کارمندان توانمند و رهبران معنوی

مهم‏ترین و حیاتی‏ترین دارایی هر سازمان، نیروی انسانی آن سازمان است. كیفیت و توانمندی نیروی انسانی، مهم‏ترین عامل بقا‌ و حیات سازمان است. نیروی انسانی توانمند، سازمان توانمند را به وجود می‏آورد. از نظر «دراكر» رشد اقتصادی مرهون توانمند كردن كاركنان فرهیخته است. سازمان توانمند محیطی است كه كاركنان در گروه‏های مختلف، در انجام فعالیت‏ها با یكدیگر همكاری می‏كنند. توانمندسازی كاركنان، محوری‏ترین تلاش مدیران در نوآفرینی، تمركززدایی و حذف دیوان سالاری در سازمان‏هاست.

توانمند كردن افراد موجب می‏شود تا مدیران و سازمان سریع‏تر و بدون اتلاف منابع به اهداف خود نائل شوند. توانمندسازی موجب می‏شود كه كاركنان، سازمان و شغل را از آن خود بدانند و از كار كردن در آن به خود ببالند. بدون توانمندسازی، نه مدیران و نه سازمان‏ها نمی‏توانند در درازمدت كامیاب باشند.

مدیر سازمان، مهم‏ترین عامل در تواناسازی كاركنان است، زیرا مدیر به‏ طور مستقیم و غیرمستقیم، تمام عوامل محیط سازمانی را تحت ‏تاثیر قرار می‏دهد. مدیر با تفویض اختیار و قدرت بیشتر به كاركنان، دادن استقلال و آزادی عمل به آنان، فراهم کردن جو مشاركتی، ایجاد فرهنگ كار گروهی و با حذف شرایطی كه موجب بی‏قدرتی كاركنان شده است، بستر لازم را برای توانمندی افراد فراهم می‏كند.

معنویت در محیط کار و رهبری معنوی را می‏توان به‏عنوان یک بخش جزئی و مقدماتی از فرآیند توسعه سازمانی در نظر گرفت. در واقع تحقیقات چندی پیش نشان داده است که قبل از ایجاد اعتبار نظریه رهبری معنوی باید از آن به‏طور گسترده به‏عنوان یک مدل توسعه شغلی/ سازمانی در ایجاد تغییر و تحولات سیستمی استفاده کرد. در واقع طرفداران معنویت در محیط کار می‏گویند همه افرادی که وارد سازمان می‏شوند دارای ویژگی‏ها و روحیات منحصر‏به‏فردی هستند، ولی همگی آنها در جست‏وجوی تعالی روحی و همبستگی در محل کارند. در این میان نقش رهبران معنوی تحریک و بر‏انگیختن کارکنان با استفاده از چشم‏انداز معنوی و ایجاد زمینه‏های فرهنگی براساس ارزش‏های انسانی است تا کارکنانی فعال، دارای بهره‏وری بالا، متعهد و با انگیزه را تربیت کنند.

امروزه توانمند‏سازی به‏عنوان یكی از ابزارهای سودمند ارتقای كیفی كاركنان و افزایش اثربخشی سازمانی تلقی می‌شود. به منظور كسب موفقیت در محیط در حال تغییر كسب‏و‏كار امروزی، سازمان‏ها به دانش، نظرات، انرژی و خلاقیت كلیه كاركنان، اعم از كاركنان خط‏مقدم تا مدیران سطح بالا نیازمندند. جهت تحقق این امر، سازمان‏ها از طریق توانمند‏سازی كاركنان مربوطه به منظور تشویق آنان به ابتكار عمل بدون اعمال فشار، ارج نهادن به منافع جمعی سازمان با كمترین نظارت و انجام وظیفه به‏عنوان مالكان سازمان اقدام می‏کنند. توانمند‏سازی مخصوصا در محیط‏های كاری مجازی كه اعضای سازمان از تعاملات چهره‏ به چهره محروم هستند و مجبورند به طور مستقل عمل کنند، بسیار مهم است.

همچنین توانمند‏سازی جهت حفظ امید و وابستگی كاركنان باقی‏مانده در طی زمان‏های كوچك‏سازی سازمان حائز اهمیت است. توانمندسازی، كاركنان را قادر می‏سازد تا در مواجهه با مشكلات و تهدیدها، از مقاومت و انعطاف‏پذیری بیشتری برخوردار باشند، لذا می‏تواند به‏عنوان منبعی كه از آسیب‏پذیری كاركنان جلو‏گیری می‌کند و بذر امید را در شرایط بحرانی از جمله انهدام سرمایه‏های مالی و از بین رفتن زندگی انسانی در دل آنان می‌کارد، مفید واقع شود.با ورود معنویت به عرصه سازمان و مدیریت، به‏ عنوان چالش قرن بیست‌و‌یکم، مدیران و رهبران سازمان‏ها به‏خصوص نهادهای آموزشی باید الزاما با این پدیده نوپا دست و پنجه نرم کنند.

نقش رهبران معنوی تحریک و برانگیختن کارکنان با استفاده از چشم‏انداز معنوی و ایجاد زمینه‏های فرهنگی براساس ارزش‏های انسانی است تا کارکنانی توانمند، دارای بهره‏وری بالا، متعهد و با انگیزه را تربیت کنند و پرورش دهند. یافته‏های تحقیقات حاکی از آن است که بین رهبری معنوی در سازمان‏ها و توانمندسازی کارکنان رابطه مثبتی وجود دارد.