محصولات پر درآمد کشاورزی/ کشت ماکادمیا، گران‌ترین خشکبار جهان

تولید محصولات کشاورزی و غذایی همواره یکی از سرمایه‌گذاری‌های مناسب برای افراد به شمار می‌آید، چرا که مصرف مواد‌غذایی قبل از هر موضوع دیگری برای افراد در اولویت است. در این گزارش تلاش داریم وضعیت سرمایه‌گذاری در یکی از محصولات خوراکی را که از خانواده خشکبار است از نظر بگذرانیم، البته همان‌طور که در ذیل بیان می‌شود کشت و بهره‌برداری از این محصول در دست تحقیق و بررسی است و این گزارش بیشتر جنبه معرفی و شناخت این محصول را دارد اما در صورت اعلام آمادگی برای شروع کشت، سرمایه‌گذاران بالقوه خود را یافته باشد.

ماکادمیا گران‌ترین خشکبار جهان

ماکادمیا (Macadamia) تنها محصول تجاری مهم غذایی بومی استرالیاست. منشا ماکادمیا جنگل‌های بومی منطقه بریزبن در ساحل شرقی استرالیاست. ارنست شلدون فان تاسل که برای نخستین بار ماکادمیا را در سال 1922 در یک مهمانی خورده بود به این میوه علاقه‌مند شد و 75 هکتار از زمین‌های دولتی در اطراف شهر هونولولوی هاوایی را به منظور کشت ماکادمیا اجاره کرد.

در سال 1925 او به‌طور کامل آن زمین را با بذرهای ماکادمیای تهیه شده از درختان متعلق به برادران جردن و پورویس کشت کرد. این باغ مقدمه‌ای برای کشت ماکادمیا با اهداف تجاری شد. وی در سال 1931 نخستین کارخانه آماده‌سازی ماکادمیا را هم احداث کرد و از آن به بعد این خشک میوه به یک محصول تجاری بدل شد.

پس از مشخص شدن پتانسیل اقتصادی ماکادمیا در هاوایی، کشت این درخت در استرالیا نیز از سال 1950 گسترش یافت. از سال 1980 باغ‌های تجاری ماکادمیا به سرعت در استرالیا احداث شد و در سال‌های اخیر این کشور مقام اول تولید این خشک میوه جهان را از هاوایی پس گرفته است. در سال‌های اخیر این خشكبار مغذی و پر خاصیت از محبوبیت خاصی در بازارهای جهانی برخوردار شده است و بسیاری از كشورهای مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری كه آب و هوای مناسبی برای پرورش آن دارند به تولید ماكادمیا اقدام كرده‌اند.

اقتصاد ماکادمیا

از نظر اقتصادی نه‌تنها ماکادمیا گران‌ترین و مرغوب‌ترین خشکبار جهان است، بلکه هزینه‌های نگهداری آن بسیار اندک است. قیمت خشکبار ماکادمیا در جهان در سال‌های اخیر به‌طور معنی‌داری افزایش پیدا کرده است. به‌طوری که در حال حاضر قیمت آن در استرالیا به 7/5 دلار استرالیا در هر کیلوگرم به‌صورت فله افزایش پیدا کرده است. لازم به ذکر است که این قیمت‌ها برای ماکادمیای با پوسته است و مغز ماکادمیا به‌صورت خالص 40 تا 80 درصد گران‌تر است.

جایگاه ماکادمیا در بازار جهانی خشکبار

مصـــرف خشــکبار از گذشته‌های دور به‌صورت آجیل بسیار متداول و مرسوم بوده است. در دهه‌های اخیر خشکبار به‌عنوان مواد‌غذایی و مختصر و پر خاصیت از رونق خاصی در بازارهای جهانی برخوردار شده است. میزان تولید ماکادمیا در جهان حدود 100 هزار تن، است که کمتر از نیم درصد از تجارت جهانی خشکبار را شامل می‌شود.بد نیست بدانید میزان صادرات ماکادمیا در سال 2001 از کشور استرالیا 27300 تن گواتمالا 9000 تن، کنیا 6052 تن، جنوب آفریقا 10400 تن و آمریکا 4300 تن بوده است. برزیل و کاستاریکا از دیگر صادر‌کنندگان ماکادمیا هستند. استرالیا یکی از مهم‌ترین تولیدکنندگان ماکادمیاست به‌طوری که ارزش محصول ماکادمیای داخلی و صادراتی استرالیا برابر 100 میلیون دلار است. 

وضعیت کشت ماکادمیا در ایران

شرکت نوین کشت خزر، کشت آزمایشی نهال ماکادمیا را از سال 80 با همکاری تولیدکنندگان استرالیایی در یک باغ دو هکتاری در شمال کشور آغاز کرد. وضعیت رشد نهال‌های کشت شده مناسب به نظر آمد و این تجربه نشان داد ایران و به‌ویژه شمال کشور، منطقه بسیار مساعدی برای تولید فندق استرالیایی است. بررسی شرایط آب و هوایی و دمای 20 سال اخیر استان‌های شمالی ایران، نشان می‌دهد در صورت کشت نهال ماکادمیا در این مناطق، محصول بهتری از آنچه که در استرالیا تولید می‌شود، به دست خواهد آمد. در واقع به دلیل کم بودن هزینه‌های نگهداری و بی‌نیازی این درخت به آبیاری، همچنین مقاومت آن نسبت به آفات و بیماری‌ها با ورود در سطح کلان به باغات شمال کشور ایران، شاید بتوان خلأهایی را که در تولید برخی مرکبات به وجود آمده به‌خوبی برطرف کرده و با افزایش درآمد کشاورزی، موجبات بهره‌مندی بیشتر را فراهم آورد. 

