صادراتی از جنس دانش و مهندسی

کوچه ای که پر است از رستوران های مختلف با عطرها و طعم های گوناگون را تصور کنید. رستوران هایی که غذاهایی از ملل مختلف را طبخ می کنند و در نتیجه برای افزایش توان رقابتی خود به هر شگردی دست می زنند؛ استفاده از ادویه ها، مواد اولیه تازه و... اما یکی از راهکارهای نسبتا موفق، اضافه کردن غذاهای جدید به منوی فروش است. این دقیقا همان کاری است که کشورهای صادرکننده کالاها و خدمات هر از چند گاهی انجام می دهند.

درواقع تکیه بر صادرات یک کالای مشخص چندان نتیجه مطلوبی نخواهد داشت. اگرچه تاکید بر صادرات کالاهایی مشخص و تخصص گرایی در صادرات کالاها ارزش بالایی دارد، اما از سوی دیگر کشورهایی مانند ایران که ظرفیت صادرات در بخش های مختلفی را دارند، شرایطی همچون رستوران های مذکور دارند.

تاکید ایران بر صادرات کالاهای حوزه نفت و پتروشیمی به ویژه در دوران تحریم، فرصت های ایران در بخش های دیگر را محدود کرد. این فرصت ها نه تنها در حوزه کالاها، بلکه در خصوص خدمات نیز قابل ارتقا هستند.

توسعه زیرساخت ها، افزایش فرصت ها

خبرگزاری آذرنیوز با اشاره به ظرفیت های صادراتی ایران در بخش فنی مهندسی به لزوم توجه بر توسعه زیرساخت های این بخش ها در این کشور اشاره می کند.

براساس نظر کارشناسان این نشریه، ایران باوجود رسیدن به جایگاه مطلوب در حوزه صادرات، گاهی با ریزش های آماری در این خصوص مواجه می شود؛ ریزش هایی که گرچه گاهی منابع دیپلماتیک (تحریم و...) دارند، اما اغلب به مسائل زیرساختی بازمی گردند.

درواقع می توان از گزارش آذرنیوز چنین نتیجه گرفت که با افزایش زیرساخت های صادراتی در بخش های فنی مهندسی، نرخ صادرات نیز تحولی قابل توجه را تجربه خواهد کرد. به خصوص آنکه بسیاری از مناطق آزاد ایران پتانسیل های مناسبی برای بستر سازی در بخش فنی مهندسی دارند.

توسعه روابط و بهبود شرایط صادرات

نشریه المانیتور با اشاره به گشایش روابط تجاری ایران با سایر کشورها پس از لغو تحریم ها می نویسد: ایران در شرایط تحریم فرصت های زیادی برای صادرات در اختیار نداشت. یکی از معدود بخش هایی که در طول دوران تحریم به سختی در بخش صادرات فعالیت می کرد بخش نفت و انرژی ایران بود که طبیعتا از سایه سنگین تحریم ها بی نصیب نماند.

یکی از نخستین انتظارها از ایران در شرایط پساتحریم، توسعه فضای صادرات در بخش های غیر نفتی و افزایش مناسبات تجاری و صادراتی با سایر کشورها بود. به نظر می رسد ایران شرایط مناسبی برای افزایش مناسبات تجاری خود و کشورهای در حال توسعه بخش هایی از آسیا و آمریکای لاتین در اختیار دارد. یکی از حوزه های قابل اتکا برای صادرات غیر نفتی، صادرات خدمات فنی و مهندسی و به ویژه خدمات حوزه برق و آب است.

پتانسیل های مناسب ایران در بخش های دانش و منابع انسانی باعث شده این کشور سرمایه قابل قبولی برای افزایش حجم صادرات فنی در اختیار داشته باشد؛ حوزه ای که تاکنون آن طور که انتظار می رفت پررونق نبوده است.

اهمیت توسعه صادرات فنی و مهندسی

اگرچه لغو شرایط تحریم برای ایران فرصت سازی مناسبی انجام داده و این کشور را از شرایط اضطراری خارج کرده است، اما با این وجود برخی کشورهای حوزه خلیج فارس در عرصه های صادرات نفتی با این کشور رقابت های جدی دارند؛ رقابت هایی که گاهی تا مرز عنادورزی پیش می روند. در چنین شرایطی کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و فضاسازی برای رشد صادرات در بخش های غیر نفتی اهمیتی دوچندان می یابد.

توسعه صادرات و خدمات فنی و مهندسی، از چند جنبه حائز اهمیت است:

- افزایش فضای توسعه روابط دیپلماتیک

- کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی و در نتیجه کاهش نرخ آسیب پذیری اقتصادی

- افزایش دسترسی به بازارهای بین الملل

- فضاسازی برای فعالیت بخش خصوصی

- افزایش پتانسیل های تولید و خدمات و گسترش فضاهای اشتغال

از بازارهای بین الملل چه خبر؟

بسیاری از کشورهای حوزه اتحادیه اروپا در بخش های فنی و مهندسی جایگاه قابل قبولی دارند. بنابراین بیشترین صادرات این خدمات از مقصد اروپا به مبداء کشورهای آمریکای مرکزی و آمریکای لاتین انجام می شود. حضور در پروژه های این شرکت ها و همکاری با دولت های این کشورها از اهمیت زیادی برخوردار است.

در بین کشورهای آسیایی، مالزی، سنگاپور و تایوان طرح های همکاری مشترک پرتعدادی با کشورهای اروپایی داشته اند؛ همکاری هایی که با هدف ارتقای سطح کشورهای مقصد در حوزه های تکنیکی و فنی انجام می شود.

بریتانیا یکی از کشورهای اروپایی است که در حوزه صادرات خدمات فنی بسیار موفق عمل کرده. اگرچه بخشی از این صادرات در زمان حضور این کشور در اتحادیه اروپا صورت گرفته و شرایط در دوران برگزیت متفاوت خواهد بود، اما با این وجود نمی توان انتظار داشت حجم صادرات بریتانیا در بخش های خدمات فنی و مهندسی، کاهش شدیدی را تجربه کند.

بریتانیا نه تنها در بخش های فنی و تجاری موفق عمل کرده، بلکه با اجرای طرح های توسعه صادرات و افزایش زیرساخت های فنی - مهندسی گام های موثری در بخش تولید و خدمات برداشته است.