قطار گردشگری ایران در دوران پسا تحریم به کدامین سو حرکت خواهد کرد؟

با آغاز دوران پسا تحریم می‌توان شاهد جهت‌گیری جدیدی در بخش‌های اقتصادی کشور همچون صنعت گردشگری بود که با برطرف شدن تدریجی موانع پیش‌روی گردش منظم چرخ دنده‌های آن توسعه پایدار و رشد اقتصادی کشور رقم خواهد خورد. می‌توان گفت که گردشگری در واقع گوشت قربانی تحولات سیاسی است و با بازگشت ثبات به کشور، تصویر بهتری از ایران در پیش چشم جهانیان نمایش داده شده و اقبال جامعه جهانی به سوی ایران بیشتر خواهد شد.با شروع دوران پسا تحریم انتظار می‌رود گردشگران خارجی با بستن چمدان‌های خود آماده ورود به ایران باشند و با ارز‌آوری مترتب بر آن، می‌توان امیدوار به قرار گرفتن قطار گردشگری کشور روی ریل بهبود و رشد اقتصادی و خارج شدن از رکود بود اما پرسش این است آیا به راستی این قطار آماده حرکت در این مسیر خواهد بود؟ چه اقدامات و تدابیری برای چالش‌ها و موانع موجود این دوران اندیشیده شده است؟

با توجه به ارزان بودن سفر به ایران به‌عنوان یکی از شاخص‌های مهم رقابت‌پذیری مقصد و افزایش تعداد گردشگران ورودی ناشی از آن، می‌بایست بستر‌های متناسب فراخور با تقاضای فزاینده ورود گردشگران را فراهم ساخت. با رفع تحریم‌ها و تسهیل ورود گردشگران خارجی به ایران که نیازمند همکاری دستگاه‌های مربوطه است باید به وضعیت مدیریت صنعت گردشگری کشور سر و سامان بخشید و بی‌برنامگی را از دستور کار متولیان بخش گردشگری کشور خارج کرد.

علاوه بر این، باید به شکلی جدی به تدوین الگوی توسعه گردشگری و استراتژی‌های پیش‌رو در دوران پسا تحریم برمبنای واقع نگری تحولات اندیشید و با دورنمای نسبتا مثبت گردشگری کشور، هر چه سریع‌تر اقدام به تشکیل «دفتر پسا تحریم برای گردشگری» کرد و همچنین تشکیل کارگروه‌های ملی، منطقه‌ای و محلی را که با اشتراک مساعی ذی نفعان گردشگری صورت می‌گیرد نیز در دستور کار جدی قرار داد و با تنوع‌بخشی به محصولات گردشگری از طریق شناخت سلایق انواع گردشگران و نوآوری، موجبات افزایش جذابیت و رقابت‌پذیری ایران به‌عنوان یک مقصد گردشگری شد.

با آزاد شدن سرمایه‌های بلوکه شده کشور به دنبال اجرای توافق نهایی، باید تخصیص سرمایه جهت بهبود زیرساخت‌های گردشگری بویژه بخش حمل‌و‌نقل هوایی، ریلی و زمینی که در واقع پشتیبان توسعه گردشگری و مولفه‌ای حائز اهمیت در رقابت‌پذیری هستند، در اولویت کار دولتمردان قرار گیرد تا بتوان پاسخگوی نیاز گردشگران خارجی در کشور بود.

علاوه بر این، با هدف‌گذاری و برنامه‌‌ریزی مناسب، فرصت‌های سرمایه‌گذاری در بخش گردشگری و هتلداری کشور را با دعوت از سرمایه‌گذاران به آنها معرفی کرد و دفاتر اطلاع‌رسانی گردشگری ایران در خارج از کشور همگام با سفارتخانه‌های ایران به‌صورت فعالانه آنها را شناسایی و ترغیب به سرمایه‌گذاری کنند. همچنین نهاد‌های تصمیم‌گیر و دخیل در کشور نیز باید اقدام به اصلاح قوانین و بوروکراسی‌های بعضا دست و پا گیر کرده و با به روز‌رسانی و اصلاح ساختار‌های قانونی و حقوقی کشور، کاتالیزور تزریق سرمایه خارجی به بدنه بخش گردشگری و هتلداری کشور باشند.

برمبنای مدل چرخه حیات مقصد گردشگری، ایران هم‌اکنون در مرحله توسعه قرار دارد و در آینده‌ای نه‌چندان دور در حال گذر از دوران توسعه به سوی تثبیت خواهد بود، لذا باید با حاکمیت تفکر راهبردی بر برنامه‌های توسعه گردشگری کشور به منظور رعایت پایداری منابع و تخصیص بهینه آن، پاسخگوی تقاضای فزاینده ورود گردشگران خارجی به کشور بود و با انتخاب بهترین الگوی توسعه با پی بردن به ماهیت این صنعت مولد، درآمدزا و محرک رشد و توسعه اقتصادی از این فرصت حیاتی پیش آمده بهره گرفت تا به تثبیت و تحکیم جایگاه ایران در بازار گردشگری منطقه و بین‌المللی کمک کرده و از پتانسیل‌ها و ظرفیت‌های بالقوه کشور به‌صورت بهینه استفاده کرد.

* پژوهشکده گردشگری جهاد دانشگاهی خراسان رضوی