آتش بازی در بازار ارز

در حالی که همه بخش‌های اقتصادی کشور هفته‌های کسالت بار انتظار را سپری می‌کنند و چشم انتظار تحولات پیش روی هستند، بازار ارز از جنب‌وجوش زیادی برخوردار است و در حال طرح‌ریزی پایه‌های جدیدی از تحولات است که می‌تواند همه بخش‌های اقتصادی کشور را به مسیر جدیدی سوق دهد. به گزارش «فرصت امروز» دو سال پیش، زمانی که هنوز دولت دهم کابینه را به دولت یازدهم واگذار نکرده بود، با جدی‌شدن تغییر رویکرد هسته‌ای ایران در مقابل غرب، ارز 4 هزار تومانی راه سراشیب را در پیش گرفت. انتظار بازار این بود که با حل و فصل شدن مخاصمات هسته‌ای غرب با ایران، دولت از ارز زیادی برخوردار شود و به این ترتیب قیمت ارز در بازار کاهش یابد.

این وضعیت شکننده و کاهشی با روی کار آمدن دولت یازدهم و تعیین رئیس کل جدید بانک مرکزی متوقف شد، زمانی که سیف چند ماه پس از انتصابش هنگامی که ارز آزاد قیمت 3 هزار تومان را رو به پایین شکست از مرز روانی 3 هزار تومان حمایت کرد و اعلام کرد، این قیمت برای ارز آزاد مناسب است. اگر چه این اظهارات برای رئیس کل بانک مرکزی کمی گران تمام شد و انتقادهایی را در سـطــح جامعه و بازار متوجه رئیس جدید بانک مرکزی کرد اما با این حال این اطمینان را به فعالان بازار ارز داد که می‌توانند از نوسانات قیمتی ارز در بالای نرخ 3 هزار تومان کسب سود کنند و یک خط حمایتی مهم برای ارز آزاد به وجود آمد.

ارز و مذاکرات هسته‌ای

اما بازی قیمت ارز آزاد به همین جا خاتمه نیافت و چندی بعد با به نتیجه رسیدن مذاکرات ژنو، در حالی که همه انتظار داشتند تا قیمت ارز آزاد به دلیل توافق برای آزاد شدن دارایی‌های بلوکه شده ایران روند کاهشی را در پیش گیرد، از فردای اعلام توافق روند افزایشی را در پیش گرفت. این اتفاق در توافق نهایی هسته‌ای که در شهر وین انجام شد نیز رخ داد. با این دو رخداد دیگر همه فعالان اقتصادی اطمینان یافتند که دولت قصد ندارد تا اجازه دهد تا دلار به نرخ‌های زیر 3 هزار تومان بازگردد.

همزمان با نهایی شدن توافق هسته‌ای، بانک مرکزی که پیش از این اعلام کرده بود در نیمه دوم سال 94 ارز را تک‌نرخی خواهد کرد اقدام به افزایش نرخ ارز دولتی کرد. اما این تعقیب و گریز میان نرخ ارز دولتی و آزاد، به بازی سایه و آفتاب تبدیل شد. هر چقدر که قیمت ارز دولتی رو به افزایش گذاشت در مقابل نرخ آزاد هم رو به افزایش نهاد. حتی در دوره‌ای که برخی از فعالان اعلام کردند نرخ ارز آزاد و دولتی به کمترین نرخ ممکن رسیده و در عمل ارز تک نرخی شده است اما با این حال امواج قیمت‌گذاری بازار نرخ آزاد را به قله‌های جدیدی پرتاب کرد و به تعمیق این فاصله پرداخت.

به این ترتیب بانک مرکزی ترجیح داد تا بار دیگر قیمت ارز دولتی را افزایش دهد. در هفته گذشته هم پس از آنکه ارز آزاد شاهد تحولات قیمتی مهمی بود و سقف 3600 تومان را لمس کرد، بانک مرکزی در اقدامی تامل‌برانگیز اقدام به افزایش قیمت ارز دولتی به 3هزار تومان کرد: قیمتی که می‌تواند منشا تحرکات قیمتی جدید ارز آزاد در بازار باشد.

حمایت سیف از ارز 3 هزار تومانی آزاد یا دولتی؟

محمد ایوبی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: زمانی که رئیس کل بانک مرکزی از ارز 3 هزار تومانی حمایت کرده بود من خودم از حامیان این تصمیم بودم و در محافل دانشگاهی اعلام کردم که ارز زیر 3 هزار تومان یک بحران بزرگ را برای فعالان اقتصادی به‌خصوص تولید‌کنندگان بازارهای صادراتی کشور به وجود می‌آورد. اما اکنون این شائبه به وجود آمده که سیف از کدام نرخ 3 هزار تومانی دفاع کرده است، از 3 هزار تومان نرخ آزاد یا ارز دولتی؟ فاصله این دو نرخ می‌تواند برای اقتصاد بسیار زیان بار باشد.

وی ادامه داد: بانک مرکزی می‌توانست از فرصت روانی به وجود آمده در پس از توافق هسته‌ای استفاده کند و قیمت ارز را تک نرخی کند اما بانک مرکزی ترجیح داد وارد بازی افزایش قیمت ارز دولتی شود در صورتی که قیمت ارز آزاد با هر تحریک قیمتی از سوی بانک مرکزی روند افزایشی را در پیش گرفت. وی افزود: ارز دولتی بالای 3 هزار تومان پالس خطرناکی برای بازار آزاد است. در واقع بانک مرکزی با این نرخ به قیمت ارز چراغ سبز داده است تا نرخ ارز 3600 تومان به سادگی شکسته شود و خیز سنگینی به سمت رکوردهای جدید بردارد.

این کارشناس اقتصادی در پاسخ به این سوال که به نظر شما بانک مرکزی در چه قیمتی می‌خواهد ارز را تک‌نرخی کند؟ گفت: این قیمت قابل پیش‌بینی نیست. مطمئنا بانک مرکزی ارز دولتی را در قیمت 3 هزار تومان متوقف نمی‌کند و ما شاهد افزایش قیمت‌ها خواهیم بود اما این کار مانند بازی با آتش است. بانک مرکزی باید مراقب اثر‌گذاری نرخ ارز بر بازارهایی مثل بازار مسکن باشد. بازار مسکن مستعد افزایش قیمت است. به‌طورکلی، بازارهای ما یک حالت روانی در برابر نرخ ارز دارند و تحرکات ناگهانی قیمت ارز روی کالاها تورم به وجود آورد.

وی اظهار کرد: اتفاقاتی که در بازار ارز در حال شکل‌گیری است روی سرنوشت همه بخش‌ها تاثیر مستقیم دارد. به نظر من بانک مرکزی در حال بازی پر ریسک و خطرناکی با نرخ ارز است که می‌تواند همه برنامه‌های اقتصادی دولت را به هم بریزد. مهم‌ترین کاری که دولت در دو سال گذشته کرده کاهش تورم بوده است اما بازی ارز دولتی و آزاد این دستاورد را به‌شدت در معرض خطر قرار داده است. متاسفانه شرایط اقتصادی کشور هم به‌گونه‌ای است که می‌تواند این دستاورد را طی مدت کوتاهی بر باد بدهد.