مزرعه‌های چای احیا می‌شوند؟

صنعت چای ایران تا چهار ‌دهه پیش در شکوفایی به‌سر می‌برد و دوران رشد و توسعه را طی می‌کرد. از دهه 70 این روند با چای سنواتی و انباری و همچنین واردات بی‌رویه انواع چای خارجی تغییر کرد و کم‌کم رو به نابودی گذاشت. هر سال باغ‌های چای در شمال کشور کوچک‌تر شدند و ویلاهایی با کلاهخودهای آهنین رنگارنگ در دل چای‌زارها سربرآوردند. در برخی موارد نیز باغداران شمالی باغ‌های خود را رها کردند و نه حاضر به فروش شدند و نه توان احیای باغ‌ها را داشتند. هر سال خبر مطالبات چایکاران نیز در صدر اخبار کشاورزی قرار داشت و گلایه‌های کشاورزان و کارخانه‌داران چای نیز همچنان ادامه داشت.

تسهیلات به چایکاران در صورت کف‌بری

تغییر و تحولی که از سال گذشته و در دولت یازدهم برای چایکاران اتفاق افتاد، روی مدار مثبت می‌چرخید. تمامی مطالبات چایکاران پرداخت شد و دولت قول داد تسهیلاتی را در اختیار باغداران برای به زراعی و احیای باغ‌های چای قرار دهد. این تسهیلات گرچه در سال گذشته پرداخت نشد اما امسال به تصویب رسیده است.

براساس این مصوبه، دولت از صندوق حمایت از صنعت چای، مبلغ 5میلیون تومان تسهیلات برای کف‌بری و 2 میلیون و 500هزار تومان برای کمربری بوته‌های چای به چایکاران پرداخت می‌کند. این موضوع با مخالفت شدید عده‌ای از جمله ابوذر ندیمی نایب رییس کمیسیون اقتصادی و نماینده لاهیجان در مجلس مواجه شد.

کف‌بری بوته‌های چای توطئه‌ای برای واردات بیشتر

ندیمـی در گفت‌وگـو با «فرصت امروز»، ارائه تسهیلات بیشتر برای کف‌بری بوته‌های چای را خیانت به چایکاران و همسویی با واردکنندگان و تاجران چای می‌داند و تصریح می‌کند: کف‌بری تنها راه به‌زراعی باغ‌های چای نیست. کمربری، سربری، شخم، آبیاری و کودپاشی مناسب نیز سهمی در به‌زراعی دارند. درحالی‌که دولت تنها برای کف‌بری بوته‌ها تسهیلات قائل شده است. این یک توطئه است برای تجارت و واردات بیشتر چای به کشور. وی ادامه می‌دهد: به عقیده من این کار نوعی مباشرت دولت با تجارت و واردات است. بوته‌هایی که کف بر می‌شوند تا چند سال برداشت چای ندارند و نیاز کشور به واردات چای بیشتر می‌شود. ما نسبت به این موضوع شدیدا معترض هستیم.

به‌زراعی تنها کف‌بری نیست

مهرداد بائوج لاهوتی، نماینده لنگرود در مجلس در گفت‌وگو با «فرصت امروز» هرچند با کف‌بری بوته‌ها مخالفتی ندارد اما وی نیز می‌گوید: به‌زراعی که تنها کف‌بری نیست بلکه مراحل شخم، آبیاری، تغذیه و کوددهی را نیز شامل می‌شود. در این زمینه با رییس سازمان چای نشست‌ها و صحبت‌هایی داشتیم. قرار است این موضوع در هیات‌مدیره صندوق حمایت از صنعت چای کشور مطرح و مشکل حل شود. به این ترتیب همه چایکاران از تسهیلات صندوق برخـوردار خواهند شد. وی‌ مـــی‌افــزاید: کف‌بری بوته‌های چای موضوع تازه‌ای نیست و در گذشته هم وجود داشت اما اختصاص تسهیلات تنها به این بخش کار درستی نیست و باید در این تصمیم تجدیدنظر شود. در مذاکراتی که با رییس سازمان چای داشتیم قرار است برای سایر مراحل به‌زراعی نیز تسهیلات ارائه شود و مختص به کف‌بری بوته‌های چای نباشد.

برنامه‌های دولت کارشناسی نشده و بدون مطالعه

زوبین امیری، مدیرعامل کارخانه چای زوبین، به «فرصت امروز» می‌گوید: کف‌بری بوته‌های چای خوب است اما یکی دو سالی زمان می‌برد تا بوته‌ها به بهره‌برداری برسند. کشاورز حدود دو سال نمی‌تواند محصول برداشت کند. در این دو سال چگونه امرار معاش کند؟ موضوع دیگر اینکه برخی از باغداران در سال‌های گذشته با سرمایه اندک خودشان اقدام به کف‌بری کرده‌اند. چرا این افراد پیشگام نباید حمایت و تشویق شوند؟ این باغدار چای تصریح می‌کند: برنامه‌های دولت کارشناسی نشده و بدون مطالعه است. دولت برای اجرای چنین طرحی باید دست کم 3تا5 سال زمان تعیین می‌کرد و باغداران در این مدت به نوبت در هر سال بخشی از باغ را کف بر می‌کردند. نه اینکه به یک‌باره تمام بوته‌ها را کف بر کنند تا تسهیلات بگیرند! در این صورت کشاورزان هم از هزینه‌های زندگی و معاش خانواده‌شان عقب نمی‌ماندند. وی می‌افزاید: باغ‌ها باید آباد شوند اما تصمیم‌ها و بخشنامه‌ها به گونه‌ای هستند که کمکی به این کار نمی‌کنند و زمانبندی درستی ندارند. دولت برای کمک به چایکاران و تصمیم‌گیری‌ها برای بخش باید از چایکاران و کشاورزان کمک بگیرد. این افراد بهترین کارشناسان هستند که تجربیات زیادی دارند و باید از آنها استفاده کرد.

