بررسی صورت‌های مالی یک سهم / روند رو به رشد سودسازی حتاید

شرکت تایدواتر خاورمیانه با نماد حتاید یکی از چندین شرکت در حوزه حمل‌و‌نقل دریایی است که سهام آن در بورس اوراق بهادار تهران دادوستد می‌شود. در این نوشته سعی داریم تا نگاهی به وضعیت صورت‌های مالی سال 93 و همچنین پیش‌بینی این شرکت برای سال مالی 94 و عملکرد سه ماهه آن داشته باشیم. شرکت حتاید که مرکز اصلی آن در تهران است، در شمال کشور در دو نقطه، بندرانزلی (استان گیلان) و امیرآباد (استان مازندران) و در جنوب کشور نیز در دو بندر مهم بندرعباس و بندر امام به فعالیت می‌پردازد.

شرکت در سال مالی 1392 موفق به ساخت سود 1881 ریالی برای هر سهم شده بود. در سال مالی 1393 باوجود آخرین پیش‌بینی سود 779‌ریالی تنها توانست 492‌ریال را محقق کند و همچنین برای سال مالی آتی نیز 655‌ریال سود پیش‌بینی کرده که در آخرین گزارش سه ماهه توانسته مبلغ 148‌ریال معادل 23‌درصد از آن را پوشش دهد. اگر بخواهیم علت کاهش سود شدید تایدواتر را در سال 93 نسبت به سال 92 بررسی کنیم باید وضعیت درآمدی و هزینه‌ای این شرکت را در این دو سال مورد بررسی قرار دهیم.

مطابق جدول شماره یک مشخص است که حجم عمده فعالیت این شرکت در دو سال گذشته، در جنوب کشور و در بندرعباس متمرکز بوده است. بنا به دلایل مختلف در سال مالی 93 بیش از 20‌درصد از حجم درآمدی، از این بندر کاسته شده که این موضوع باعث کاهش 120‌میلیارد تومان از درآمد شرکت شده است. مجموع درآمدهای عملیاتی شرکت در سال 93 نسبت به سال 92 به میزان 29‌درصد کاهش را نشان می‌دهند.

در جدول شماره دو به بررسی وضعیت بهای تمام شده فعالیت‌های انجام شده این شرکت در دو سال مالی 92 و 93 می‌پردازیم. انتظار می‌رود با توجه به کاهش درآمدهای عملیاتی شرکت به میزان 29‌درصد، بهای تمام شده نیز در همین حدود کاهش داشته باشد؛ لیکن مطابق با جدول دو به این نکته پی می‌بریم که سایر هزینه‌های شرکت و هزینه‌های سربار نه تنها کاهش نداشته‌اند بلکه افزایش نیز داشته‌اند که این موضوع باعث شده بهای تمام شده خدمات ارائه شده تنها 7 درصد نسبت به سال مالی گذشته کاهش داشته باشد. در نتیجه سود ناخالص 786867 میلیون ریالی شرکت در سال مالی 92 با کاهش شدید 90درصدی تنها به 76052 میلیون ریال برسد.

این موضوع بدان معنا است که حاشیه سود ناخالص شرکت از حدود 27‌درصد برای سال مالی 92 به کمتر از 4‌درصد تقلیل پیدا کرده است. شرکت توانسته در بخش «سایر درآمدهای عملیاتی» مقداری از کاهش سود را جبران کند و نسبت به سال گذشته در این بخش 152‌درصد افزایش داشته و مبلغ 33953‌میلیون ریال را در سال مالی 92 به مبلغ 85617‌میلیون ریال در سال مالی 93 رسانده است.

اما در بخش سرمایه‌گذاری‌ها که شامل سود سپرده‌های بانکی و همچنین سود سهام دریافت شده از سایر شرکت‌های بورسی و غیربورسی است، شرکت کاهش 66‌درصدی را تجربه کرده است. علت این امر کاهش درآمد‌های عملیاتی و در نتیجه کاهش رسوب وجوهات در حساب‌های بانکی است. همچنین در بخش سود سهام نیز رکود کلی حاکم بر شرکت‌های بورسی در سال مالی 93، اثر منفی خود را بر سود‌سازی حتاید گذاشته است.

