گلخانه‌داری، یک صنعت ورشکسته است

جانمایی‌های نادرست و مـکـان‌یـابی‌های غلط گلخانه‌ها، تجهیزات نامناسب و غیر‌کارشناسی، هزینه‌های تولید بالا، نداشتن بازارهای فروش و صنایع تبدیلی و فرآوری در کنار این شهرک‌ها از جمله مشکلات اصلی گلخانه‌داران کشور است. به این مشکلات، اگر سررسید وام‌های با بهره‌های بالا را نیز بیفزاییم، صنعت گلخانه‌داری را باید یک صنعت رو به افول بدانیم، در حالی که توصیه دولت و وزارت جهاد کشاورزی بر توسعه آن است.

مهدی قندی، گلخانه‌دار شهرک گلخانه‌ای هشتگرد (البرز)، در گفت‌و‌گو با «فرصت امروز» می‌گوید: دولت سال‌هاست بر کشت محصولات گلخانه‌ای به‌ویژه صیفی‌جات تاکید می‌کند اما پیش از اجرا باید به عوامل و مسائل مهم‌تری توجه کند. مکانیابی درست در اقلیم‌های مختلف، ایجاد تاسیسات و مراکز زیربنایی، آموزش گلخانه‌داران، ایجاد بازار فروش و صنایع جانبی و تبدیلی و از همه مهم‌تر راهکار کاربردی و عملی برای فعال کردن و اشتغالزایی فارغ‌التحصیلان رشته کشاورزی از جمله این موارد است که به آنها توجهی نشد.

وی می‌افزاید: برخی از گلخانه‌های ما بدون مطالعه اقلیم شناختی و توپوگرافی مناطق ایجاد شده است. برای نمونه تولید گوجه و‌خیار در گلخانه‌های همدان منطقی و علمی نیست اما می‌توان همین محصولات را در جیرفت، ورامین و گرمسار با 50‌درصد هزینه کمتر تولید کرد. این یعنی مطالعات در احداث گلخانه و همچنین مدیریت گلخانه وجود ندارد. قندی می‌گوید: نبود سردخانه، بازار فروش و مدیریت بازاریابی در شهرک‌های گلخانه‌ای باعث شده تا کسانی که به‌صورت تخصصی محصول تولید می‌کنند نیز زیان ببینند و تولیدشان به‌صرفه نباشد.

مـحـمـدرضـا تیموری، گلخانه‌دار ورامین و نخستین تولیدکننده میوه فیسالیس در ایران، به «فرصت امروز» می‌گوید: با توجه به گستردگی اقلیم و انواع آب و هوا در کشور، گلخانه‌داری در ایران منهای مسائل حمایتی دولت که تنها روی کاغذ و شعارگونه است، توجیه اقتصادی ندارد. با این اقلیم گسترده، زمانی که گلخانه‌دار به فراوانی برداشت محصول می‌رسد، همزمان محصولات مناطق گرمسیر وارد بازار می‌شوند و عرضه زیاد برای تقاضای ثابت، قیمت‌ها را کاهش می‌دهد.

وی می‌افزاید: دلیل دیگر توجیه نداشتن تولیدات گلخانه‌ای، بهره‌های بالای وام‌هاست. مگر کشاورزی در ایران چقدر سود دارد که کشاورز و گلخانه‌دار بهره‌هایی به اسم 15 تا 16‌درصدی اما بالاتر به دولت بدهند؟

بدون مطالعه و پشتوانه توصیه نکنید

تیموری تصریح می‌کند: مسئولان وزارت کشاورزی گویا به گلخانه‌ها علاقه زیادی دارند اما باید گفت به ‌هزار و یک دلیل صنعت گلخانه‌داری در کشور قطعا یک صنعت ورشکسته است و شهرک‌های گلخانه‌ای اطراف شهرها گویای این واقعیت است.

تحقق اهداف 10‌درصدی پس از 10 سال

به گفته رمضان طهماسبی، کارشناس ارشد کشاورزی و آبیاری با گذشت 10 سال از زمان اجرای این سند چشم‌انداز 20 ساله، در بخش کشت‌های گلخانه‌ای به 10‌درصد از اهداف ترسیم شده رسیده‌ایم. این جای نگرانی دارد و باید به مسئولان تلنگر زد. رسیدن به سطح 125‌هزار هکتاری گلخانه‌ها تا سال 1404 بیشتر شبیه آرزو بوده تا واقعیت که تحقق نیافتن آن در 10 ساله نخست نشان از همین موضوع دارد.

او معتقد است که در ساخت این شهرک‌ها به موضوع‌های مهمی مانند ایجاد صنایع تبدیلی و فرآوری، ایجاد بازارهای فروش، نهاده‌های مناسب و غیره پرداخته نشده است. به بیان دیگر در ساخت و توسعه گلخانه‌ها به حلقه‌های قبل و بعد از احداث توجهی نشده و این یعنی نابودی تولید که با دست خودمان آن را اجرا می‌کنیم.

گفتنی است که ایجاد شهرک‌های گلخانه‌ای از دهه 80 در کشور آغاز شد و براساس سند توسعه چشم‌انداز 20 ساله، تا سال 1404 باید 125‌هزار هکتار گلخانه در کشور ساخته شود. این در حالی است که آمارها نشان می‌دهند تاکنون کمتر از 13‌هزار هکتار گلخانه در شهرک‌های گلخانه‌ای یا انفرادی ساخته شده و برخی از آنها نیز توان ادامه کار و تولید ندارند.