احداث گلخانه تولید توت فرنگی/هزینه، سود، برداشت و طرح توجیحی پرورش توت فرنگی گلخانه ای

با افزایش رو به رشد جمعیت جهان مسئله امنیت غذایی به یکی از مهم‌ترین دغدغه‌های سیاست‌گذاران اقتصادی جوامع مختلف بدل شده است. تامین غذای سالم و ارگانیک در برنامه‌های توسعه‌ای اغلب کشورها جایگاه ویژه‌ای یافته است اما در این میان محدودیت منابع آب، خاک، ویژگی‌های آب و هوایی و غیره باعث شده بشر به روش‌های نوینی در زمینه کشاورزی روی بیاورد. شیوه‌های آبیاری به روش قطره‌ای و بارانی، احداث سدها برای تامین آب مورد نیار مزارع کشاورزی، کاهش استفاده از روش‌های غرقابی در کشت، روی آوردن به محصولاتی که به آب کمتری نیاز دارند، استفاده از روش‌هایی برای افزایش بهره‌وری و تولید در سطح و غیره همه و همه از روش‌هایی است که بشر برای مقابله با محدودیت‌های موجود به آنها روی آورده است. کشت گلخانه‌ای هم یکی از روش‌هایی است که در جهت کنترل عوامل طبیعی و افزایش بهره‌وری در تولید به کار گرفته می‌شود.
کشت بدون خاک یا هیدروپونیک از جمله روش‌هایی است که در سال‌های اخیر طرفداران بسیاری یافته است. امروز محصولات متفاوتی در گلخانه‌ها برای تامین نیازهای غذایی مردم خارج از فصل برداشت در فضای بازتولیدمی‌شود. خیار، گوجه، فلفل دلمه‌ای، توت فرنگی و انواع سبزیجات و صیفی‌جات از جمله محصولاتی است که کشت گلخانه‌ای آن طرفداران زیادی دارد. تولید و عرضه محصولات گلخانه‌ای فرصت مناسبی برای سرمایه‌گذاران فراهم آورده تا هم از سود اقتصادی مناسبی بهره‌مند شوند و هم گام موثری در جهت تولید و اشتغال این سرزمین بردارند. طبیعتا پرداختن به همه این موارد در یک گزارش کار بسیار دشوار یا حتی غیر‌ممکن است، بنابراین در این گزارش به تولید و پرورش هیدروپونیک توت‌فرنگی می‌پردازیم. اگر به دنبال یک سود حداقل40 درصدی هستید ادامه گزارش را از دست ندهید.

شروع سرمایه‌گذاری و امکانات لازم

کشت بدون خاک یا کشت هیدروپونیک گونه‌ای از کشت است که در آن برای تولید محصول به هیچ‌وجه از خاک استفاده نمی‌شود. در این روش بذر گیاه در یک بستر کشت بدون خاک کاشته می‌شود و مواد‌غذایی موردنیاز از طریق سیستم آبیاری و به‌صورت محلول به گیاه داده می‌شود. اگر قصد احداث و راه‌اندازی چنین کاری دارید باید بدانید گلخانه کمتر از 5000 متر برای این کار توجیه اقتصادی ندارد بنابراین اگر فرض را بر فضای 5000متری گلخانه بگذاریم شما به 8000 متر مربع زمین نیاز دارید بنابراین نخستین مسئله‌ای که با آن مواجه می‌شوید تهیه زمین مورد نظر است.
با توجه به قیمت متفاوت زمین در مناطق مختلف این موضوع به شما واگذار می‌شود، اما جدا از بحث زمین، احداث گلخانه، متر مربعی 120 تا 130هزار تومان برای‌تان هزینه برمی‌دارد یعنی چیزی حدود 600‌میلیون باید برای ساخت گلخانه و شروع فعالیت باید در اختیار داشته باشید، از این مبلغ 300‌میلیون جهت اجرای عملیات سازه‌ای (شامل ساخت اسکلت فلزی، عملیات تسطیح و خاکبرداری، نایلن‌کشی و غیره) و مابقی برای تجهیز و آماده‌سازی بستر کشت و شروع فعالیت اختصاص می‌یابد یعنی چیزی حدود 300‌میلیون که از این مبلغ برای تامین برق گلخانه (20‌میلیون)، لوازم آبیاری (20‌میلیون)، آماده‌سازی بستر کشت موزاییکی یا کارتن‌پلاست (130‌میلیون)، خرید مواد اولیه شامل 400 قالب آکروپیک (48‌میلیون) و 38 تن پرلیک (حدود 30‌میلیون)، تامین بذر، محلول شیرهای برقی دستگاه پمپاژ و غیره (جمعا مبلغ40 تا 45‌میلیون) استفاده می‌شود.
توجه داشته باشید که پلاستیک گلخانه بعد از فرسوده شدن نیاز به تعویض دارد و هزینه‌ای هم از این جهت باید پرداخت کنید که براساس مناطق مختلف کشور و شدت تابش آفتاب متفاوت است. در ضمن گلخانه‌های شیشه‌ای هم هستند که به دلیل هزینه زیاد در ایران متداول نیستند. برای کسب مجوز باید به سراغ اداره جهاد کشاورزی بروید که در صورت داشتن شرایط لازم زمین و پروانه چاه آب، نتیجه آزمایش تست آب برای کشت گلخانه‌ای و پاره‌ای استعلامات اداری حداقل یک ماه زمان می‌برد تا مجوز فعالیت به شما داده شود. برای کسب تسهیلات بانکی تا سقف 500‌میلیون برای یک گلخانه 5000 متر مربعی باید پس از کسب مجوزهای لازم لااقل 20درصد پیشرفت فیزیکی در کار داشته باشید. در نهایت با 7نیروی کار می‌توانید گلخانه‌ای را در این مقیاس اداره کنید که ماهانه حدود 10‌میلیون تومان برای‌تان آب می‌خورد.

