک و گیاهان دارویی تهیه کنند.

تسهیل قوانین برای اخذ مجوزها

رضایی می‌افزاید: عرصه تولید و فرآوری گیاهان دارویی در کشور ما یک عرصه گسترده با پتانسیل‌های بسیار بالاست که نیاز به توجه دارد و نیاز است مردم و شرکت‌ها آستین‌های‌شان را برای تأمین سلامتی خود و کمک به حوزه گیاهان دارویی کشور بالا بزنند تا بتوان با افزایش تولید داخلی، کاهش میزان قاچاق و افزایش ثروت ملی را ایجاد کرد.

ما دانش فنی این کار را در اختیار سرمایه‌گذار قرار می‌دهیم. در این مجموعه زنجیره تحقیقاتی کامل است و از گیاه‌شناس تا باغ‌شناس و شیمیدان می‌توانند در بخش‌های مختلف شرکت‌ها را حمایت علمی کنند، همچنین وزارت بهداشت و ارگان‌های مربوطه هم مسیر قانونی برای فعالیت در این عرصه را تا حد ممکن تسهیل بخشیده‌اند تا سرمایه‌گذار درگیر مسائل قانونی و اخذ مجوز نشود.

هدف اصلی این مجموعه ایجاد ارزش افزوده برای گیاهان دارویی تركیب‌های طبیعی، عصاره‌ها و اسانس‌های گیاهی است که امروزه به‌صورت خام به اغلب کشورهای دنیا صادر می‌شوند و در آنجا تبدیل به محصولات گران‌قیمت شده و به کشور خودمان بازمی‌گردند. همچنین افزایش سطح سلامت جامعه از مواردی است که برای ما ارزش بسیاری دارد که این بخش هم نیاز به فرهنگ‌سازی و سوق دادن مردم به سمت استفاده هرچه بیشتر از مواد ارگانیک و ترکیب‌های طبیعی دارد.

راه‌اندازی مرکز رشد برای استقرار شرکت‌ها

سفیدکن درخصوص حمایت‌هایی که مجموعه فوق می‌تواند از شرکت‌ها و سرمایه‌گذاران کند، می‌گوید: همان‌طور که پیش‌تر اشاره شد حمایت ما حمایت‌های علمی و پژوهشی است. مجموعه ما سعی دارد تمام مراحل تولید یک محصول را از زراعت تا صنعتی شدن و تولید محصول نهایی حمایت کند و تمام تحقیقات و پنل‌های موجود در اختیار متقاضیان قرار داده می‌شود. همچنین در تلاشیم در آینده‌ای نزدیک یک مرکز رشد برای استقرار شرکت‌ها در مجموعه راه‌اندازی کنیم.

قدرت رقابت در بازارهای داخلی و خارجی

رضایی در پایان تصریح می‌کند: ما باید تلاش کنیم برندهای معتبر ملی در کشور ایجاد کنیم. در این خصوص همه چیز در دسترس است، هم علم و دانش کافی و هم مواد اولیه و کارشناس این کار. شرکتی که می‌خواهد شروع به فعالیت کند و مجموعه‌اش توجیه اقتصادی بالایی داشته باشد باید روی چند محصول به‌صورت همزمان برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری کند، یعنی صرفاً تولید یک کرم از آلوئه‌ورا به صرفه نیست و باید بتوان از تمام اجزای این گیاه بهره برد.مثلاً کرم، شامپو و ژل پس از اصلاح این محصول را هم تهیه کرد اما به جرات می‌توان گفت محصول تولید ایران می‌تواند قدرت رقابت با برندهای معتبر جهانی را هم از نظر کیفی و هم قیمتی داشته باشد.