سرمایه‌گذاری روی یخ

نوشیدن یک لیوان آب یخ یا یک لیوان آبمیوه خنک در فصول گرما به‌عنوان یک ناجی عمل می‌کند، اگرچه امروزه در اکثر منازل یخچال‌ها کار تولید یخ برای اهل خانه را انجام می‌دهند اما استفاده از یخ به همین خوردن و خنک کردن محدود نمی‌شود و مصارف بسیار بیشتری دارد که شاید شما هم مثل من به‌عنوان یک مصرف‌کننده خانگی یخ، به آنها فکر نکرده باشید. 

مهم‌ترین مصارف بلورهای یخ را به دو قسمت خوراکی و غیر‌خوراکی تقسیم می‌کنند. در بخش خوراکی همان‌طور که از نامش پیداست بیشتر برای محلول در مایعات و همچنین خنک کردن نوشیدنی‌ها و... در رستوران‌های بزرگ، تالارها، بیمارستان‌ها و مکان‌های دیگر که جمعیت مصرف‌کننده بالایی دارند و خود قادر به تولید حجم بالای یخ نیستند از قالب‌های یخ آماده استفاده می‌شود.

اما در بخش‌های غیرخوراکی که مصرف آن بیشتر در کارگاه‌ها و کارخانه و مراکز صنعتی است به منظور کاهش دمای سریع مواد صنعتی یا برای نگه‌داری مواد‌غذایی فاسدشدنی در کوتاه‌مدت کاربرد دارد، در بخش ساختمان که در واقع بیشترین تولید کارخانه‌های یخ به این بخش اختصاص دارد برای تهیه بتن و کاهش دمای آب و سیمان تا 4 درجه از قالب‌های یخ بهره می‌گیرند.

همچنین در بخش صنایع غذایی برای بسیاری از کارخانه‌ها، کارگاه‌ها و کشتارگاه‌ها، ایجاد سردخانه اختصاصی یا تهیه یخچال‌های صنعتی مقرون به صرفه نیست و تنها راه نگه‌داری مواد‌غذایی برای کوتاه‌مدت استفاده از بلورهای نجات‌دهنده یخ است. در نهایت در بیشتر مواقع برای جابه‌جایی مواد‌غذایی خام مانند مرغ، ماهی یا گوشت برخی کارگاه‌ها امکان استفاده از یخچال‌های صنعتی را ندارند و این مواد را با یخ اندود کرده و جابه‌جا می‌کنند. همچنین لنج و کشتی‌های ماهیگیری جهت تأمین یخ از دیگر مشتریان عمده کارخانه‌های تولید یخ هستند.

تولیدکنندگان ناراضی

«فرصت امروز» برای اطلاع از شرایط بازار و چگونگی سرمایه‌گذاری در این حوزه سراغ برخی از تولیدکنندگان یخ رفته است. محمد عباسی که در حاشیه شهرستان اندیمشک صاحب یکی از کارخانه‌های تولید یخ است درخصوص وضعیت کنونی بازار به «فرصت امروز» می‌گوید: تا سال‌ها پیش اغلب روستاییان و حتی در مناطق ضعیف شهرنشین یخچال نبود و مردم بخش زیادی از یخ تولیدی ما را استفاده می‌کردند اما امروزه در هر خانه‌ای و حتی هر چادری در ییلاق‌ها یک یخچال وجود دارد و در چند سال اخیر اوضاع بازار یخ‌سازی اصلاً جالب نیست.

وی به‌عنوان یکی از تولیدکنندگان قدیمی این بازار معتقد است با شرایط کنونی حضور در این بازار چندان عاقلانه نیست و بسیاری از تولیدکنندگان در همین چند سال کارخانه‌های خود را تعطیل کرده‌اند مگر اینکه فکر تازه‌ای برای بازار کرد و با شیوه‌ای متفاوت وارد عمل شد.

رکود مسکن، رکود یخ‌سازی

همان‌طور که پیش از این گفته شد بخش زیادی از تولیدات کارخانه‌های یخ‌سازی به تولید بتن ربط دارد، تولیدکننده‌های بتن جهت بتن‌ریزی و بچینگ بتن از قالب‌های یخ استفاده‌های زیادی می‌کنند. در این خصوص فرشاد جهانگیری مدیر شرکت یخ‌سازی جهانگیر به «فرصت امروز» می‌گوید: بازار مسکن و تولید بتن در جاده‌سازی و مسکن همپوشانی بسیاری با بازار تولید یخ دارد، در طول سال‌های رکود این بازار، کارخانه‌های یخ‌سازی بسیاری تعطیل شدند و اندک کارخانه‌های باقی مانده تولیدات‌شان به یک چهارم ظرفیت رسیده و خود را با چنگ و دندان در بازار نگه داشته‌اند.

درخصوص ماشین‌آلات یخ‌سازی چون با روغن و نمک و آمونیاک سروکار دارند، استهلاک دستگاه بسیار بالاست و چنانچه شما ماشینی را سه ماه خاموش نگه دارید تقریباً دیگر قابلیت استفاده ندارد و سریع دچارزنگ زدگی می‌شود، از این رو ما تلاش می‌کنیم دستگاه‌ها کار کنند و کار نخوابد درحالی‌که بخشی از تولیدات‌مان بدون استفاده می‌ماند.

