تغییر وزیر ارشاد بررسی می شود / سیاست تغییر، سیاست ترمیم

مدت ها بود منتقدان دولت صحبت از تغییر در وزارتخانه هایی می کردند که عملکرد آنها متناسب با سیاست های مطرح شده حسن روحانی در پیش از انتخابات نبود؛ تغییراتی که با تغییر سه وزیر انجام شده است و موافقان و مخالفانی دارد؛ اختلاف نظرهایی که حسن روحانی را بر آن داشت تا در مقام پاسخگویی برآید و بگوید گاه نیاز به تثبیت و گاه نیاز به تغییر وزیر است، تغییراتی که منوط به تعیین وزرای جایگزین است تا تحلیلگران براساس انتخاب جایگزین، بتوانند سیاست جدید حسن روحانی را نسبت به این حوزه ها بسنجد.

هرچند تا پیش از تنظیم این گزارش وزرای پیشنهادی دولت به مجلس معرفی شده اند اما هنوز تا رأی اعتماد این وزرا از سوی مجلس نمی توان درباره وزرای جدید ابراز نظر کرد. اما تغییرات اعمال شده نشان می دهد این تغییرات در سه حوزه ارشاد، آموزش و پرورش و ورزش و جوانان که بیشترین حساسیت ها درباره آنها وجود داشته اعمال شده است.

در این میان حاشیه های متعددی که برای حوزه فرهنگ و هنر پیش آمد بر کسی پوشیده نیست؛ حاشیه هایی که سبب شد مدام وزیر ارشاد در برابر جریانات تندرو در مقام پاسخگویی برآید. برخی معتقد بودند روندی که روی داده به دور از اینکه چه کسی وزیر ارشاد باشد جایی برای اعمال سیاست های حاکم باقی نمی گذارد و هرکسی به جای علی جنتی بود نیز همین برخورد را می کرد.

اما برخی معتقد بودند که قوانینی وجود دارد و وزیر تنها باید از آنها تبعیت کند و براساس آنها در مقابل جریانات تند رو بایستد. حال تغییر در این وزارتخانه ایجاد شده و باید دید با انتخاب وزیر جایگزین، عملاً دولت یازدهم در حوزه فرهنگ و هنر چه سیاستی در پیش گرفته است.

***

محمد یعقوبی:

وزیر نباید کوتاه بیاید

محمد یعقوبی، نمایشنامه نویس و كارگردان تئاتر معتقد است هر چند گاه تغییر لازم است اما لزوما تغییر همیشه به معنای بهبود شرایط نیست.

با توجه به تغییر وزیر ارشاد ارزیابی شما از این تغییر چیست و آن را تغییر مناسبی می بینید؟

اگر نهادهای مختلف حساسیتی را که نسبت به حوزه فرهنگ و هنر دارند نسبت به حوزه های دیگر مانند حوزه اقتصاد داشتند ما امروز با این مشکلات روبه رو نبودیم. فعالان حوزه فرهنگ و هنر اغلب افراد دلسوزی هستند و روند کاری آنها به نحوی است که طی آن مشکلی ایجاد نمی شود. اما آنچه مشخص است کشور از حوزه هایی لطمه می خورد که حساسیت چندانی نسبت به آنها وجود ندارد. لطمه اصلی را فسادهای مالی و اختلاس ها برای کشور ایجاد کرده اند و کشور هیچ گاه از حوزه فرهنگ و هنر تهدید نشده است. من فکر می کنم مشکلات امروز ما ناشی از آن است که حساسیت هایی که باید وجود داشته باشد در جایی که لازم است وجود ندارد.

این حساسیت هایی که مطرح می کنید به هر حال خارج از حوزه وزارت ارشاد است. به نظر شما آیا تغییر وزیر ارشاد کمکی به کم شدن این حساسیت ها و تغییر آنها نسبت به حوزه های حساسیت برانگیز می کند؟

تغییر وزیر یک مسئله نسبی است. گاه فردی که برای وزارت انتخاب می شود بالذات ممکن است فردی باشد که دغدغه های مثبت و مناسبی نسبت به فرهنگ و هنر داشته باشد اما در عمل آن اعمال قدرت و شدت عمل را برای اعمال آن دغدغه ها نداشته باشد که نمود آن مثلا در افرادی مانند آقای مهاجرانی و مسجدجامعی قابل ردیابی است.

هر دو این افراد نسبت به فرهنگ و هنر دغدغه داشتند و دیدگاه های مثبتی مطرح می کردند اما آقای مهاجرانی این دغدغه ها را اعمال می کرد اما آقای مسجدجامعی نسبت به اعمال سلیقه اش محافظه کار بود. حال آنچه در حوزه انتخاب وزیر اهمیت دارد این است که شخصی بر سر کار بیاید که اتریته و قدرت لازم را برای اعمال سلیقه های مثبت داشته باشد. البته پیش فرض این امر این است شخصی که می آید بر اساس دغدغه فرهنگ و هنر داشته باشد نه اینکه بخواهد اساسا از آن سو همگام با حساسیت های خارجی نسبت به فرهنگ و هنر تصمیم گیری کند.

بنابراین هر چند گاه تغییر لازم است اما لزوما تغییر همیشه به معنای بهبود شرایط نیست. متاسفانه در کشور ما فرد واقعا تعیین کننده است، بنابراین حتما باید نسبت به وزیری که بر سر کار می آید نگران بود. مثلا در دوره ای در حوزه کتاب تغییری انجام شد و فردی را بر این حوزه گماردند که لطمات جبران ناپذیری به این حوزه زد. بنابراین فرد مهم است و نمی توان به صورت کلی حکم داد که تغییر، فرآیند مثبتی است.

