مزایا و معایب اقتصادی نیروگاه های اتمی / چرا فلامنویل تبدیل به چرنوویل نشد؟

درست یک هفته پیش  (نهم فوریه) بود که صدای انفجار مهیبی، اهالی منطقه شمال غرب فرانسه  (فلامنویل) را شوکه کرد. براساس گزارش های رسمی منتشر شده توسط مقام های امنیتی و فعالان بخش انرژی، منبع این صدا، به یکی از نیروگاه های هسته ای فرانسه مرتبط بود.

شنیدن نام نیروگاه هسته ای و البته احتمال انفجارهای دیگر کافی بود تا بسیاری از رسانه های محلی و شهروندان عادی به ساختن شایعاتی در مورد این اتفاق و عوارض مختلف پس از حادثه بپردازند. با این وجود برخی پرسش ها هستند که از ساعات اولیه پس از وقوع انفجار در ذهن مخاطبان اخبار بین الملل جای گرفتند؛ پرسش هایی که از علت وقوع حادثه انفجار تا پیامدها و هزینه های جانی و اقتصادی آن گسترده اند.

در ادامه این گزارش به ارائه آمار و اطلاعاتی درخصوص این حادثه می پردازیم و تلاش خواهیم کرد موضوعات اقتصادی مرتبط با این ماجرا را به شکلی جامع بررسی کنیم.

گزارش های اولیه چه می گویند؟

ستاد مدیریت بحران منطقه ای به سرعت شروع به بررسی موقعیت و کاهش خبرهای نادرست و جعلی کرد. براساس اطلاعات دولتی، این انفجار به دلیل نقصی که در یکی از رآکتورهای اصلی نیروگاه وجود داشت، رخ داده و منبع خارجی یا تروریستی نداشت. افزون بر اینها، مقامات امنیتی در گزارش های خود تأکید کردند که این اتفاق باعث به وجود آمدن نقص در سیستم حفاظت از محیط زیست نشده است. به بیانی واضح تر، وقوع این اتفاق به نشت مواد رادیو اکتیو یا شیمیایی در فضای پیرامون این نیروگاه منتهی نشده است.

درخصوص تعداد افرادی که در این حادثه متحمل خسارت شده اند نیز آمار دقیق پنج نفر ذکر شده است. براساس گزارش های رسانه های معتبر فرانسوی، تنها پنج نفر دچار مصدومیت جزئی شده اند که این مصدومیت ها به هیچ نوع مصدومیت یا مشکل حاد شیمیایی مرتبط نیست. نکته مثبت در مورد این انفجار، رخ دادن آن در محیط غیرهسته ای است.

با توجه به اینکه انفجار در فضایی غیر ایزوله رخ داده نرخ خسارات به حداقل ممکن رسیده است. اگرچه اخبار منتشر شده در مورد محل انفجار هنوز هم اندکی ضد و نقیض است. درواقع در برخی گزارش ها محل انفجار، یکی از توربین ها و در گزارشی دیگر یکی از رآکتورهای اصلی ذکر شده است. با این وجود هیچ یک از رسانه ها خطرات جانی و مالی سنگین و غیر قابل جبرانی را گزارش نکرده اند.

چرا انفجار در این نیروگاه مهم است؟

نیروگاه هسته ای فلامنویل در سال 1986 با نصب نخستین رآکتور خود به طور رسمی آغاز به کار کرد و سال بعد  (1987) با نصب دومین رآکتور خود با قدرت بیشتر و ظرفیت بالاتری به کار خود ادامه داد. براساس اطلاعات رسمی منتشر شده در وب سایت این نیروگاه، هزینه های اولیه برای ساخت این مرکز، 3. 3 میلیارد یورو ذکر شده که به مرور زمان و در طول ساخت و تجهیز پروژه های مکمل نیروگاه به رقم حدودی 4میلیارد یورو نیز رسیده است.

نکته جالب توجه اینکه، گزارش های جدید تر نشان می دهند تا فاز سوم ساخت این نیروگاه که به تجهیز و ساخت رآکتور سوم مرتبط است، هزینه ها بالاتر هم رفته اند. تا جایی که به نظر می رسد، این پروژه تا پایان سال 2016 میلادی، بین 8.5 تا 11میلیارد یورو هزینه در پی داشته است.

