به سوی بی نیازی از واردات سلول های بنیادی

فرصت امروز: واردات سلول‎ های بنیادی برای درمان سرطان خون و تالاسمی در ایران، امری حیاتی است، اما هزینه ‎ای بسیار سنگین و کمرشکن برای خانواده بیماران به همراه دارد، به طوری که واردات سلول های بنیادی برای هر هزار بیمار باعث خروج ۳۰ میلیون دلار ارز از كشور می شود بنابراین از چند سال پیش فرهنگ اهدای سلول ‎های بنیادی در جامعه نهادینه شد تا باعث نجات جان بسیاری از بیماران نیازمند شود. البته اهدای سلول‎ های بنیادی صرفا چاره‎ ساز درمان بیماران و بی ‎نیازی از واردات سلول ‎های بنیادی نیست. برای دستیابی به این مهم و پیوند سلول های بنیادی باید شناسه ژنتیكی (HLA) بین بیمار و اهداكننده منطبق باشد. یعنی شناسه ژنتیكی تعداد زیادی داوطلب اهدای سلول های بنیادی طی فرآیندی به نام «HLA Typing» شناسایی و در یك بانك اطلاعاتی ذخیره شود تا هنگامی كه یك بیمار به پیوند سلول های بنیادی احتیاج دارد، اهداكننده منطبق با وی پیدا شود.

تعیین شناسه ژنتیكی افراد از طریق فناوری «HLA Typing» صورت می ‎گیرد و این فرآیند تا پیش از این تنها در اختیار كشورهای معدودی در جهان بود و ایران نیز به تازگی به جرگه این کشورها پیوسته است. در این راستا و براساس ماموریتی كه معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به شركت پردیس ژن محول کرد، این شركت موفق شد در مدت كوتاهی به این فناوری دست یابد. چهارشنبه هفته گذشته نیز طی مراسمی در دانشگاه خاتم از نتیجه هزار تست HLA) HR) رونمایی شد و یک توافق نامه سرمایه گذاری برای توسعه زیرساخت فناوری «HLA Typing» بین شرکت سرمایه گذاری هلدینگ نسیم سلامت پاسارگاد (به نمایندگی از بانک پاسارگاد) و شرکت پردیس ژن امضا شد.

از تسریع درمان بیماران تا عدم خروج ارز از کشور

توافق نامه سرمایه گذاری هلدینگ نسیم سلامت پاسارگاد و شرکت پردیس ژن برای توسعه فناوری «HLA Typing به روش NGS و به صورت فرادقیق-فراسریع» عصر چهارشنبه 14 آبان در دانشگاه خاتم به امضا رسید. این مراسم با حضور سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، مهدی شادنوش رئیس اداره پیوند و بیماری های خاص وزارت بهداشت، مجید قاسمی مدیرعامل بانك پاسارگاد، امیرحسین ابنا مدیرعامل شركت پردیس ژن، سجاد مخبر مدیرعامل هلدینگ نسیم سلامت پاسارگاد، علی شریفی زارچی مدیر ارشد فناوری شركت پردیس ژن و جمعی از مدیران و فعالان حوزه سلامت كشور برگزار شد.

براساس این توافق‎ نامه سرمایه‎ گذاری، هلدینگ نسیم سلامت پاسارگاد به نمایندگی از بانك پاسارگاد با سرمایه گذاری در جهت توسعه زیرساخت های لازم، امكان گسترش فناوری پیشرفته «HLA Typing به صورت فرادقیق-فراسریع» را در كشور فراهم خواهد كرد. با این فناوری، علاوه بر صرفه جویی قابل توجه در هزینه بیماران، از خروج میلیون ها دلار ارز از كشور نیز جلوگیری شده و با حذف واردات سلول های بنیادی، تاخیری در فرآیند درمان بیماران هم صورت نخواهد گرفت.

در ایران سالانه نزدیك به 8 هزار نفر به سرطان خون (شایع ترین سرطان در بین كودكان) مبتلا می شوند و همچنین بیش از ۳۰ هزار ایرانی مبتلا به تالاسمی هستند. درمان بیماران سرطان خون و تالاسمی در كشور از طریق پیوند سلول های بنیادی خون ساز انجام می شود. پیوند سلول های بنیادی تنها در شرایطی موفق است كه شناسه ژنتیكی (HLA) بین بیمار و اهداكننده منطبق باشد. بدین منظور لازم است شناسه ژنتیكی تعداد زیادی داوطلب اهدای سلول های بنیادی طی فرآیندی به نام«HLA Typing» شناسایی شده و در یك بانك اطلاعاتی ذخیره گردد تا هنگامی كه یك بیمار نیاز به پیوند سلول های بنیادی دارد، اهداكننده منطبق با او پیدا شود.

