انواع مرخصی در قانون کار چگونه است و چه شرایطی دارد؟

مرخصی درواقع زمانی است که در آن کارگران یا کارمندان ملزم به انجام وظایف محول شده نیستند و بر اساس اینکه چه تعطیلاتی را سپری می کنند ممکن است حقوق خود را دریافت کنند و یا شامل دریافت حقوق مرخصی نشوند. به طورکلی انواع مرخصی در قانون کار کشورمان به 4 دسته اصلی تقسیم می شوند که شامل استحقاقی، استعلاجی، بدون حقوق و زایمان می باشند.

قانون کار با تأکید بر حمایت از کارگران، مرخصی را حق آنها می داند و با تدوین بندهای مختلف در تلاش است تا اقدامات لازم برای ملزم کردن کارفرمایان به رعایت این حقوق را انجام دهد. قشر کارگر و کارمند ممکن است به دلایل مختلفی در موضع ضعف نسبت به کارفرمایان قرار بگیرند و این قوانین تنظیم شده اند تا از حقوق آنها دفاع کند.

بررسی شرایط مرخصی استحقاقی

 ماده 64 قانون کار بیان می کند که مرخصی استحقاقی برای کارگران یک ماه در نظر گرفته می شود به طوری که در آن 4 روز جمعه حساب می شود، این در حالی است که تعطیلات رسمی کشور در این نوع مرخصی لحاظ نخواهند شد. ضمناً استحقاقی، مرخصی است که در آن فرد حقوق کامل خود را طبق قرارداد تنظیم شده دریافت می کند. گفتنی است اگر فردی کمتر از یک سال کار کرده باشد میزان مرخصی های او به همان نسبت کاهش می یابد.

 برای مثال اگر 4 جمعه را در نظر نگیریم میزان مرخص های فرد 26 روز است، اگر وی بجای 1 سال 6 ماه کار کرده باشد، مرخصی های استحقاقی او 13 روز بعلاوه دو روز جمعه خواهد بود. البته در ماده 65 قانون کار آماده است که کارگرانی که شرایط سخت کاری دارند و در معرض محیط های زیان آور هستند باید 5 هفته به مرخصی بروند. بر طبق این ماده کارفرما باید به کارگران خود حداقل در دو نوبت (مثلا 6 ماهه اول و دوم سال) مرخصی بدهد تا فرد بتواند به میزان لازم از فضای کاری خود دور باشد و فشار کاری وی تعدیل شود.

در ادامه طرح های حمایتی قانونگذار از کارکنان، در ماده 67 آمده است که این افراد تنها مجاز هستند 9 رو از مرخصی های سالانه خود را ذخیره کنند. این اصل باعث می شود که کارفرما نتواند نسبت به ضایع کردن حقوق کارگران اقدامی انجام دهد و طرفین به این ترتیب ملزم به رعایت قانون هستند.

البته ماده 64، جزئیات فراوانی در مورد این نوع مرخصی دارد که اغلب در دوره حسابداری برای مشخص کردن کم و کیف بیلان های مالی شرکت ها آموزش داده می شوند.

مرخصی بدون حقوق

ماده 72 قانون کار به مرخصی بدون حقوق اختصاص دارد که شرایط، نحوه استفاده و سایر جزئیات آن طبق توافقی که کارگر یا نماینده قانونی وی با کارفرما می کند، تعیین می‎شود. به طورکلی در مورد این نوع مرخصی، قانون گذار محدودیت خاصی در نظر نگرفته و طرفین ملزم به رعایت آیتم های خاصی نشده اند. به بیان ساده همه چیز را به توافق بین دو طرف واگذار شده است.

مرخصی استعلاجی

این نوع مرخصی زمانی درخواست می شود که کارگر یا کارمند نیاز به ترک کار به صورت موقتی جهت درمان بیماری خود داشته باشد. طول درمان و حتی دوران نقاهت احتمالی فرد درصورتی که به تائید سازمان تأمین اجتماعی برسد، جزو سوابق بیمه و بازنشستگی کارگر به حساب خواهد آمد. همچنین دستمزد وی در این ایام توسط سازمان مذبور پرداخت می شود که عنوان آن غرامت دستمزد است.

مرخصی زایمان

مشخصاً این نوع مرخصی توسط قانون گذار برای حمایت از زنان شاغل تعیین شده است که به موجب آن خانم ها می توانند به مدت 9 ماه ترک کار کند و در این مدت دستمزد خود را از سازمان تأمین اجتماعی دریافت نمایند. همچنین قوانین موجود به گونه ای تدوین شده اند که خانم کارمند یا کارگر بعد از طی این مدت بدون هیچ مشکلی به کار خود بازگردد و کل این بازه زمانی جزو سوابق کاری وی لحاظ شود.

بررسی چند نکته مهم در مورد انواع مرخصی

علاوه بر موارد ذکرشده به عنوان انواع مرخصی در قانون کار، گاهی فرد درگیر کارهای شخصی ازجمله ازدواج دائم و فوت اقوام می شود که در این شرایط حق استفاده از 3 روز مرخصی را دارد. این مدت در مرخصی های سالانه وی لحاظ نخواهد شد.

ترک موقتی کار برای حج واجب یکی دیگر از مرخصی هایی است که کارفرما موظف است که با آن موافقت کند؛ اما اینکه جزو استحقاقی های فرد قرار بگیرد یا دستمزدی برای آن پرداخت شود یا نه بستگی به توافق دو طرف خواهد داشت. میزان این مرخصی یک ماه است و کارگران فقط در یک نوبت در مدت زمان کاری خود می توانند از آن استفاده کنند.

همان طور که مشخص است موارد حقوقی مربوط به کار دارای جزئیات فراوانی است که نیاز به تأمل و توجه بسیار دارد. برای این منظور، بهترین آموزشگاه حسابداری در اصفهان (تدبیر) با مهیا کردن فضای آموزشی مناسب نسبت به ارائه دورهای مختلف با سرفصل های مرتبط اقدام کرده است.