با توجه به تعیین کننده بودن فرد، نظر شما درباره وزارت آقای جنتی چیست؟ آیا عملکرد او به نحوی بود که بر فرهنگ و هنر مثبت بود یا نه بهتر بود فرد دیگری جایگزین او شود؟

من کم و بیش که اتفاق ها را دنبال می کردم به نظرم می آمد در جاهایی در برابر جریانات تندرو کوتاه آمد که اساسا نباید کوتاه می آمد. اساسا من معتقدم مشکل جایی اتفاق می افتد که وزرا در برابر جریانات تندرو کوتاه بیایند و به آنها باج بدهند. وزارت ارشاد فرد بااتریته ای لازم دارد که اساسا به جریانات تندرو فضای ابراز نظر ندهند. در جاهایی آقای جنتی نسبت به جریانات تندرو کوتاه آمد که به زعم من این کوتاه آمدن اشتباه است.

پس اگر فردی وزارت ارشاد را به دست بگیرد که کاملا در برابر جریانات تندرو بایستد شما این تغییر را مثبت می بینید؟

بله کاملا آن را مثبت می بینم.

***

حسین زمان:

وزیر منفعلانه عمل نکند

حسین زمان هنرمند و خواننده معتقد است تا زمانی که نهادهای فراقانونی به جای وزیر و وزارتخانه تصمیم می گیرند تغییر وزیر بی فایده است.

با توجه به تغییر وزیر ارشاد ارزیابی شما از این تغییر چیست؟

به نظر من اگر قرار است شرایط خارج از وزارتخانه به روال قبل ادامه پیدا کند تغییر وزیر چندان تاثیری در تغییر اوضاع نمی گذارد. مشکلی که تاکنون برای وزارتخانه ها وجود داشته این بوده است که نهادهای فراقانونی بر مسائل فرهنگی و هنری اعمال نظر می کرده اند و حرف آخر را می زده اند. عملا شرایط و حیطه تصمیم گیری از دست مسئولان ارشاد خارج بوده است. البته نمی توان منکر این مسئله شد که معاونت هنری وزارت ارشاد به شدت ضعیف عمل کرده است.

هر چند فشارهای خارجی زیاد بود تا حرف این عوامل به کرسی نشانده شود، اما این معاونت در برابر این فشار هیچ ایستادگی انجام نداد. این روند سبب شد که ما طی سه سال گذشته در حوزه فرهنگ و هنر عقبگرد داشته باشیم. به خصوص در حوزه موسیقی شعارهایی مطرح می شد و تا از جایی دادی بلند می شد آقایان عقب می نشستند و در برابر آن فریادها سکوت می کردند.

حال با توجه به اشاره به نهادهای فراقانونی و اعمال نظر آنها در حوزه فرهنگ و هنر با توجه به صحبت آقای روحانی مبنی بر اینکه گاهی تغییر لازم است، فکر می کنید این تغییر بتواند کمکی به تحول در حوزه فرهنگ و هنر باشد و در فرصت باقی امیدی ایجاد کند؟

من فکر می کنم اکنون زمان اندک است و تا وزیر جدید بخواهد اعمال نظر کند و نظراتش را اگر نظرات مثبت و خوبی باشد عملیاتی کند دوره یازدهم ریاست جمهوری تمام شده است و عملا این تغییر نمی تواند نقشی در حوزه فرهنگ و هنر ایفا کند. من فکر می کنم حتی اگر بهترین و موثر ترین فرد هم برای این وزارتخانه انتخاب شود این وزارتخانه در مدت اندک باقی مانده نتواند کاری از پیش ببرد.

برخی منتقدان دولت مطرح می کردند که دولت اگر می خواهد تغییری در کابینه اش بدهد باید در همین فرصت اندک باقی مانده این تغییرات را اعمال کند تا این امید وجود داشته باشد که اگر دولت یازدهم، دولت دوازدهم را در دست گرفت تغییراتی در شرایط مدیران و سیاست آنها ایجاد شود. با توجه به این نظر ارزیابی شما از این نظر چیست؟ به هر حال هرچند مدت اندک است اما وزرای تعیین شده در فرصت باقی مانده حداقل می توانند نوع سیاست های شان را معرفی کنند و نشان دهند که چه میزان اثر گذار هستند؟

من دوست ندارم صحبت از ناامیدی کنم. به هر حال باید امیدوار بود. این اتفاق مشروط به این است که این افراد با شجاعت و به دور از هرگونه محافظه کاری مازادی در جهت بهبود اوضاع گام بردارند و انرژی بگذارند. اما اگر این افراد بخواهند مانند گذشته یکی به نعل و یکی به میخ بزنند و چهار سال دیگر را نیز به این منوال طی کنند به نظر من مشکل حل نخواهد شد.

تغییر اساسی زمانی روی می دهد که ما منفعلانه برخورد نکنیم. اگر بخواهیم همه مخالفان راضی نگه داریم نمی توانیم کار کنیم و باعث رشد و بالندگی فرهنگ و هنر شویم.

پس معتقدید هر کس بیاید در شرایطی موفق خواهد بود که در برابر فشارهای خارج از سازمان بایستد؟

قطعا همین طور است. هم وزیر باید ایستادگی کند و هم رئیس جمهوری باید در برابر این فشارها از وزیرش حمایت کند. اگر مردم این تلاش و کوشش را ببینند آنها هم وارد میدان می شوند و به بهبود شرایط کمک می کنند. مردم چون شاهد انفعال بوده اند تنها نقش نظاره گر را بازی کرده اند. اما اگر قدمی از سوی نهادهای رسمی برداشته شود، مردم با این قدم همگام می شوند.