فناوری «HLA Typing به صورت فرادقیق-فراسریع» در حالی امكان تعیین شناسه ژنتیكی افراد زیادی را با دقت بالا و در زمان كم میسر می كند که تنها در اختیار كشورهای معدودی در جهان است بنابراین فقدان این فناوری در سال ‎های گذشته باعث شده بود تا درمان بسیاری از بیماران مستلزم یافتن اهداكنندگان با شناسه ژنتیكی منطبق از خارج از كشور باشد. از سوی دیگر، واردات سلول های بنیادی برای هر هزار بیمار باعث خروج ۳۰ میلیون دلار ارز از كشور می شود و این موضوع، درمان بیماران را هم با تاخیر چند ماهه مواجه می كند كه در موارد متعددی به مرگ بیمار منجر می‎ شود.

طبق برآورد وزارت بهداشت، برای آنكه عمده نیاز كشور به واردات سلول های بنیادی خون ساز مرتفع شود، لازم است شناسه ژنتیكی یك میلیون اهداكننده داخل كشور تعیین شود. بر همین اساس، طی ماموریتی كه از سوی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری به شركت پردیس ژن فناوری (دانش بنیان) محول شد، این شركت موفق شد در مدت كوتاهی به این فناوری دست یابد و مورد تایید معتبرترین مراكز جهان ازجمله آلمان قرار گیرد. در نتیجه با دستیابی شرکت پردیس ژن به فناوری «HLA Typing»، زنجیره كل فرآیند تعیین شناسنامه ژنتیکی افراد در داخل كشور انجام می شود و ارسال نمونه ها یا اطلاعات ژنتیكی به خارج از كشور بدین منظور كاملا قطع خواهد شد. این فناوری همچنین از خروج میلیون ها دلار ارز از كشور (به منظور واردات سلول های بنیادی از خارج كشور و همچنین به منظور انجام HLA Typing در خارج كشور) جلوگیری می كند. نکته مهم دیگر آنکه با حذف واردات سلول های بنیادی، جلوی بروز تاخیر چندماهه در فرآیند درمان بیماران نیز گرفته می شود.

الگوی دانشگاه خاتم در توسعه مرزهای علم و فناوری

سورنا ستاری، معاون علمی و فناوری رئیس جمهوری در این مراسم با بیان اینكه «نسل جدید دانشگاه ها خصوصی هستند و تحول در حوزه مرزهای دانش و فناوری را رقم می زنند»، گفت: «در دانشگاه های نسل جدید، توجه و تمركز بر خلاقیت های نیروی انسانی دانش آموخته و خلق ارزش افزوده از محل قراردادهای ارتباط با صنعت، توسعه فناوری و شركت های دانش بنیان و صنایع نرم و خلاق است.»

او با اشاره به اینكه «دانشگاه خاتم می تواند به عنوان الگویی موفق در نسل دانشگاه های خصوصی مطرح شود»، ادامه داد: «این دانشگاه توانسته است مدلی تازه در آموزش و توسعه مرزهای علم و فناوری را پیاده سازی كند و با ورود به ناحیه نوآوری پردیس به خوبی در این مسیر گام گذاشته است.»

ستاری سپس به اهمیت موضوع بیوتكنولوژی در كشور اشاره کرد و گفت: «با وجود نیروی انسانی و دانشگاه های خوب در كشور متاسفانه شاهد آن هستیم كه در بخش بیوتكنولوژی فعالیت مناسبی صورت نگرفته است؛ این در حالی است كه بیوتكنولوژی در خون ایرانی هاست و امروز شاهد هستیم كه در شركت های بین المللی تعداد بسیاری ایرانی مشغول كار هستند.»

وی با بیان اینكه «بزرگ ترین شركت های بیوتك منطقه در ایران فعالیت می كنند»، افزود: «كشور تركیه در همسایگی ما حتی یك شركت در این حوزه ندارد ضمن آنكه در بخش بیماری كرونا هم موفقیت های خوبی كسب كرده ایم. در حال حاضر كیت های كرونا در داخل ساخته می شوند و واكسن های انسانی و دام و طیور نیز در داخل تولید می شوند، البته اخیرا با كمبود انسولین در كشور مواجه شدیم، این در حالی است كه مصرف كل كشور 150 كیلوگرم انسولین است.»

