اگر از شما بپرسند برند شرکت تان چگونه ساخته می شود، احتمالا اولین تصویر ذهنی تان لوگو، کمپین های تبلیغاتی یا استراتژی های بازاریابی خواهد بود. شاید هم اتاق های جلسه و مدیرانی را تصور کنید که با جدیت درباره چشم انداز برند بحث می کنند، اما بیایید برای لحظه ای از این صحنه رسمی فاصله بگیریم. اجازه دهید نگاهی به همان اتاق استراحت کارکنان بیندازیم، جایی که دو همکار مشغول صرف ناهار هستند و درباره آخرین تصمیمات مدیریتی حرف می زنند یا جایی که در راهرو، حرفی ناگفته درباره پروژه اخیر زده می شود و ذهنیتی تازه می سازد.
برند بیش از آنکه در جلسات رسمی متولد شود، در فضاهای غیررسمی تنفس می کند. در واقع آنچه کارکنان پشت درهای بسته می گویند، به اشتراک می گذارند یا حتی از آن پرهیز می کنند، بخش بزرگی از «برند درونی» شما را شکل می دهد.
ما در این مقاله به سراغ همین واقعیت پنهان ولی حیاتی می رویم: نقش ارتباطات غیررسمی در برندسازی داخلی. نگاهی می اندازیم به اینکه چرا باید این بخش از تعاملات انسانی را جدی گرفت، چگونه می توان آن را تقویت کرد و برندهایی که در این زمینه موفق عمل کرده اند، چه ویژگی هایی داشته اند. پس با ما همراه باشید تا برخی از مهمترین نکات در این حوزه را یاد بگیرید.
در فرهنگ بسیاری از سازمان ها، ارتباطات غیررسمی نوعی حاشیه تلقی می شود. فضایی برای گپ و گفت های روزمره، شوخی ها، تعاملات بی برنامه و گفت وگوهایی که اغلب در حاشیه جلسات یا در وقت استراحت شکل می گیرد. اما همین فضاها می توانند بستری برای شکل گیری قضاوت ها، اعتماد، انتقال ارزش ها و حتی نقدهای موثر نسبت به برند باشند.
برای درک بهتر، کافی است به شرکت گوگل نگاه کنیم. یکی از عناصر کلیدی فرهنگ کاری گوگل فضاهای گفت وگوی آزاد و غیررسمی بین کارکنان است. از جلسات گفت وگوهای آزاد گرفته تا فضاهای باز غذاخوری، همه چیز طوری طراحی شده که کارکنان بتوانند آزادانه ایده ها، نظرات و حتی انتقادات شان را با هم و حتی با مدیران در میان بگذارند. نتیجه چه بوده؟ شکل گیری برندی که خلاقیت، شفافیت و همدلی را نه فقط در شعار، بلکه در رفتار روزمره اش زندگی می کند.
مطلب مرتبط: مدیریت ارتباطات در شرایط بحرانی
ارتباطات غیررسمی نه تنها برای تبادل اطلاعات، بلکه برای شکل گیری فرهنگ سازمانی ضروری اند. آنها حامل پیام های نامرئی اما قدرتمند هستند؛ پیامی درباره اینکه چه چیزهایی واقعا در این شرکت ارزش دارد و چه چیزی فقط روی کاغذ نوشته شده.
بازتاب واقعیت های پنهان برند
برخلاف بیانیه های رسمی، در تعاملات غیررسمی معمولا هیچ فیلتری وجود ندارد. کارکنان درباره احساسات واقعی شان نسبت به برند صحبت می کنند؛ چه افتخار، چه تردید و چه خشم. این فضاها آینه ای دقیق برای سنجش واقعیت برند هستند. اگر کارکنان در اتاق استراحت درباره سیاست های جدید برند با شوخی و تمسخر حرف می زنند، نباید انتظار داشته باشید مشتریان بیرونی آن را جدی بگیرند.
ایجاد اعتماد و پیوند عاطفی
ارتباطات غیررسمی فرصتی برای ساخت روابط انسانی میان کارکنان هستند. این روابط، پایه گذار حس تعلق، وفاداری و همدلی در سازمان اند. وقتی افراد احساس می کنند در فضای کاری دوستی دارند، احتمال بیشتری دارد که خود را درگیر ارزش های برند کنند و با جان و دل برای تحقق آن تلاش کنند.
بستری برای نوآوری و ایده پردازی
بسیاری از نوآوری های بزرگ در برندهای موفق نه در جلسات رسمی بلکه در گپ های غیررسمی شکل گرفته اند. برند یکی از مشهورترین نمونه هاست؛ کارمندان این شرکت همیشه تشویق شده اند که در فضاهای استراحت، ایده ها و پروژه های شخصی شان را مطرح کنند. نتیجه؟ اختراعاتی مثل که امروزه به نماد خلاقیت تبدیل شده اند.
تسهیل یادگیری سازمانی
در فضاهای غیررسمی، کارکنان با تجربه تر می توانند به شکلی طبیعی، دانسته های خود را به تازه واردها منتقل کنند. این نوع انتقال دانش، سریع تر، معتبرتر و مؤثرتر از آموزش های رسمی عمل می کند؛ چراکه با تجربه زیسته و تعامل واقعی آمیخته شده است.