اما ساخت این تأسیسات اتمی بین سال های 2014 تا 2016 با چالش های مالی متعددی مواجه شد تا حدی که ساخت رآکتور سوم که قرار بود در سال 2014 انجام شود، عملاً به دو سال بعد موکول شد و در چرخه کمبود بودجه قرار گرفت. این مشکل مالی سرانجام با کمک یک وام کمکی بریتانیایی رفع شد؛ وامی که تضمین می کند فاز سوم این نیروگاه تا پایان سال 2018 به درجه بهره برداری برسد. با توجه به این اطلاعات مالی و سرمایه های صرف شده در این پروژه چندان عجیب به نظر نمی رسد که امنیت این نیروگاه برای دولت فرانسه بسیار مهم باشد.

صادرات برق فرانسه

براساس اطلاعات منتشر شده توسط سازمان بین المللی انرژی اتمی، فرانسه بزرگ ترین صادر کننده برق جهان است. صادرکننده ای که بخش قابل توجهی  از بودجه سالانه خود را از طریق نیروگاه های اتمی تأمین می کند. اما این روزها جایگاه صادراتی فرانسه در وضعیت متزلزلی قرار گرفته است. چشم اندازهای آتی صادرات این کشور از احتمال کاهش این سهم تا 50 درصد تا سال 2025 خبر می دهند.

هم اکنون فرانسه با صادرات خود به طور میانگین، سالانه بالغ بر 3میلیارد دلار درآمد دارد. 17درصد از برق فرانسه به واسطه سوخت هسته ای قابل بازیافت تأمین می شود و بنابراین بسیار طبیعی به نظر می رسد که فرانسه برای تجهیز نیروگاه ها و تأسیسات هسته ای خود ارقام متنابهی هزینه کند.

با توجه به استقلال فرانسه در حوزه تولید برق، هم اکنون این کشور جزو کشورهایی است که ارزان ترین هزینه های برق را به خود اختصاص داده است. درواقع مشترکان برق در فرانسه بخش بزرگی از هزینه های اندک برق را مدیون نیروگاه های مدرنی هستند که طی سه دهه گذشته به مرور در این کشور ساخته شده اند.

طی سال های اخیر بسیاری از کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه در تلاشند با کاهش وابستگی به انرژی های تجدیدناپذیر و توسعه استفاده از انرژی های پاک و تجدیدپذیر، به حفظ محیط زیست کمک کنند. این موضوع هم به معنای کاهش وابستگی کشور به نیروگاه های انرژی اتمی است.

فرانسه و آلمان دو کشور اروپایی هستند که برای رسیدن به هدف بلند مدت کاهش وابستگی به انرژی های تجدیدناپذیر برنامه های بلند مدت مشترکی ترتیب داده اند.

ژان لویی بال، ریاست انجمن حمایت از انرژی های تجدیدپذیر در گفت وگو با رویترز بر تلاش های دولت برای رسیدن به جایگاه امن تأمین انرژی تجدید پذیر تاکید دارد و می گوید:«هدف ما نه تنها کاهش وابستگی به سوخت های تجدیدناپذیر، بلکه کاهش مصرف مشترکان است. هدف بلند مدت ما این است که تا پایان سال 2030 سهم استفاده از انرژی را تا 30درصد کاهش دهیم و برای کاهش وابستگی افراد به انرژی ها فرهنگ سازی کنیم. با این روش نه تنها در هزینه های تأمین سوخت صرفه جویی خواهد شد، بلکه هزینه هایی که صرف حفاظت و نگهداری نیروگاه های اتمی و تأسیسات استخراج انرژی می شود نیز به شدت کاهش پیدا می کند.»

نکته جالب در این میان، وابستگی افکار عمومی به انرژی هسته ای است. درواقع نتایج نظرسنجی های رسمی افکار عمومی نشان می دهد، اغلب شهروندان فرانسوی نظری مثبت به کارکردهای انرژی اتمی دارند و مخالف استمرار استفاده از این نوع انرژی نیستند. با این وجود، مارک زریسکا، عضو انجمن دوستداران محیط زیست فرانسه معتقد است که اغلب شهروندان با سیاست های کاهش وابستگی به انرژی های اتمی آشنا نیستند و بر همین اساس است، نسبت به این نوع تغییرات جهت گیری مشخصی ندارند.

بسیاری از فعالان گروه های حمایت از انرژی پاک و کارشناسان اقتصادی اتحادیه اروپا معتقدند در صورت توسعه فرهنگ استفاده از انرژی های پاک در کشورهای مهم اتحادیه مثل فرانسه و آلمان، این فرهنگ در کشورهای دیگر این حوزه نیز رونق خواهد گرفت.

ارتباط با نویسنده: royapakseresht@gmail.com