دست جهان زیر ساطور آمریکا

نظر به اینکه روابط اقتصادی میان ایران و آمریکا ناچیز است، اثرات اقتصادی تغییر رئیس جمهوری در ایالت متحده بر ایران نیز ناچیز خواهد بود. بعید است انتخاب ترامپ به عنوان رئیس جمهوری آمریکا در اقتصاد ایران بتواند نقشی بازی کند. اما نوع برخورد و سیاست ترامپ با اروپا و کشورهای آسیایی اهمیت دارد.

اگر ترامپ بتواند روابط نزدیکی با اروپا و آسیا ترتیب دهد آنگاه سیاست او نسبت به ایران می تواند بر سیاست اروپا و آسیا نیز تأثیر بگذارد که اگر این سیاست مخالف توسعه ایران باشد، می تواند بر اروپا و آسیا تأثیر بگذارد و آنها را بر علیه ایران کند. عکس این موضوع نیز صادق است و ممکن است که اگر ترامپ نظر مساعدی نسبت به ایران داشته باشد با ارتباط نزدیک با این دو قطب می تواند اثر مثبتی بر سیاست جهانی نسبت به ایران بازی کند.

اما در این زمان اندک به نظر نمی آید که اروپا نظر مساعدی نسبت به ترامپ داشته باشد و هرچند پیام های تبریکی برای او ارسال شده اما همه آن تبریک ها توام با نگرانی بوده و معتقد بوده اند که سیاست های او ممکن است به بحران در اقتصاد جهان بینجامد که به نوعی پیام تبریک آنها را به پیام تسلیت می توان تعبیر کرد.

درنهایت اگر با همه این پیام های به نظر نگران کننده، سیاست های ترامپ تغییر کند و بتواند اروپا و آسیا را به سمت خود بکشد، شاید سیاست های او نسبت به ایران در جهت مثبت یا منفی بتواند اثر گذار باشد. به هر حال حقیقت این است که ارتباطات مالی میان اروپا و آمریکا و آسیا و آمریکا میلیاردی است و به همین دلیل همیشه دست اروپا و آسیا زیر ساطور آمریکا بوده است.

اما نظر کلی درباره ترامپ این است که چون او تفکری بیزینس منی دارد و این تفکر با مذاکره همنشین است احتمال زاویه داشتن او با ایران را کم می بینند. در حال حاضر نمی توان نظر صائبی داد. باید صبر کرد تا یک ماه آینده کابینه دولت از سوی ترامپ مشخص شود. آن زمان با تکیه بر وزرای انتخابی او که گروه خونی آنها ایران ستیزی است یا خیر در آن زمان می توان بهتر درباره سیاست آمریکا نسبت به ایران گمانه زنی کرد.

ترامپ چندان نمی تواند سیاست کلی آمریکا نسبت به ایران را تغییر دهد. مثلث مجلس سنا، نمایندگان و هیأت دولت در کنار یکدیگر سیاست ایالت متحده را نسبت به ایران تعیین می کند. این مثلث تعیین کننده روابط با اقتصاد جهان نیز خواهد بود. بنابراین نمی توان شعارهای انتخاباتی ترامپ را ملاک قرار داد.

چنانچه میل باطنی اوباما نیز از پیش از انتخابات و طی دوره هشت ساله ریاست جمهوری اش بر بستن زندان گوانتانامو نیز بوده است اما با پایان گرفتن دوره ریاست جمهوری او نتوانست این زندان را تعطیل کند. بنابراین ترامپ هم اگر بخواهد وعده های انتخاباتی را که مخالف مثلث حاکم در ایالات متحده است، اعمال کند نمی تواند در آنها موفق باشد.

اما هنوز چند روز از انتخاب او نگذشته که او اعلام کرده با رفع تحریم ها نسبت به ایران مخالفت نخواهد کرد که این به معنای چرخش او نسبت به شعارهای انتخاباتی اش است و می توان این گونه قلمداد کرد که حتی برخی صحبت هایی که مطرح کرده مبتنی بر میل باطنی او نبوده و تنها شعارهایی برای جلب رأی بوده است.

به هر حال به نظر من در شرایط انتخاب ترامپ وضع ما بد تر از قبل نخواهد شد و این انتخابات بر اقتصاد ما اثر نخواهد داشت. اثری که این انتخابات در روز اول بر بورس گذاشت یک تأثیر احساسی بود که با گذشت چند روز دوباره این بورس به وضعیت قبل بازگشت و حتی با اندکی رشد نیز همراه بود.

در حوزه خروج سرمایه های آمریکا از کشورهای خارجی هر چند این مسئله مطرح است اما بعید است که این اتفاق عملیاتی شود. صنایع بزرگ و کوچک ایالت متحده آنقدر به کشورهایی که در آنها سرمایه گذاری شده آلوده هستند (مانند سرمایه گذاری در چین یا کشورهای آمریکای لاتین) که اگر بخواهند تغییری در این وضعیت ایجاد کنند در اصل ضرر بزرگ تر متوجه سهامداران و سرمایه گذاران خودشان خواهد بود. از آنجا که بخشی از این سهامداران و سرمایه گذاران عضو حزب جمهوریخواه هستند بی شک با ترامپ مخالفت خواهند کرد و اجازه نخواهند داد ترامپ چنین سیاستی را اعمال کند.

تنها چیزی که مطرح شده ممکن است تبعات جهانی داشته باشد؛ بحثی است درباره هزینه های اضافی که به جای دیگر کشورها از سوی آمریکا پرداخت می شود، مانند حمایت های نظامی، که همین بحث سبب رأی آوردن او نیز شده است.

احتمالا او از این هزینه ها خواهد کاست و کشورهای اروپایی و دیگر کشور ها را وادارد که سهم خود را بپردازند که این مسئله ممکن است هزینه های مالی را بر اروپا و دیگر کشورها تحمیل کند ولی خارج از آن بعید است که تغییرات به ضرر جهان تمام شود.

رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی اتاق ایران