برای کسب اطلاعات بیشتر درخصوص کشت و تولید این محصول سراغ شرکت نوین کشت خزر رفتیم. نماینده این شرکت به «فرصت امروز» می‌گوید: چند سال پیش ما کشت این محصول را آغاز کرده و کاملا امیدوار بودیم تلاش‌ها به ثمر بنشیند کما اینکه این اتفاق هم افتاد و نهال‌های ما به بازدهی رسید و از هر هکتار حدود 5تا 7 تن از محصول برداشته شد، اما شرایط آب و هوایی ناگهانی منطقه اوضاع را به‌هم ریخت. وی می‌افزاید: در واقع رشد و نمو نهال این درخت برای به ثمر نشستن حدود شش سال طول می‌کشد کشت آزمایشی این محصول تا جایی پیش رفت که ما موفق به تولید و گرفتن خروجی شدیم اما متاسفانه یک بار در سال 86 سرمای بی‌سابقه زمستان موجب خشک شدن نهال‌های پیوندی شد که البته ما موفق به نجات نهال‌ها شدیم و کار را ادامه دادیم و بار دوم سرمای سال 92 نهال‌های بارده را خشکاند و علاوه بر مرکبات منطقه، بخش عظیمی از کشت ماکادمیا را هم خشکاند. البته همچنان در برخی شهرهای شمال بعضی خانواده‌ها درخت این محصول را دارند و از آن برداشت هم می‌کنند اما به شکل تجاری که ما کار را آغاز کرده بودیم فعلا کسی در ایران مشغول فعالیت نیست. تحقیقات ما نشان می‌دهد شرایط منطقه برای کشت ماکادمیا فراهم است اما فعلا فعالیت‌ها به حالت تعلیق درآمده تا اردیبهشت ماه امسال ببینیم شرایط چگونه است. برای سرماهای ناگهانی هم باید چاره‌ای اندیشید تا فرد سرمایه‌گذار متضرر نشود. 

ماكادمیا در مناطق پرورش آووكادو، انبه، خربزه درختی و موز و مرکبات رشد موفقیت‌آمیزی دارد. درخت ماكادمیا در فصل بهار و در ماه‌های مرداد تا شهریور به گلدهی می‌نشیند. میوه‌ها پس از ۳۱ هفته می‌رسند و ما با انجام تحقیقات و بررسی‌های مشخص قصد داریم کشت این محصول را به‌صورت گسترده از سر بگیریم. سرمایه‌گذاری روی کشت این محصول منهای بدشانسی که درخصوص سرماهای ناگهانی پیش آمد می‌توانست یک سرمایه‌گذاری مطمئن و پرسود باشد. در حال حاضر هم کشت این محصول توانایی بالقوه‌ای دارد، تنها باید درخصوص سرماهای پیش‌بینی نشده با مشاوره و کار کارشناسی چاره‌ای مطمئن اندیشیده شود. 

روش‌های ازدیاد ماکادمیا

ازدیاد ماکادمیا از طریق بذر آسان بوده و بذرهای آن پس از برداشت قابلیت کشت دارند اما بهتر است که حدود 30تا 90روز بعد از برداشت ماکادمیا نسبت به کشت بذر آن اقدام کرد. اما درختان حاصل از بذر برای تولید محصول به 8 تا 12 سال زمان نیاز دارند و کیفیت و میزان محصول آنها قابل پیش‌بینی نیست. به این علت، ماکادمیا به‌طور معمول از طریق پیوند تکثیر می‌شود. عمل پیوند معمولا در خزانه و معمولا در بهار یا پاییز انجام می‌شود. درختان پیوند شده از سن هفت تا 10 سالگی تولید محصول می‌کنند و معمولا تا سن 100 سالگی توانایی محصول‌دهی دارند.

كشت‌های مخلوط

گاهی اوقات برای بهره‌گیری هرچه بیشتر از زمین، محصولات دیگری در بین درختان جوان ماكادمیا كاشته می‌شود، البته قبل از كشت محصولات خاص در بین درختان ماكادمیا باید به سه نكته اساسی توجه كرد: 

ـ از كاشت محصولی كه می‌تواند به درخت ماكادمیا صدمه بزند یا روی رشد آن تاثیر نامطلوبی داشته باشد باید اجتناب كرد. 

ـ درختان بلندی كه شلوغی و سایه سرتاسری برای درختان ماكادمیا ایجاد می‌كنند نباید كاشته شوند. 

ـ در بین درختان بارور نباید گیاه دیگری كاشته شود، زیرا در این مرحله درختان ماكادمیا نیاز به مراقبت‌های ویژه دارند تا از حداكثر رشد و عملكرد اطمینان حاصل شود.

پس از جمع‌آوری میوه‌های ماکادمیا باید پوسته‌تر آنها را جدا و آنها را به مدت دو، سه هفته در محلی به دور از آفتاب پهن کرد. پروسه جدا کردن پوست این محصول هم یک جریان جداگانه دارد که هم می‌شود به شکل‌های سنتی این کار را انجام داد و هم روی جداسازی ماشینی آن سرمایه‌گذاری کرد که در واقع با فرآوری ماشینی و پس از آن بسته‌بندی محصول بالطبع می‌توان نتیجه بهتری گرفت.