فرآیند تولید و سوداحتمالی

پس از اینکه گلخانه شما آماده بهره‌برداری شد نوبت به کاشت بذر یا نشای گیاه مورد نظر است که می‌خواهید در گلخانه پرورش دهید.جالب است بدانید بذر تقریبا تمام گیاهانی که پرورش می‌دهید خارجی است و از کشور‌هایی نظیر هلند، مجارستان، ترکیه و... وارد کشور می‌شود. فرآیند تولید و سود شما با توجه به گیاهی تعیین می‌شود که کشت می‌کنید. مثلا در مورد کشت خیار و گوجه‌فرنگی هم تعداد و قیمت بذر متفاوت است و هم دوره تولید. کسب درآمد و سود هم طبیعتا تفاوت‌هایی دارد، اما گیاه توت‌فرنگی به‌صورت نشا کشت می‌شود.

شما برای هر متر مربع بین 16 تا18 بوته احتیاج داریدکه قیمت هر دانه آن با توجه به قیمت فعلی بازار بین 120 تا 130 تومان است البته بحث تولید بذر و پرورش نشا تجارت جداگانه‌ای است که شاید در گزارش دیگری به آن پرداختیم، بنابراین برای تکمیل یک گلخانه 5000 متر مربعی حدود 80هزار نشای آماده نیاز است که سرجمع 8 تا 10‌میلیون تومانی برای‌تان آب می‌خورد. از هر بوته حدود 400 گرم توت فرنگی در سال برداشت می‌شود که در کل حدود 25 تن برداشت خواهید داشت که قیمت تمام شده هر کیلوگرم تا حدود 6000 تومان می‌رسد. در بازار فروش اما بین 10 تا 13 هزار تومان متغیر است. پس از 5/2 تا 3 سال تقریبا کل سرمایه شما بازمی‌گردد و در نهایت به طور میانگین یک سود 40 درصدی حاصل می‌شود البته باید توجه داشته باشید پس از دو سال باید به فکر جوان‌سازی بوته‌ها باشید. در این فرآیند از کنار بوته‌های قدیمی نشاهای جدید را جدا می‌کنید و دوباره کشت می‌کنید تا بوته‌ها جوان شوند و محصول بهتری داشته باشید.

فرصت‌ها و تهدیدها

مانند همه کارهای تولیدی این کار هم با فرصت‌ها و تهدید‌هایی مواجه است؛ بازدهی مناسب، کوتاه بودن دوره تولید نسبت به کشت در فضای باز و عدم استفاده از خاک در فرآیند تولید (در جاهایی که محدودیت منابع خاک داریم) از قابلیت‌ها و مزایای این روش تولید به حساب می‌آید، علاوه بر اینها توت‌فرنگی از میوه‌های پرطرفدار در بازار است و بازار فروش مناسبی دارد یعنی به نوعی خیالتان از بازار فروش و مشتریان راحت است. در این روش تا 5/1 برابر کشت معمولی محصول برداشت می‌شود.

صادق تابع، تولید‌کننده محصولات گلخانه‌ای و نمونه کشوری در این ‌باره می‌گوید: در حال حاضر شرایط مناسبی بر بازار محصولات گلخانه‌ای حاکم است البته مدنظر قرار دادن زمان مناسب کشت و تولید هر محصول می‌تواند نقش بسزایی در موفقیت افراد داشته باشد. محصولات باید در فصلی به بازار عرضه شوند که تولیدات فضای باز به‌عنوان رقیب جدی از بازار خارج شده باشند. وی در ادامه درباره تهدید‌های این کار افزود: بیماری‌ها، محصولات وارداتی و عدم دقت در تعیین زمان کشت مناسب از تهدید‌های بازار است که می‌تواند در زمان برداشت محصول شما را دچار مشکل کند. درحال حاضر استان کردستان از مراکز اصلی پرورش توت‌فرنگی در کشور است.

توصیه فعالان بازار

تابع درباره شروع فعالیت و ورود به بازار گفت: مدیریت مناسب، اطلاعات کافی درباره کشت گلخانه‌ای و دانش فنی مناسب از جمله عوامل موفقیت در کار است.وی در ادامه با اشاره به نقش تجربه در موفقیت و عدم موفقیت در کار افزود: داشتن تجربه در این کار مهم‌تر از دانش آکادمیک است، همچنین کسانی که می‌خواهند وارد فرآیند تولید گلخانه‌ای شوند باید به اندازه کافی درباره محصولات مختلف بدانند و بهترین محصول را در بهترین زمان با توجه به شرایط بازار انتخاب کنند و البته افراد می‌توانند نیم‌نگاهی هم به صادرات محصولات خود داشته باشند. کشورهای عربی حوزه خلیج فارس، عراق و ترکیه می‌تواند بازار مناسبی برای تولید‌کنندگان باشد.