مرزهای شکننده بین آب و فاضلاب

تـــامیــن آب تهــران، کلانشهری با جمعیت نزدیک به 13 میلیون نفر، به یک دردسر بزرگ برای مسئولان وزارت نیرو تبدیل شده است. تهران از شمال به رشته کوه‌های البرز با رودخانه‌های بزرگ و کوچک منتهی شده اما از جنوب، ابتدای کویر ایران را نظاره‌گر است. در سال‌های اخیر که کشور با بحران آب روبه‌رو است، تهران نیز از یک‌سو با کم‌آبی دست و پنجه نرم می‌کند و از سوی دیگر آلودگی آب‌های زیرزمینی نیز به معضل دیگری برای پایتخت ایران تبدیل شده است. استفاده بی‌رویه از کودهای شیمیایی در زمین‌های کشاورزی، اندک باقیمانده آب‌های زیرزمینی کشور را در معرض تهدید قرار داده و تهران به‌ویژه قسمت‌های شرقی آن با چالش آب نیتراته مواجه است. این موضوع که در سال گذشته توسط یکی از اعضای شورای شهر تهران اعلام شده بود، با تکذیب و تأییدهای مسئولان وزارت نیرو و بهداشت همراه شد اما در نهایت فرجامی نیافت و در پس خبرهای بحران آب گم شد.

سلامت آب تهران مورد تأیید است

در روزهای اخیر دوباره خبر نیتراته بودن آب‌ جنوب شرق تهران در برخی رسانه‌ها مطرح شد. اصغر تقوی، بخشدار خاوران میزان نیترات آب در مناطق جنوبی تهران را بسیار بالاتر از حد استاندارد عنوان کرد و گفت که نیترات آب جنوب تهران بسیار بالاتر از حد استاندارد است. علیرضا نوذری‌پور، قائم مقام مدیرعامل آبفای استان تهران، در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، با رد این خبر می‌گوید: مسئول و متولی بهداشت و سلامت آب تهران وزارت بهداشت است و در صورت غیربهداشتی بودن آب، موضوع را به ما اطلاع خواهند داد. بنابراین تنها مرجع موثقی که باید این مسئله را اعلام کند، وزارت بهداشت است و سایر افراد و مسئولان نمی‌توانند در این خصوص نظر بدهند.

تأیید کیفیت آب تهران برعهده بخشداری نیست

وی ادامه می‌دهد: ما موضوع نیترات بالا در آب جنوب شرق تهران را تأیید نمی‌کنیم. آزمایشگاه‌های ما چنین چیزی را نشان نداده‌اند. تأکید می‌کنم که نظر دادن در مورد کیفیت آب، وظیفه بخشداری نیست، ضمن اینکه با راه‌اندازی تصفیه‌خانه جنوب تهران و انتقال آب از سد ماملو مشکل آب جنوب شرق تهران برطرف شده است. قائم مقام مدیرعامل آبفای تهران اظهار می‌کند: نیترات آب جنوب شرق تهران در حد استاندارد است. در تصفیه‌خانه جنوب تهران، 2/5 مترمکعب در ثانیه آب تصفیه شده و به جنوب شرق انتقال می‌یابد. با کمک این تصفیه‌خانه کیفیت آب جنوب شرق تهران به‌شدت ارتقا یافته است.

گفتنی است در گزارش‌های پیشین، روزنامه فرصت امروز از خط اضطراری تهران نیز خبر داده بود. این خط لوله که به نام سهروردی است، بخشی از آب مورد نیاز شرق تهران را از غرب پایتخت با خط لوله انتقال، تأمین می‌کند.

وجود 60 میلی‌گرم نیترات در هر لیتر!

اما در مورد کیفیت آب بخش‌هایی از تهران همچنان ابهام‌هایی وجود دارد. مهدی میرزایی، کارشناس مدیریت منابع آب و استاد دانشگاه، در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز»، می‌گوید: من در سال گذشته آزمایش‌هایی روی آب شرق تهران انجام داده بودم که میزان نیترات آن به 60 میلی‌گرم بر لیتر (بالاتر از حد مجاز و استانداردهای جهانی) می‌رسیداما امسال این آزمایش را انجام نداده‌ام. وی تصریح می‌کند: بر پایه استانداردهای جهانی آب، نیترات بالاتر از 50 میلی‌گرم بر لیتر یعنی، فاضلاب! البته این موضوع در تهران زیاد هم عجیب و غریب نیست و نباید توقع داشت که وزارت بهداشت در صورت تأیید آن را به رسانه‌ها اعلام کند.

این کارشناس مدیریت منابع آب ادامه می‌دهد: وزارت نیرو برای تأمین آب جنوب و جنوب شرق تهران بیشتر از منابع زیرزمینی و چاه‌ها استفاده می‌کند. به همین دلیل امکان وجود نیترات در آن بالاست. البته ممکن است مقدار آن در یک روز کمتر و روز دیگر بیشتر باشد. بستگی دارد به اینکه چه میزان با آب معمولی ترکیب شود.

کلرزنی و گندزدایی فایده‌ای ندارد

میرزایی در پاسخ به این پرسش که نیترات موجود در آب را می‌توان گندزدایی یا جداسازی کرد، می‌گوید: برای نیترات موجود در آب نمی‌توان کاری کرد و با کلرزنی یا گندزدایی برطرف نمی‌شود. این دو مقوله جدا از هم و دو موضوع متفاوت هستند. البته ممکن است تنها با روش اسمزی معکوس نیترات آب را کاهش داد که این کار با هزینه‌های بسیار زیادی همراه است و ممکن است جواب هم ندهد. وی تأکید می‌کند: موضوع مهم‌تر در تهران که مسئولان را با مشکل مواجه کرده، کمیت آب است نه کیفیت آن. ما در تهران بیشتر با کمبود آب مواجه هستیم و فعلاً کیفیت آب زیاد مطرح نیست. این معضل در تابستان‌ها شدت می‌گیرد اما در پاییز و زمستان وضعیت کمی عادی‌تر می‌شود.