مقابله با بحران های هویتی برند
در زمان هایی که برند دچار بحران می شود؛ از اخراج های گسترده گرفته تا اشتباهات مدیریتی، فضای غیررسمی نقش حیاتی در ترمیم اعتماد و حفظ انسجام ایفا می کند. در این شرایط ارتباطات انسانی، درک متقابل و حمایت های فردی می توانند همچون چسبی عمل کنند که اجزای برند را کنار هم نگه می دارد.
روش های تقویت ارتباطات غیررسمی در سازمان
اکنون که اهمیت این نوع ارتباطات روشن شد، پرسش کلیدی این است که چطور می توان این فضا را تقویت و مدیریت کرد؟ ما در ادامه سعی می کنیم جواب های قانع کننده ای به این سوال دهیم.
طراحی محیط های فیزیکی باز و دعوت کننده
محیط کاری نقش مهمی در تسهیل یا سرکوب تعاملات انسانی دارد. دفترهای بسته، طراحی های خشک و فضاهای رسمی معمولا مانع از ارتباط غیررسمی می شوند. در مقابل، فضاهایی همچون کافه سازمانی، سالن های استراحت با چیدمان منعطف، میزهای گروهی یا حتی باغچه های کوچک در حیاط، کارکنان را به تعامل دعوت می کنند.
به عنوان نمونه، برند ایر بی ان بی برای تشویق ارتباط بین کارکنان، دفاتری طراحی کرده که هر طبقه بر اساس یک کشور خاص دکور شده است. این طراحی نه تنها الهام بخش است، بلکه فضایی خودمانی برای تعاملات روزمره فراهم می آورد.
تشویق فعالیت های اجتماعی درون سازمانی
برگزاری جشن های کوچک، مناسبت های غیررسمی، مسابقات ورزشی یا فعالیت های داوطلبانه تیمی می تواند زمینه ساز ارتباطاتی باشد که در جلسات رسمی هیچ گاه شکل نمی گیرند. این فعالیت ها فرصت هایی هستند برای گفت وگوی بی واسطه، شناخت بهتر همکاران و تقویت حس مشارکت.
برندهایی مثل پاتاگونیا به طور منظم تیم های کاری را در برنامه های محیط زیستی مشارکت می دهند. این فعالیت ها فراتر از مأموریت های شغلی، باعث تقویت حس مسئولیت پذیری جمعی می شود؛ در راستای همان ارزش هایی که برند مدعی آن است.
آموزش و توانمندسازی مدیران میانی
مدیرانی که بتوانند تعاملات غیررسمی را نه تهدید بلکه فرصت ببینند، نقش کلیدی در فرهنگ سازی دارند. این یعنی مدیر باید گوش شنوا، حضور فعال و ظرفیت پذیرش گفت و گوی انسانی داشته باشد.
مثلا مدیران شرکت نایک آموزش می بینند که نه فقط در جلسات، بلکه در راهروها، اتاق غذاخوری و محیط های عادی، با کارکنان وارد تعامل انسانی شوند. این حضور فعال، اعتمادآفرین و الهام بخش است.
پرهیز از سختگیری های بی مورد
سازمانی که بیش از حد بر کنترل، نظارت، گزارش گیری یا رسمی سازی فضا اصرار دارد، عملا ارتباطات انسانی را خفه می کند. فضای گفت وگو باید امن، بی واسطه و غیرقضاوتی باشد تا کارکنان بتوانند آزادانه نظرات شان را بیان کنند.
مثلا برند نتفلیکس در سیاست منابع انسانی خود، اصل «درمان کارکنان مثل بزرگ سال» را اجرا می کند؛ یعنی آزادی عمل بالا در کنار مسئولیت پذیری. نتیجه، فرهنگی باز و انعطاف پذیر است که کارکنان در آن راحت تر ارتباط برقرار می کنند.
ایجاد شبکه های داخلی داوطلبانه
گاهی ساده ترین راه برای تشویق تعاملات، ایجاد گروه های داوطلبانه داخلی است. این گروه ها می توانند براساس علایق مشترک (مثلا گروه کتاب خوانی، دوچرخه سواری، بازی های رومیزی یا حتی پخت و پز) شکل بگیرند و فضایی صمیمی برای تبادل ایجاد کنند. در دل این گروه هاست که احساس تعلق، شناخت متقابل و فرهنگ برند عمیق تر می شود.
مطلب مرتبط: ارتباطات فعال و منفعل
سخن پایانی
برند شما فقط در اسلایدهای پرزنتیشن، ویدئوهای تبلیغاتی یا استراتژی های بازاریابی نیست. برند شما در مکالمات بین دو همکار، در شوخی هایی که در راهرو رد و بدل می شود، در نوع نگاه کارکنان به هم، در داستان هایی که درباره شرکت برای دوستان شان تعریف می کنند، زنده است.
اگر می خواهید برندتان از دل سازمان زاده شود و نه صرفا از بیرون تحمیل گردد، باید ارتباطات غیررسمی را به رسمیت بشناسید، مدیریت کنید و پرورش دهید.
زیبایی برندهای بزرگ در این است که شعارها و ارزش های شان فقط روی پوسترهای دیواری نیست، بلکه در زندگی روزمره کارکنان شان نفس می کشد. این برندها نه در اتاق جلسه، بلکه پشت میز ناهارخوری ساخته می شوند.
منابع: