چگونگی محاسبه شاخص‌های نابرابری در طرح «هزینه و درآمد خانوار»

مدیرکل دفتر جمعیت نیروی کار و سرشماری مرکز آمار ایران گفت: طرح جامع «هزینه و درآمد خانوار» که از 52 سال پیش در مرکز آمار ایران انجام می‌شود، شاخص نابرابری‌ها را به لحاظ هزینه و درآمد نشان دهد.به گزارش ایرنا، فریبا سادات بنی هاشمی افزود: هیچ طرحی به اندازه این طرح کاربرد ندارد، زیرا ابعاد مختلف اقتصادی را با یکدیگر می‌سنجد.وی یکی دیگر از کاربردهای طرح یاشده را محاسبه خط فقر عنوان کرد و گفت: نتایج حاصل از این طرح می‌تواند در اختیار مراکز بین‌المللی قرار گیرد. به طور نمونه می‌توان از طریق اطلاعات طرح متوجه شد هزینه بهداشت چه درصدی از درآمد خانوار را به خود تخصیص می‌دهد.

بنی هاشمی، طرح هزینه و درآمد خانوار در ایران را مطابق استانداردهای بین‌المللی ذکر کرد و افزود: استانداردها در پرسشنامه هزینه و درآمد خانوار از سال 1383 تغییری نکرده است، اما پرسش‌ها بنا به ضرورت می‌تواند تغییراتی داشته باشد. این کارشناس آمار کشور ادامه داد: به طور نمونه درآمد حاصل از یارانه‌های نقدی یا سهام عدالت باید در طرح هزینه و درآمد خانوار لحاظ شود. وی درباره چرایی کمتر بودن درآمدها از هزینه نیز توضیح داد: به طور نمونه، وقتی فردی وام می‌گیرد، این وام در هزینه آنها لحاظ می‌شود و در نتیجه هزینه از درآمد فزونی می‌گیرد.

بنی‌هاشمی اظهار داشت: آخرین نتایج طرح هزینه و خانوار در کشور برای پارسال اعلام شده است.آمارگیری درباره اجرای طرح هزینه و درآمد خانوار از اول اردیبهشت تا پایان فروردین ماه سال بعد ادامه می‌یابد.  وی یادآورشد که در این طرح، هزینه‌های خوراکی، بهداشتی، مسکن، اوقات فراغت، آموزشی و برخی موضوع‌های دیگر به تفکیک نشان داده می‌شود. به گزارش ایرنا، طرح آمارگیری هزینه و درآمد خانوار از سال 1342 در مناطق روستایی و از سال 1347 در مناطق شهری از سوی مرکز آمار ایران اجرا شده است.

در سال‌های اولیه فقط هزینه‌های خانوار مورد پرسش قرار می‌گرفت و از سال 1353، پرسش از درآمد خانوارها نیز به پرسشنامه طرح افزوده شد. هدف کلی از اجرای طرح یاد شده، برآورد سالانه میانگین هزینه‌های کل، خوراکی (در 10صفت اصلی)، غیرخوراکی (در 10 صفت اصلی)،درآمد و برآورد تغییرات سالانه این میانگین‌ها در سطح مناطق شهری و روستایی کل کشور و نیز برآورد سالانه میانگین هزینه‌های کل، خوراکی، غیرخوراکی و درآمد برای یک خانوار در سطح نقاط شهری و روستایی هریک از استان‌هاست.

جامعه هدف در این طرح، شامل همه خانوارهای معمولی ساکن و گروهی در مناطق روستایی و شهری کشور است. خانوارهای معمولی غیرساکن و موسسه‌ای از شمول این طرح مستثنی هستند. روش آمارگیری در این طرح، «نمونه‌گیری» است. در سال‌های اخیر تعداد نمونه‌های طرح در هر یک از مناطق شهری و روستایی بین 18 تا 20 هزار خانوار است.