انفجاری که دو صنعت را تهدید می کند

انفجار راکت شرکت SpaceX آینده همکاری های صنایع مخابرات و حمل و نقل فضایی را به خطر انداخته است

انفجار پنجشنبه گذشته راکت مربوط به شرکت SpaceX که قرار بود روز شنبه یک ماهواره رژیم اشغالگر را به فضا بفرستد، برای دو صنعت هوافضا و ماهواره و مخابراتی گران تمام شده است.

این انفجار که ماهواره عاموس 6 و ماهواره بر فالکون 9 را نیز از بین برد در کیپ کاناورال فلوریدا رخ داد. این اتفاق باعث شده که قرارداد یک شرکت ماهواره ای این رژیم با چین در خطر قرار گیرد. این شرکت قرار بود به یک شرکت چینی فروخته شود.

پــرتـاب هـای برنامه ریزی شده مــاهــواره هــای مخــابــراتی که مــاموریت شـان پوشش دهی بین المللی به شرکت های خدمات تلفن همراه است، نیز با این انفجار به تعویق افتاده و پرتاب شان در هاله ای از ابهام قرار گرفت.

محموله هایی که ناسا قرار بود به ایستگاه فضایی بین المللی بفرستد نیز در پی این اتفاق احتمالا با مشکل مواجه خواهند شد. تمامی رویدادهایی که لغو شده یا در هاله ای از ابهام قرار گرفته اند، قرار بود به دست شرکت SpaceX انجام شوند.

اما شکست پرتاب این ماهواره، یک سال بعد از اینکه محموله ناسا در آسمان منفجر شد، پرسش هایی را درباره آینده مبهم SpaceX به ذهن می آورد؛ شرکتی که به سرعت با پیشنهاد هزینه های کمتر به پرتاب کنندگان موشک و ماهواره به میدان آمد، به سرعت رشد کرد و وعده پرتاب های پرشتاب را به مشتریان خود داد.

با وضعیت پیش آمده پرسش های پیش رو بیش از پاسخ هاست. مهم ترین پرسش ها این است که SpaceX چگونه می تواند به سرعت پاسخ قانع کنند ه ای برای تحقیقات دولتی بیابد، چگونه سایت پرتاب آسیب دیده را بازسازی می کند و دوباره فرستادن ماهواره ها به فضا را از سر می گیرد. برای مشتری های تجاری صنعت مخابرات، رسیدن به یک ماهواره تولیدشده کاری زمان بر و گران است. دو سال زمان می برد تا ماهواره به دست مشتری برسد که بین 200 تا 400 میلیون دلار برایش هزینه کرده است.

پرتاب ماهواره نیز به خودی خود مرحله ای پرریسک است، اما به محض اینکه ماهواره در مدار قرار می گیرد شروع به پولسازی می کند.

ماهواره ها تنها در چند سال سرمایه ای که برای ساخت و پرتاب شان صرف شده را به سرمایه گذار بازمی گردانند و سپس در باقیمانده عمر مفید خود، سودهای کلانی برای صاحبان شان خواهند آورد. عمر مفید هر ماهواره معمولا 10 سال است.

بنابراین هرگاه یک ماهواره به مرحله پرتاب می رسد؛ هرگونه اتلاف زمانی در پرتاب آن به هر دلیل از نظر مالی گران تمام خواهد شد. ماهواره هایی از لوکزامبورگ و کره جنوبی امسال در میان ماهواره هایی بودند که از SpaceX با تاخیر به فضا پرتاب شدند.

