بی‌اعتمادی به بانک‌ها، نقدینگی را فراری می‌دهد

براساس گزارش بانک مرکزی رشد نقدینگی در هفت ماه نخست سال جاری به 11درصد رسیده است. براساس این آمار، نرخ رشد سالانه نقدینگی در مهرماه معادل 28/7 درصد گزارش شده که نسبت به آمار ماه گذشته (29/2 درصد) معادل 0/5 واحد درصد کاهش یافته است. همچنین بررسی‌ها گویای این مطلب است که در سه ماه گذشته 2/7 واحد درصد از رشد سالانه نقدینگی کاسته شده و در صورت تداوم روند مذکور، هدف‌گذاری رشد 23 تا 25 درصدی نقدینگی تا پایان سال تحقق خواهد یافت. 

 به اعتقاد برخی از کارشناسان کاهش رشد حجم نقدینگی در کنار مهار تورم، دورنمایی از ثبات اقتصادی را برای کشور به همراه دارد اما نکته مهم این است که برای خروج اقتصاد کشور از رکود فعلی، بانک مرکزی چه سیاستی را باید در پیش بگیرد؟ سیاست انقباضی یا انبساطی نقدینگی؟ در این باره با چند نفر از کارشناسان به گفت‌وگو نشستیم.

نقدینگی به سمت تولید هدایت شود

جعفر قادری، سخنگوی عضو کمیسیون اقتصادی مجلس در این باره در گفت‌وگو با «فرصت امروز» گفت: افزایش رشد نقدینگی، رشد تورم را به همراه دارد و تورم هم طبیعتا بار سنگینی را به بخش‌های مختلف اقتصادی و آحاد مردم تحمیل می‌کند. در این میان بانک مرکزی برای اینکه بتواند این فشار را کنترل کند، باید سیاست‌هایی را به اجرا بگذارد که علاوه بر کاستن فشار تورمی بر مردم، موجب افزایش چالاکی بخش‌های مختلف اقتصادی و شادابی اقتصاد کشور شود. با تنظیم دقیق این نسبت است که ما می‌توانیم عملکرد بانک مرکزی در مورد حجم نقدینگی را ارزیابی کنیم. 

قادری افزود: بانک مرکزی ممکن است تحت تاثیر شرایط مختلفی رشد نقدینگی را زیاد کند، در برهه‌ای ممکن است نقدینگی رشد اجتناب‌ناپذیری داشته باشد اما آنچه مهم است این است که باید تلاش شود رشد نقدینگی بیشتر به سمت تولید سوق یابد، این نکته را نباید فراموش کنیم که اگر نقدینگی به سمت سرمایه در گردش و هزینه‌های جاری اقتصاد سوق پیدا کند، آثار زیانباری خواهد داشت.  

سخنگوی کمیسیون اقتصادی مجلس تاکید کرد: بانک مرکزی باید به هدایت نقدینگی بپردازد، در حال حاضر ما در بخش‌های مختلفی از اقتصاد کشور نیاز به نقدینگی تازه‌نفس داریم اما می‌بینیم که این بخش‌ها از این جهت دچار مشکل و محدودیت هستند. بانک مرکزی باید شرایطی را فراهم کند که نقدینگی به سمت این بخش‌ها سرازیر شود و با آن چرخ‌های تولید کشور به گردش و جریان در بیایند و مجموعه این عوامل می‌تواند در این باره موثر باشد. 

قادری ادامه داد: طبیعی است که بانک مرکزی در جهت کنترل و رشد نقدی تلاش داشته باشد اما در کنار این امر باید به مسائلی همچون بدهی بانک‌ها به بانک مرکزی، بدهی دولت به بانک‌ها و افزایش دارایی‌های خارجی بانک مرکزی در بخش غیر قابل وصول هم توجه کند. 

مسیر درست حرکت بانک مرکزی

جلیل احمدی، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» گفت: بانک مرکزی در گذشته بی‌انضباطی‌های مالی فراوانی داشته است. چاپ اسکناس و انتشار آن در سطح جامعه بدون هیچ ضابطه‌ای، آثار جبران‌ناپذیری را برای اقتصاد کشور به همراه داشته است. بانک مرکزی در دوره جدید تلاش دارد تا این آثار سوء را مدیریت کند.  

وی افزود: به نظر من این اقدام بانک مرکزی در کنترل نقدینگی عامل مهمی در استراحت بازار پولی کشور پس از هیجانات سنگینی است که در دوره‌های گذشته به این بازار تحمیل شده است. بازار پولی به این آرامش نیاز دارد. بانک مرکزی می‌تواند در قدم بعدی با احتیاط، سیاست انبساطی را با هدف مبارزه با رکود در پیش بگیرد اما اینکه ما بگوییم تداوم سیاست انبساط پولی منجر به خروج از رکود اقتصادی می‌شود بحث درستی نیست. بانک مرکزی در جهت درستی حرکت می‌کند و مدیریت آن بر بازار پولی از بنیان‌های کارشناسی درستی برخوردار است. 

این کارشناس تاکید کرد: باید محدودیت‌های بانک‌ها را هم درک کرد. ما از یک‌سو از مدیریت درست نقدینگی در کشور سخن می‌گوییم و از سوی دیگر انواع محدودیت‌ها را برای بانک‌ها به وجود می‌آوریم. وقتی بانکی می‌تواند وارد مجموعه تولیدی کشور شود و قانون هم این اجازه را به بانک داده است، چرا نباید این اتفاق بیفتد؟ برای مدیریت صحیح نقدینگی در کشور باید این سیاست‌های ضدونقیض را کنار بگذاریم. 

کنترل تبعات کاهش نقدینگی 

فخرالدین حیدری، کارشناس اقتصادی در گفت‌وگو با «فرصت امروز» در این باره گفت: افزایش نقدینگی در جامعه به تورم دامن می‌زند و باعث می‌شود ارزش پول ملی به‌نوعی کم شود. اما اگر فقط به‌دنبال سیاست‌های انقباضی برای کاهش نقدینگی در سطح جامعه باشیم، این روش درستی نیست و باعث پویایی اقتصاد کشور نمی‌شود. بانک مرکزی برای اینکه اقتصاد کشور به اقتصادی پویا بدل شود باید کاری کند تا بخش‌های مولد بتوانند پول موجود در بازار را جذب خود کنند. سیاست درست این است که ما کاری کنیم تا نقدینگی به سمت و سوی تولید و صادرات برود و در سیستم اقتصادی به جریان درآید، در این صورت است که می‌توانیم از نقدینگی کارآمدی سخن بگوییم که در خدمت اقتصاد است نه بر ضد آن. 

وی ادامه داد: بحث محدودیت و سیاست‌های انقباضی یک راه‌حل است ولی اگر نقدینگی را در سطح جامعه کم کنیم، باید بتوانیم اثرات بعدی آن را هم در اقتصاد کنترل کنیم. در حال حاضر یک نوع سردرگمی در جریانات اقتصادی کشور دیده می‌شود. این بی‌برنامگی ‌را در بخش‌های مختلفی می‌بینیم مثلا یک روز قیمت بخش مسکن افت و نقدینگی به سمت این بازار حرکت می‌کند و در زمان دیگر این نقدینگی به سمت طلا و ارز و سکه می‌رود و بالعکس. این روند باعث سردرگمی در بخش‌های مختلف اقتصادی می‌شود و تبعاتی را هم به دنبال دارد که از جمله آنها بی‌ثباتی اقتصادی و ناملایماتی است که به بخش‌های مختلف کشور از جمله تولید‌کنندگان تحمیل می‌شود. 

وی افزود: گاهی لازم است که حجم نقدینگی را در کشور کنترل کرد، سیاست انقباضی یک راه‌حل است ولی کافی و لازم نیست. بانک مرکزی باید به راه‌های مطمئن‌تری روی بیاورد. فقط با تقویت تولید است که چرخه اقتصاد را می‌توان به حرکت در آورد و اقتصاد را به جریان انداخت. باید ترتیبی را فراهم بیاوریم که سرمایه‌گذاران و صاحبان نقدینگی به نظام بانکی ما و ساختار اقتصادی ما اعتماد بکنند وحاضر شوند نقدینگی را وارد چرخه تولید کنند.  تبلیغ علیه نظام بانکی و ایجاد بی‌اعتمادی، نقدینگی را از مسیرهای  رسمی آن فراری می‌دهد.

این کارشناس تاکید کرد: متاسفانه بانک مرکزی در گذشته راه خود را اشتباه رفت و به اقتصاد ایران آسیب و لطمه زد. بانک مرکزی باید از انتشار و چاپ پول پرهیز کند و سیاست‌های درست اقتصادی را که خود می‌داند در پیش گیرد و از انتشار نقدینگی بی‌پشتوانه در جامعه جلوگیری کند؛ این مهم‌ترین روشی است که با آن می‌توان از افزایش نقدینگی در جامعه جلوگیری کرد.