روسیه بازار بزرگ صادراتی ایران

نظام قیمت‌گذاری كشورهای رقیب در تجارت با ایران به خصوص تركیه براساس عرضه و تقاضا تعیین می‌شود و آنان با قیمت روز جهانی فعالیت دارند اما در ایران ما با قیمت دستوری كار می‌كنیم و همین موضوع وضعیت را در بازارهای جهانی تضعیف خواهد كرد. شهریورماه سال گذشته، روسیه در مقابله با تحریم‌های اروپا اعلام كرد كه واردات مواد غذایی از اتحادیه اروپا را ممنوع می‌كند و بعد از آن شركت‌های متعدد روسی برای تامین مواد غذایی خود به ایران مراجعه كردند.

پیش از این اتفاق، ما هیچ‌گاه تجربه صادرات مواد لبنی به روسیه را نداشتیم و به همین دلیل سازمان دامپزشكی كشور نیز از زیرساخت‌های مناسب برای مراوده تجاری با روسیه محروم بود و استفاده از این فرصت میسر نشد. این در حالی است كه در غیاب ایران بخشی از نیاز روسیه به لبنیات، از كشورهای غیراروپایی تامین شد و در نهایت، حدود یك‌ماه پیش، چهار كارخانه بزرگ و پیشتاز لبنیات كشور موفق شدند، مجوز سازمان دامپزشكی روسیه را دریافت كنند تا محموله‌های آنها اجازه صادرات به روسیه را داشته باشد. گرچه روسیه موفق شد بخشی از لبنیات مورد نیاز خود را از منابع جدیدی تامین کند اما با توجه به حجم واردات لبنیات روسیه كه بالغ بر 5/3 میلیارد دلار بوده است، باز هم روسیه برای ما یك بازار بسیار بزرگ لبنیات محسوب می‌شود و ظرفیت صادراتی ما به این كشور بسیار بالاست. با این حال فرآیند ایجاد بازار صادراتی در یك بازه زمانی كوتاه، امكان‌پذیر نیست، از این رو نمی‌توانیم به سرعت مازاد شیر ایجاد شده در كشور را صادر كنیم.

اما مسئله دیگر این است كه قیمت ماده اولیه صنایع لبنی ما نسبت به بازارهای جهانی بسیار بالاتر است. به‌طور مثال قیمت شیری كه تولیدكننده تركیه- به‌عنوان رقیب صادراتی ما در بازار عراق و روسیه- استفاده می‌كند حدود 950 تا 1000 تومان است در حالی كه قیمت شیر در ایران هزار و 240 تومان است و در حال حاضر هم فشار می‌آورند تا قیمت هزار و 400 تومان شود.

از سوی دیگر در شرایط فعلی قیمت مواد اولیه صنایع لبنی ایران 20درصد با رقبای خارجی اختلاف دارد اما در صورت انجام افزایش مجدد قیمت شیر، این اختلاف به 40درصد خواهد رسید و همین بازار صادراتی فعلی نیز از دست خواهد رفت. در صورت افزایش قیمت شیر، حفظ بازار صادراتی ایجاب می‌كند كه دولت یارانه صادراتی به صادركنندگان صنایع لبنی پرداخت کند یا به دامدار یارانه بپردازد تا تولید شیر اقتصادی و به‌صرفه باشد. همچنین دولت باید حمایت كند تا هم زمینه‌های حمل‌ونقل مهیا شود و هم صادركنندگان بزرگ كشور را راهنمایی و هدایت كند تا نخستین محموله‌های آنها درست به مقاصد صادراتی هدف برسد. در این صورت می‌توان امیدوار بود در یك بازه زمانی چندساله، شاهد رشد قابل توجه در زمینه صادرات موادلبنی باشیم.

با این حال تولید شیر در كشور همیشه به اندازه مصرف داخلی بوده است اما اخیراً با توجه به كوچك شدن سبد غذایی خانوار و كاهش توان خرید مردم، شاهد این هستیم كه صنایع لبنی، روزانه 2هزار و 700 تن شیر مازاد دارند كه به شیرخشك و فرآورده‌های دیگر تبدیل می‌شود.

* رییس کمیسیون کشاورزی اتاق تهران