شرکت در بخش سایر درآمدهای غیرعملیاتی که شامل فروش دارایی‌ها و دریافت اجاره بهای ساختمان‌ها و سایر اموری که جزو عملیات اصلی شرکت نیست، توانسته 76405‌میلیون ریال سودآوری را برای شرکت ایجاد کند. در جدول شماره سه وضعیت سال مالی 93 به طور کلی با سال مالی 92 مقایسه شده است. این مقایسه به خوبی نشان می‌دهد که عدم کسب درآمد از محل فعالیت اصلی شرکت چگونه می‌تواند باعث کاهش سودسازی آشکار در صورت مالی یک شرکت شود. کاهش 84‌میلیارد تومانی درآمد شرکت حتاید در حوزه امور بندری و همچنین به صفر رسیدن درآمد خدمات دریایی، ترانزیت و کشتیرانی، در کنار عدم کاهش بهای تمام شده به نسبت برابر با کاهش درآمدها، باعث می‌شود که سهم 66.5‌درصدی از سود خالص شرکت که توسط فرآیند و خدمات اصلی شرکت در سال مالی قبل حاصل شده بود به کمتر از 25‌درصد در سال مالی 93 کاهش پیدا کند. فعالیت‌های شرکت با توجه به شرایط و مشکلاتی که با آن درگیر است باعث شده که درآمد حاصل از سرمایه‌گذاری‌ها بیش از نیمی از سود خالص شرکت را تشکیل بدهند. این الگو در صورتی که بخواهد ادامه‌دار باشد، می‌تواند اثر بسیار مخربی در روند سودسازی شرکت داشته باشد. همان‌گونه که اشاره شد کاهش فعالیت‌های عملیاتی یک شرکت به طور غیرمستقیم می‌تواند حتی بر درآمدهای سرمایه‌گذاری نیز اثر منفی بگذارد. چنانچه در جدول شماره سه نیز مشخص است، این درآمدها از نظر مقدار ریالی نسبت به سال مالی قبل کاهش داشته‌اند.

همان‌گونه که در گزارش هیات‌مدیره برای ارائه به مجمع صاحبان سهام ذکر شده، سه عاملی که می‌تواند اقدامات بالا را رقم زده باشد، به شرح زیر است.

1-‌ سرمایه‌گذاری در طرح‌های بندری و دریایی جدید با دید بلند‌مدت پنج‌ساله، تحکیم حضور در بنادر مختلف ایران با رشد بیش از پیش سرمایه‌گذاری‌ها به منظور خرید تجهیزات جدید و همچنین خرید زمین، ساخت انبار و سیلو و غیره، از مهم‌ترین اهداف شرکت برای رشد زیربنایی سودآوری مجموعه بوده است.

2-‌ تحریم‌ها که به مدد تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای ایران امید به حل و فصل آنها می‌رود، باعث می‌شود که سطح مراودات و حمل‌و‌نقل کالا با ایران افزایش پیدا کند و در نتیجه شرکت حتاید بتواند از این موضوع در سال مالی آتی منتفع شود.

3-‌ حذف شدن از بندر شهید رجایی شاید در کوتاه‌مدت باعث کاهش سودآوری شرکت شده باشد، لیکن به اذعان مدیران شرکت باعث شده، فعالیت شرکت از حالت تک بعدی خارج شده و تایدواتر را به مسیر صحیح فعالیت در بخش دریایی و بندری سوق دهد.

اگر با نظرات بالا هم عقیده باشیم به این نتیجه می‌رسیم که کاهش سودآوری شرکت در سال 93 می‌تواند بستری برای افزایش روند سودسازی این شرکت در سالیان آتی باشد. در انتها نگاهی هم به پیش‌بینی شرکت حتاید برای سال مالی 94 و اطلاعات واقعی سه ماهه نخست این شرکت می‌اندازیم که در جدول شماره 4 این مقایسه انجام شده است.

شرکت حتاید با توجه به نحوه انعقاد قرارداد اجاره پایانه کانتینری شماره یک منطقه ویژه اقتصادی بندر شهید رجایی، اتمام قرارداد سایت‌های پردیس متحد، عملیات متفرقه در بندر امام و همچنین عدم پیش‌بینی برای تمدید آنها در سال مالی 94 با کاهش 40‌درصدی درآمد روبه‌رو شده است. اما این‌بار برخلاف سال گذشته بهای تمام شده خدمات نیز با توجه به افت درآمد کاهش منطقی خوبی داشته، بنابراین سود ناخالص افزایش 462‌درصدی را تجربه کرده است. نکته حائز اهمیت دیگری که در این پیش‌بینی وجود دارد، بازگشت حاشیه سود ناخالص شرکت از مقدار بسیار کم 4‌درصد سال گذشته به بالای 34‌درصد است. هزینه‌های عمومی شرکت با توجه به افزایش سطح دستمزدها و سایر هزینه‌های عمومی به طور منطقی حدود 20درصد رشد کرده است. سایر درآمدهای عملیاتی و غیرعملیاتی دیگر و همچنین درآمدهای سپرده‌گذاری نیز کاهش داشته‌اند. نکته مهم دیگر کاهش خوب هزینه‌های مالی است. بدین معنا که سود وام‌های دریافت شده حتاید رو به پایان هستند.

با این وضعیت حتاید برای سال مالی 94 توانسته 655‌ریال سود پیش‌بینی کند که رشد 33‌درصدی را نسبت به سود واقعی سال مالی 93 داشته است. همچنین در سه ماهه نخست توانسته 148‌ریال آن را پوشش دهد که برابر با نسبت مناسب 23‌درصد است. آنچه از این صورت‌های مالی نتیجه می‌شود، اصلاح ساختار شرکت و روند سودسازی رو به رشد در این شرکت است که با برداشته شدن موانع بزرگی همچون تحریم‌ها می‌تواند روند سریع‌تری به خود بگیرد.