اسکات پیس، رئیس موسسه سیاست گذاری فضایی دانشگاه جورج واشنگتون و یکی از مدیران پیشین ناسا، در اظهارنظری گفت: «شکی نیست که SpaceX مشکلات را حل کرد، اما اگر شما مشتری باشید زمان برای تان همان پول است.» به گفته او همین باعث می شود که مشتری های فضایی به دنبال جایگزین برای کار خود بگردند و این یعنی رقبا می توانند خود را نشان داده و در کار SpaceX مشکل ایجاد کنند و مشتریان صنعت مخابرات بیشتری پول شان در صنعت هوافضا در خطر قرار می گیرد. طبق گزارش شرکت تحقیقاتی Tauri Group که کارش انجام تحقیقات برای انجمن صنعت ماهواره است، سال گذشته سود حاصل از خدمات ماهواره ها مبلغ خیره کننده 127 میلیارد و 400 میلیون دلار بوده است.

در بازار پرتاب ماهواره های تجاری ثابت بزرگ Arianespace، یک شرکت چندملیتی فرانسوی رقیب اصلی SpaceX است. یکی دیگر از رقبای SpaceX یک شرکت روسی-آمریکایی به نامInternational Launch Services است که راکت Proton را از قزاقستان به فضا فرستاد.

اما Arianespace که ایمنی بسیار بالایی دارد، به نظر گران تر از SpaceX می رسد. عملکرد این شرکت در پرتاب راکت Proton هم در کار اجرایی و هم در تامین امنیت بسیار بهتر از عملکرد SpaceX برای فالکون 9 بوده است.

اگر جدول زمانی پرتاب در SpaceX تنها چند ماه باشد، مشتریان این شرکت طبق تحلیل کارشناسان صبر خواهند کرد، اما اگر بیشتر از چند ماه طول بکشد رقبا به  احتمال بسیار زیاد جای SpaceX را خواهند گرفت.

بازیابی ناشی از تاخیرها برای برنامه زمانی پرتاب ها چیزی فراتر از یک فشار مالی و به عبارتی یک چالش است. SpaceX در بیانیه ای که یک روز بعد از شکست پرتاب فالکون 6 منتشر کرد، اعلام کرد که این شرکت در حدود 70 ماموریت به ارزش 10 میلیارد دلار، کاملا موفقیت آمیز عمل کرده است.

طبق اعلام این شرکت هنوز خیلی زود است که درباره بازگشت اوضاع به حالت عادی و ازسرگیری پرتاب ها پیش بینی صورت گیرد. این شرکت اکنون غیر  از بازسازی سایت پرتاب، دو محل دیگر را هم در دست ساخت دارد.

قیمت فالکون 9 SpaceX 62میلیون دلار اعلام شد، حال آنکه SpaceX یک فالکون بزرگ تر و قدرتمندتر نیز دارد که 90میلیون دلار قیمت دارد. هزینه های اضافه تری هم غیر  از هزینه خود راکت وجود دارد، اما به گفته تحلیلگران هزینه پرتاب برای SpaceX دست کم 50درصد کمتر از آن چیزی است که رقبای این شرکت ارائه می دهند.

سیاست گذاری ها درباره پرتاب که روی آتش گرفتن یا نگرفتن ماهواره و ماهواره بر تاثیرگذار هستند، اصولا بین 5 تا 15درصد کل کار هزینه دارند. اما فالکون 9 در زمان پرتاب آزمایشی آتش گرفت.

بنابراین SpaceX می تواند خسارت خود را از شرکت های بیمه طرف قراردادش بگیرد و از این جهت ضربه ای متحمل نشود.

یکی از تبعات تجاری این انفجار قرارداد 285 میلیون دلاری فروش یک ماهواره رژیم صهیونیستی به یک گروه چینی بود که حالا در هاله ای از ابهام است.

از سوی دیگر، این ماهواره بیمه بود اما به خاطر انفجار، قرارداد پنج ساله شرکت Spacecom با فیس بوک و یوتل ست که امکان دسترسی مردم به اینترنت را در مناطقی از آمریکا فراهم می کرد، لغو شده است.

این انفجار بسیاری از قراردادها را در سه صنعت مهم هوافضا، ماهواره و مخابرات تحت تاثیر قرار داده است و حالا باید دید بر سر تمامی این قراردادها چه می آید.