کاهش کیفیت بلای جان فرش ایرانی در بازارهای جهانی

اصالت در طرح، رنگ و بافت فرش دستباف ایرانی موضوعی است که کارشناسان و تولیدکنندگان در میزان و نوع تغییرات حاصل شده در این بخش‌ها نظرات متفاوتی دارند. «اصالت طرح فرش دستباف ایرانی در برخی مناطق بنا به دلایلی کم شده اما اصالت در کیفیت بافت نه تنها کم نشده، بلکه در جاهایی هم بر آن اضافه شده است.» این بخشی از گفته‌های محمد زرینه کفش، مدیرتولید فرش زرین بافت ایران و تولیدکننده برتر فرش ایرانی در سال 89 با تولید سالانه 500 مترمربع فرش نفیس دستباف است.

بازاریابی با طرح‌های اصیل فرش ایرانی

مدیرتولید فرش زرین بافت ایران، در گفت و گو با «فرصت امروز» می‌افزاید: با تغییرات اندکی که در طرح فرش ایرانی در برخی شهرها ایجاد شده اما طرح‌های بسیار قدیمی و اصیل مانند طرح ماهی، طرح‌های فرش ترکمن و بسیاری مناطق دیگر نیز اصالت طرح و رنگ خود را حفظ کرده‌اند. وی می‌گوید: در بخش رنگرزی هم تغییراتی ایجاد شده است. رنگ‌های مصرفی در فرش دستباف ایرانی تا چند سال پیش تماما طبیعی بود اما اکنون با تنوع رنگ در برخی طرح‌ها، بخشی از رنگرزی صنعتی شده و خواه ناخواه اصالت آن تا حدودی دستخوش تغییر شده است.

طرح‌های «گل» و «ماهی» که در فرش دستباف ایرانی پیشینه هزاران ساله دارند نیز جزو شاخصه‌های ما محسوب می‌شوند. ناگفته نماند که ما در گذشته بیش از 10‌هزار طرح داشتیم اما اکنون چند طرح خاص بافته می‌شود. زرینه‌کفش که رئیس اتحادیه فرش دستباف ایران هم هست، در خصوص کیفیت فرش دستباف ایرانی، می‌گوید: وضعیت به‌گونه‌ای شده که تولیدکننده در پی بازاریابی است. بازاریابی و بازارشناسی بخشی از کار است اما بهترین بازاریابی استفاده از طرح‌های هزاران ساله‌ای است که ریشه در زیبایی‌شناسی و اصالت فرهنگ ما دارد.

وی با اشاره به تحولات آینده با توجه به رفع تحریم‌های اقتصادی ایران، می‌گوید: در دوران پس از تحریم، بازار آمریکا می‌تواند جنبش و تحول خوبی در تولید و تجارت فرش دستباف ما ایجاد کند. ما به بازیابی بازار آمریکا و اروپا امیدواریم چون مردم آنها هنر را می‌شناسند و به اصالت رنگ و طرح احترام می‌گذارند و این موضوع بر کیفیت تولید تاثیر مثبتی می‌گذارد. در گذشته نه چندان دور یک سوم بازار فرش دستباف ایران به آمریکا اختصاص داشت و ما در پی بازیابی این سهم هستیم.

اصالت فرش ایرانی سرآمد در جهان

اسماعیل چمنی، مدیر تولید فرش دستباف چمنی و رئیس اتحادیه تولیدکنندگان فرش دستباف آذربایجان شرقی، در گفت و گو با «فرصت امروز»، می‌گوید: اصالت فرش دستباف ایرانی همچنان در دنیا سرآمد است و نمونه بارز آن را می‌توان در ثبت جهانی شدن فرش تبریز دانست. فرش دستباف ایرانی بهترین، بی‌همانندترین، باکیفیت‌ترین و هنرمندانه‌ترین فرش‌ها در دنیاست که اصالت و کیفیت خود را حفظ کرده است.

وی مشکل اصلی فرش دستباف ایرانی را در بخش‌های دیگر می‌داند و می‌افزاید: در بخش تولید و بازاریابی صادراتی، مدیریت درستی اعمال نمی‌شود. این در حالی است که مصرف‌کننده داخلی هم به دلیل کاهش توان اقتصادی، قدرت خرید ندارد و بازار داخلی فرش دستباف به سمت فرش‌های کوچک‌تر و تابلوفرش سوق یافته است. این مسائل بر تولید اثر منفی گذاشته و از میزان تولید فرش دستباف ایرانی کاسته شده اما کیفیت این نوع فرش همچنان به قوت خود باقی است.

این تولیدکننده فرش دستباف ایرانی که 50 دار قالی با 300نفر نیروی کار مدیریت می‌کند، معتقداست: فرش دستباف ایرانی نمونه کامل تولید ملی است که تمام مواد اولیه آن در داخل تولید می‌شود و بالاترین ارزش افزوده و اشتغالزایی را در اقتصاد کشور داراست. گر چه در دوران تحریم‌ها محدودیت‌هایی داشته‌ایم اما باید با همکاری و همدلی بر این مشکلات چیره شویم.

در تولید فرش دستباف تنها سرمایه کافی نیست بلکه باید عشق و علاقه هم باید باشد و تولیدکننده به سود کم قناعت کند.  چمنی تصریح می‌کند: شوربختانه عشق و نوع دوستی کم شده و هر کسی که سرمایه‌ای دارد ترجیح می‌دهد با دریافت سود در بانک‌ها سرمایه‌گذاری کند. این خلاف سیاست‌های اقتصاد مقاومتی است و تاثیر تحریم‌ها را بیشتر می‌کند. باید فضای رقابتی را در تولید فرش دستباف ایجاد کنیم و این مهم با توسری‌زدن به این صنعت ملی اتفاق نمی‌افتد.

کاهش فروش، تولید را محدود کرده است

بهرام حضرتی، تولیدکننده فرش دستباف ایرانی با تولید سالانه 200 تخته فرش صادراتی نفیس از مشکلات و موانع تولید به «فرصت امروز» می‌گوید. وی اظهار می‌کند: تولید، ارتباط تنگاتنگی با فروش دارد و زمانی که فرش دستباف ایرانی در داخل و خارج فروش چندانی نداشته باشد، بی‌تردید، تولید هم کاهش می‌یابد و ما اکنون در چنین شرایطی هستیم. وی ادامه می‌دهد: تحولات اخیر در منطقه هم مزید بر علت شده و اندک بازار صادراتی در بازار کشورهای حوزه خلیج فارس را هم از دست می‌دهیم. در 30 سال گذشته بدترین سال را سپری کرده‌ایم و تولیدات ما روی دست‌مان مانده است. 

این تولیدکننده فرش دستباف و اصیل ایرانی، تاکید می‌کند: هر تخته فرشی که از دارقالی پایین می‌آید به دلیل محدود شدن بازار فروش، تولیدکننده توان جایگزینی آن را ندارد. با این تفاسیر، تولید فرش دستباف در حال حاضر شرایط مطلوبی از نظر گستردگی طرح و رنگ دارد و براساس خواسته مشتری سفارش می‌گیرد، اگر وضعیت فروش خوب نشود و قیمت تمام شده به دلیل افزایش هزینه‌های تولید، بالا باشد، مزیت رقابتی‌مان را از دست می‌دهیم.