پس از گذشت یک سال / کاخ سفید برجام را موفقیتی بزرگ قلمداد می کند

یک سال پس از توافق تاریخی جامع هسته ای میان جمهوری اسلامی ایران و شش قدرت عمده جهانی، هر دو گروه مخالفان سرسخت و حامیان ثابت قدم آن می توانند ادعا کنند که حق با آنها بوده است. از سوی دیگر هیچ کس در اردوگاه های مخالفان و موافقان نمی تواند ادعا کند که این قرارداد کاملا موفقیت آمیز بوده یا اینکه به کلی شکست خورده است.

موافقان بر این عقیده اند که پایبندی کامل ایران به اجرای تعهدات خود در برنامه جامع اقدام مشترک سبب توانایی این کشور برای ساخت سلاح هسته ای (اتهامی که جمهوری اسلامی ایران بارها آن را رد کرده است) شده و از بروز یک رقابت گسترده تسلیحاتی در منطقه خاورمیانه جلوگیری کرده است. این موضوع سبب شد باراک اوباما رئیس جمهور آمریکا و تیم تحت امر وی از این توافق با عنوان یک موفقیت بزرگ یاد کرده و جان کری وزیر امور خارجه آمریکا جهان پس از توافق هسته ای را جهانی امن تر قلمداد کند.

این در حالی است که مخالفان این توافق در آمریکا و نقاط دیگر جهان بر این باورند که توافق جامع هسته ای به هیچ عنوان نتوانسته است فعالیت های منطقه ای ایران را محدود کند و این کشور همچنان به حمایت از همپیمانان خود در خاورمیانه ادامه می دهد. محافظه کاران مخالف توافق هسته ای از اینکه این توافق صرفا بر موضوعات هسته ای استوار شده است ابراز نگرانی می کنند.

در این میان آن دسته از موافقان توافق جامع هسته ای که انتظار داشتند پس از حصول توافق شاهد مواضع معتدل تری از ایران در عرصه بین المللی باشند در حال حاضر احساس دوگانه ای دارند. از یک سو تعداد زیادی از نمایندگان میانه رو در انتخابات اخیر پارلمانی در ایران موفق به کسب تعداد قابل توجهی از کرسی های نمایندگی شدند، و از سوی دیگر مخالفان این توافق در تهران نیز چندان دست خالی نبوده و در حال بازیابی خود هستند چرا که گشایش اقتصادی مورد نظر مردم ایران از توافق جامع هسته ای حاصل نشده و رفع تحریم های بین المللی تاثیر چندانی در اقتصاد ایران نداشته است.

با این حال رئیس جمهور اوباما ضمن تقدیر از تلاش های صورت گرفته برای تحقق توافق جامع هسته ای اظهار داشت: «این توافق سبب شد تا یک خطر عمده از بین رفته و این موضوع جز با یک دیپلماسی فعال و سازنده حاصل نمی شد.»

به رغم تقدیر رئیس جمهور آمریکا از برجام، مخالفان این توافق از اعتراض به آن دست نکشیده اند و همچنان به تلاش های شان به منظور جلوگیری از اجرای آن یا دست کم بازنگری در آن ادامه می دهند. در همین راستا و پیش از آغاز تعطیلات زمستانی، جمهوریخواهان که اکثریت کنگره را در اختیار دارند قانونی را به تصویب رساندند که خرید آب سنگین از ایران را ممنوع می کند. این ممنوعیت در حالی اعمال می شود که براساس مفاد توافق جامع هسته ای ایالات متحده آمریکا اجازه خواهد داشت تا ذخایر آب سنگین ایران را در صورتی که این کشور ذخایر اضافی خود را در معرض فروش قرار دهد خریداری کند.)

باراک اوباما در پی تصویب این قانون از سوی اکثریت جمهوریخواهان کنگره اعلام کرد در صورتی که این مصوبه روی میز او قرار گیرد آن را وتو خواهد کرد و در همین چارچوب سناتور ارشد دموکراتEliot Engel که از مخالفان توافق هسته ای با ایران محسوب می شود جمهوریخواهان را به نمایش سیاسی متهم کرد.

شایان ذکر است که براساس توافق جامع هسته ای، ایران متعهد شد بخش قابل توجهی از سانتریفیوژهای خود را از مدار خارج کرده و حجم قابل توجهی از ذخایر اورانیوم غنی شده خود را به فروش برساند. در مقابل آمریکا و کشورهای غربی متعهد شدند تحریم های اقتصادی و نظامی وضع شده برعلیه تهران را لغو کرده و زمینه را برای انتقال میلیاردها دلار از ذخایر ارزی ایران به این کشور را فراهم کنند.