کشتی‌ها و ماشین‌های حمل بار هم تعطیلند

جهانگیری می‌افزاید: از طرفی شرکت‌های حمل‌و‌نقل دریایی و جاده‌ای که پیش از این برای جابه‌جایی مواد‌غذایی و صادرات محصولات خود از جمله مرغ و سایر محصولات گوشتی از یخ استفاده می‌کردند به دلیل تحریم‌ها بخش زیادی از معاملات‌شان کنسل شده و فعالیت‌های‌شان به‌شدت کاسته شده و همین مسئله هم بخشی از بازار ما را از بین برده است.

نمک به زخم تولیدکننده‌ها

در ادامه گفت‌وگو جهانگیری درخصوص حمایت وزارتخانه‌ها از این صنعت می‌گوید: در شرایط رکود فعلی کارخانه‌های یخسازی، وزارت بهداشت به جای اینکه کمکی به این صنعت بکند چند وقتی است از کارخانه‌ها می‌خواهد قالب‌های یخ خود را از گالوانی به استیل تغییر دهند و این در حالی است که یک کارخانه نرمال با 120 قالب حدود 30 میلیون تومان برای این کار نیاز دارد درحالی‌که بخش زیادی از یخ‌های تولیدی کارخانه‌ها اصلاً خوراکی نیست و نیازی به این تمهیدات بهداشتی ندارد.

صادرات بی‌نتیجه یخ

کارشناسان و تولیدکنندگان این حوزه قریب به اتفاق معتقدند که صادرات یخ نمی‌تواند برای صاحب این صنعت درآمدزا باشد و حتی می‌توان گفت راه‌اندازی یک کارخانه یخ در کشورهای اطراف و تولید یخ در همان مجموعه به صرفه‌تر از صادرات آن است چرا که در ایران هم هزینه تمام شده بالاست و هم حمل‌و‌نقل و جابه‌جایی این محصول سرمایه بالایی می‌خواهد.

راه رونق بازار یخ‌سازان

در ادامه سراغ یکی دیگر از تولیدکنندگان این عرصه رفته‌ایم. علیرضا محمدی که قدری خوشبین‌تر از سایرین است به «فرصت امروز» می‌گوید: آینده بازار یخ‌سازان بستگی زیادی به وضعیت بازار مسکن دارد که فعلا در هاله‌ای از ابهام به سر می‌برد اما در کنار همه این ناخوشایندی‌ها یکی از راه‌هایی که می‌تواند به برخی تولیدکنندگان کمک کند تا از وضعیت رکود رهایی یابند تولید یخ به اشکالی متفاوت است، کارخانه‌های یخ‌سازی باید تغییر روش دهند. در واقع به نظر من بهترین روش برای شرایط کنونی الگوبرداری از کشورهای دیگر است. این الگوبرداری در مصارف خانگی و بیشتر در حوزه بسته‌بندی یخ برای مسافران و گردشگران است.

برای شما هم پیش می‌آید که به پیک‌نیک بروید یا از شهری به شهر دیگر سفر کنید. در چنین مواقعی سوپرمارکت‌های بین راهی شاید آب معدنی یخ زده داشته باشند ولی برای خنک کردن سایر نوشیدنی‌ها شما راهی جز حمل یخ با خودتان ندارید، اما کشورهای دیگر برای این مشکل تدبیری اندیشیده‌اند و یخ را در وزن‌های نیم کیلو تا دو کیلو به‌صورت خرده یخ و یخ قالبی بسته‌بندی کرده و در سوپرمارکت‌ها به فروش می‌رسانند. این شیوه استفاده و بازگشایی راه در مسیر تولید یخ شاید همراه با ریسک باشد اما به نظر من از یکجانشینی بهتر است و در شرایط کنونی راه نجات تولیدکننده‌ها شاید همین باشد.

سرمایه‌های مورد نیاز

جهانگیری در ادامه درخصوص سرمایه‌های مورد نیاز برای راه‌اندازی یک کارخانه یخ‌سازی با تولید نرمال 100 قالب در روز می‌گوید: ماشین‌آلات مورد استفاده در این کارخانه بخش اصلی هزینه‌ها را دربرمی‌گیرد که قیمت‌های متفاوتی با توجه به اینکه ساخت کدام کشور باشد دارند، از جمله ماشین‌آلات هلندی در این صنعت از کیفیت، قدرت و قیمت بالایی برخوردارند، در مجموع حدود 200 میلیون تومان برای خرید ماشین‌آلات خط تولید و همچنین حدود هزار مترمربع فضا برای این منظور نیاز است.

البته این سرمایه‌ها به همین جا ختم نمی‌شود و بخش هزینه‌ها از جمله هزینه گرفتن مجوز برق یکی از هزینه‌های مهم است که حدود 30 میلیون تومان پول می‌خواهد، همچنین باید حدود 100‌میلیون تومان برای خرید وسایل نقلیه برای حمل قالب‌های یخ کنار بگذارید. در مجموع برای تهیه مواد اولیه و سرمایه در گردش هم حدود 50 میلیون تومان پول نیاز دارید. همچنین برای اخذ مجوز فعالیت‌ها باید به وزارت صنعت، معدن و تجارت مراجعه کرده و وزارت بهداشت هم مکرراً روی کار شما نظارت دارد.