بانک‌های خصوصی موفق تا چه حد از بانک مرکزی اثر می‌گیرند؟

قدمت تاسیس بانک‌ها در جهان، به سال‌ها پیش بازمی‌گردد اما از سال 1945 میلادی تاکنون، بانک‌های مرکزی به معنایی که امروز آنها را می‌شناسیم، گسترش یافتند. بانک‌های مرکزی در هر نقطه از جهان، خط‌مشی‌های مشخصی را دنبال می‌کنند؛ وظایفی مثل اعطای وام، مشاوره به دولت در سیاست‌های ارزی، متولی ذخایر بین‌المللی کشور، مدیریت محدود ارز، فروشنده ارزهای خارجی و طلا، نظارت بانکی - تجاری و... .

در کنار این وظایف مشترک، بانک‌های مرکزی در کشورهای مختلف، حیطه فعالیت متفاوت و گستره نفوذ متنوعی دارند. بنا بر مقاله‌ای که نشریه روزنبرگ در این مورد منتشر کرده، در آمریکا یک رابطه منحصر به فرد بین مجلس و بانک مرکزی برقرار است. در واقع نوعی رابطه محکم بین سیستم دولتی و نظام بانکداری آمریکا برقرار است. اما در اروپا وضع کاملا متفاوت است. در سراسر اتحادیه اروپا قوانین بانکداری به نسبت یکسانی برقرار است.

نکته قابل توجه در این قوانین، عدم وابستگی سیستم بانکداری مرکزی به بدنه دولت است. بر این اساس، با وجود آنکه بانک مرکزی تابع قوانین دولتی است اما لزوما به آنها وابسته نیست. شاید علت موفقیت بانکداری خصوصی در سراسر اروپا به همین انعطاف قوانین بانک مرکزی متکی باشد. به بیانی ساده‌تر، بانک‌های خصوصی اروپایی موظف به ارائه اساسنامه کلی بانک در بدو تاسیس و گزارش سالانه در طول سال‌های فعالیت خود به سیستم بانکداری مرکزی هستند اما در طول دوران فعالیت‌شان موظف به اعمال تغییر در اساسنامه‌ها یا تصمیم‌های شورای مدیریتی خود نیستند. از سوی دیگر، بانک مرکزی اتحادیه اروپا در عین نظارت بر سیستم گردش پول و رصد کردن تخلفات بانکی و مالیاتی، دخالتی در چگونگی اداره بانک‌ها ندارد.

به‌طورکلی، از قرن 19 میلادی به بعد، بانک‌های مرکزی بیشتر در نقش محوری و نظارتی عمل کرده‌اند تا در نقش اعمال‌کننده فشار و قدرت بر بانک‌های غیر‌دولتی. اصل 18 قوانین بانکداری اتحادیه اروپا به وضوح بر لزوم آزادی بانک‌های خصوصی در معاملات و اعطای وام‌ها، به‌ویژه در بخش بین‌الملل تاکید دارد. البته در صورت هرگونه تخلف بانک‌های خصوصی با آنها برخورد قانونی می‌شود اما همین انعطاف باعث رشد چشمگیر برخی بانک‌های خصوصی در عرصه تجارت جهانی و حتی در برخی مواقع رقابت آشکارشان با بانک‌های مرکزی شده است. چنین انعطاف و آزادی عملی، حجم معادلات در گردش را به حداکثر رسانده است.

میلتون فریدمن، برنده جایزه نوبل اقتصاد، نفوذ بی‌رویه بانک‌های مرکزی یا فدرال را بر بانک‌های خصوصی و موسسات اعتباری اشتباهی بزرگ ارزیابی می‌کند. از دید او قوانینی مانند قانون 1913 فدرال آمریکا که براساس آن تمامی بانک‌های خصوصی زیرمجموعه‌ای از بانک‌های فدرال هستند بسیار غلط بوده و بر لزوم استقلال بانک‌های خصوصی در شورای تصمیم‌گیری و نحوه ارائه خدمات بانکی تاکید دارد.

مشهورترین و موفق‌ترین
بانک‌های خصوصی دنیا

*ولزفارگو؛ موفقیت همراه با وفاداری به نظام بانکی مرکزی

ولز فارگو جزو 10 بانک برتر خصوصی دنیا طبقه‌بندی شده است. این بانک خصوصی آمریکایی، دارای شعب بین‌المللی پر تعداد در سراسر دنیاست و البته افتخار این را دارد که تنها بانک خصوصی آمریکاست که از بحران‌های مالی آمریکا، بی‌هیچ خسارت قابل توجهی عبور کرده است. این بانک بنا بر سیاست‌های مالی آمریکا با دولت و به‌ویژه بانک مرکزی روابط حسنه‌ای دارد.

*دویچه بانک؛ تابع قوانین، فراتر از قوانین

دویچه بانک از سوی نشریه فوربس و بلومبرگ به‌عنوان سومین بانک برتر جهان ارزیابی شده، بانکی که شعبه مرکزی آن در برج‌های دوقلوی فرانکفورت است اما در تمامی شهرهای بزرگ جهان از جمله لندن، زوریخ، سنگاپور، دوبی، بانکوک و ریاض شعبه‌های معتبر دارد. رکورد این بانک در مبادلات ارزی در سراسر جهان در سال 2009 خیره‌کننده بود. سیاست‌های کلی دویچه بانک مطابق با قوانین بانک مرکزی اتحادیه اروپاست، در عین حال، بلندپروازی‌های مدیران بانک و تلاش آنها برای دستیابی به بازارهای بین‌المللی، سرمایه‌گذاری‌های مداوم در پروژه‌های مختلف عمرانی و اجرایی بانک که حاصل تفکرات مدیر اجرایی بانک «یورگن تورس» است، باعث شده این بانک با استقلال کامل در راستای اهداف خود گام بردارد. تمرکز دویچه بانک در سرمایه‌گذاری‌های خصوصی، زیر نظر تیم مدیریت این بانک باعث شده، این بانک کاملا از زیر پرچم بانک مرکزی آلمان خارج شده و وجهه‌ای ممتاز و بین‌المللی کسب کند.

رویال بانک کانادا

رویال بانک کانادا یکی از مشهورترین بانک‌های جهان و جزو فهرست 10 بانک برتر دنیاست. به‌طورکلی سیستم بانکداری خصوصی کانادا، سیستمی فوق‌العاده منعطف است. بر همین اساس کشور کانادا، بانک‌های موفق و مشهور خصوصی متعددی چون رویال بانک و BMO دارد. به‌طورکلی در سراسر منطقه کارائیب و کانادا، رویال بانک رتبه یکم از لحاظ خدمات بانکداری را به خود اختصاص داده است. سیاست‌های کلی رویال بانک کانادا به بانک مرکزی این کشور وابستگی دارد اما این بانک با فعالیت‌ها و سیاست‌های بین‌المللی خاص خود به فعالیت می‌پردازد. این استقلال در شورای سیاست‌گذاری باعث شده، مشاوره‌های مالیاتی این بانک نه‌تنها در سراسر کانادا بلکه در سطح جهان مشتری‌های پروپاقرص داشته باشند.