ورشکستگی صنعت چای و قاچاق 100 هزارتنی در سال

امیری، صنعت چای کشور را ورشکسته می‌داند و می‌گوید: سیاست‌های نادرستی که دولت از دهه‌های پیش اتخاذ کرده مانند واردات بی‌رویه و بدون کنترل، بازکردن انبارهای چای سنواتی، ورود چای‌های سمی و آلوده و کاهش تعرفه وارداتی، به ورشکستگی صنعت چای کشور منجر شده است. واردات چای به قدری بی‌سر‌وسامان است که سالانه 80 تا 100 هزار تن چای به کشور قاچاق می‌شود.

این باغدار و کارخانه‌دار چای کشور تاکید می‌کند: چای وارداتی که در فروشگاه‌ها به وفور یافت می‌شود با نام صددرصد خارجی، 60 درصد چای سنواتی ایرانی است و 40‌درصد آن نیز چای خارجی آلوده به باقیمانده‌های سموم و آغشته به رنگ و اسانس‌های شیمیایی است. اگر به قوری‌های چای نگاهی بیندازیم لردی که دور آن می‌بندد رنگ‌های شیمیایی است درحالی‌که چای ایرانی این‌گونه نیست. وی اظهار می‌کند: شوربختانه ذائقه مردم را با رنگ و اسانس‌های غیرطبیعی تغییر داده‌اند و مردم به عطری بودن و دم کشیدن ثانیه‌ای چای عادت کرده‌اند درحالی‌که چای باید طعم و مزه خودش را داشته باشد و هر چه بماند سیاه نمی‌شود. چای ایرانی بهترین چای در جهان است اما سال هاست که چای ایرانی را به قیمت کود حیوانی می‌فروشند و صنعت را نابود کرده‌اند.

بی ارادگی مسئولان در پرونده تحقیق و تفحص چای

لاهوتی، نماینده لنگرود نیز درخصوص چای سنواتی، اظهار می‌کند: منافع عده‌ای خاص به چای سنواتی گره خورده و بلای جان کشاورزان شده است. بی‌ارادگی مسئولان وزارت جهاد کشاورزی و نفوذ همان افراد خاص در این وزارتخانه نیز عامل دیگری است که تحقیق و تفحص از صنعت چای را به جایی نرسانده است. البته قرار است نتایج طرح تحقیق و تفحص به‌زودی در صحن علنی مجلس قرائت شود. وی می‌افزاید: شبکه وحشتناکی در صنعت چای کشور شکل گرفته که کسی تاکنون نتوانسته با آن مقابله کند. دست کم متولیان سلامت جامعه باید نسبت به مصرف این چای‌ها که سلامت و بهداشت مردم را به خطر انداخته، واکنش نشان دهند.

اختیارات سازمان چای در حد یک تابلو!

ندیمی، نایب رییس کمیسیون اقتصادی مجلس، با انتقاد از وضعیت نامطلوب صنعت چای کشور می‌گوید: این صنعت به هیچ‌وجه در حد و اندازه کنونی نیست. در سال‌های اخیر دست‌هایی در کار بوده که با اغوای کشاورزان و پیشنهادهای فریبکارانه به کشاورزان، باغ‌های چای را تغییر کاربری دادند و شهرک‌سازی کردند. همچنین بی‌انگیزگــی کشــاورزان و حمایت نکردن دولت از این بخش، پرداخت‌های دیرهنگام در خرید تضمینی برگ سبز چای، مدیریت‌های ناکارآمد، قیمت‌گذاری‌های نامتناسب (غیراز سال‌های اخیر)، چای سنواتی و برخی عوامل دیگر سردرگمی در صنعت چای ایجاد کرده است. 

وی ادامه می‌دهد: سازمان چای نیز تنها در حد یک تابلو است و اختیارات آن در حد یک سازمان است که باید به یک معاونت وزیر ارتقا یابد و جایگاهی در تصمیم‌گیری‌های مربوط به بخش داشته باشد. البته رویکرد دولت در یکی، دو سال اخیر در این زمینه خوب و قابل دفاع است. نمی‌توانیم اصل حمایت دولت یازدهم در بخش قیمت‌گذاری چای را نادیده بگیریم. توقع ما از دولت بیشتر است و انتظار داریم پرداخت‌ها در خرید تضمینی و تسهیلات به‌زراعی بهتر شود.