معاون علمی و فناوری رئیس جمهور در انتها با انتقاد از روش تدریس در نظام آموزشی کشور گفت: «متاسفانه ما هنوز در علوم قدیم درجا می زنیم و هیأت علمی مراكز آموزشی نیز برای همین امور قدیمی تربیت شده اند، این در حالی است كه كشورهای دیگر در این زمینه پیشرفت های قابل توجهی داشته اند.»

پیشتازی بانک پاسارگاد در راه اندازی استارت آپ ها

دکتر مجید قاسمی، مدیرعامل بانك پاسارگاد نیز در این مراسم با اشاره به فعالیت استارت آپ ها در ایران و پیشتازی بانک پاسارگاد در این زمینه گفت: «با حمایت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری شاهد رشد فزاینده شركت های دانش بنیان در كشور هستیم. بانك پاسارگاد نیز از سال 1384 به سمت راه اندازی شركت های دانش بنیان حركت كرد و می توان گفت شركت فناپ از شركت های گروه مالی پاسارگاد، جزو اولین استارت آپ هایی است كه در كشور به بهره برداری رسیده است.»

او سپس به فعالیت شركت فناپ اشاره کرد و ادامه داد: «امروز شاهد آن هستیم كه شركت فناپ به شش بانك بزرگ كشور خدمات ارائه می كند و اخیرا نیز این شركت، پروژه اجرای راهكار جامع بانكی را برای پنج بانك ادغامی در بانك سپه انجام داده است. ضمن آنكه شركت شناسا نیز از دیگر استارت آپ های بانك پاسارگاد است كه در این عرصه موفق عمل كرده است.»

اشاره بعدی قاسمی به فعالیت شركت میدكو از دیگر شركت های گروه مالی پاسارگاد بود و وی با اشاره به تولید كاتد مس در این مجموعه گفت: «شركت میدكو برای اولین بار در كشور توانست مس كاتد را با روش «تانك بایولیچینگ» (كشت باكتری) تولید كند. این امر باعث حذف دو كارخانه بزرگ از فرآیند تولید مس كاتد و كاهش 35 الی 40 درصدی قیمت تمام شده این محصول شده است. ما به لحاظ بهره برداری از این تكنولوژی در كشور نمره قبولی گرفته ایم؛ به گونه ای كه در ادامه، مهندسان جوان در شركت میدكو، یك باكتری تركیبی جدید با بهره وری بیشتر نسبت به باكتری پیشین ابداع كرده اند كه حق امتیاز آن متعلق به خود شركت میدكو است.»

دکتر قاسمی در ادامه به فعالیت شركت ابرآروان اشاره كرد و افزود: «تولید CDN برای اولین بار در كشور در این شركت انجام شد و حدود سه سال پیش كه كلیه بانك ها از مركزیت سه كشور آمریكا، هند، چین به طور گسترده مورد تهاجم باج گیرانه قرار گرفتند، بانك پاسارگاد تنها بانكی بود كه با تكیه بر محصولات تولیدشده در شركت ابرآروان و پشتیبانی شركت های شناسا، فناپ، داتین و بخش فناوری بانك در مقابل این حمله تقابل كرد و این تقابل منجر به عقب نشینی حمله كنندگان به بانك پاسارگاد شد. همچنین از دیگر فعالیت ‎های بانک در حوزه های دیگر می توان به اخذ مجوز اپراتور 5G از وزارت ارتباطات توسط شركت فناپ تلكام اشاره كرد.»

عبور دانشگاه خاتم از فناوری به سمت كارآفرینی

عبور دانشگاه خاتم از فناوری به سمت كارآفرینی، از دیگر محورهای سخنان قاسمی در این مراسم بود. رئیس دانشگاه خاتم با اشاره به فعالیت ‎های این دانشگاه گفت: «دانشگاه خاتم به عنوان دانشگاه نسل چهارمی از فناوری عبور كرده و به بحث كارآفرینی رسیده است و توانسته كارآفرینی رقابت پذیر را تامین كند. نقطه عطف فعالیت دانشگاه خاتم، در سال 1394 رخ داد. در این سال 27 نفر از نخبگان كه از كشور خارج شده بودند شناسایی و دعوت شدند. شش پروژه با شش كارگروه برای این عزیزان تعریف و اولین مدرسه تابستانی با حضور اساتید این نخبگان نیز برگزار شد. این امر منجر به ایجاد تحول در سطح علمی دانشگاه خاتم شد تا جایی كه امروز شاهد حضور رتبه های برتر زیر 30، در مقطع كارشناسی ارشد رشته اقتصاد در این دانشگاه هستیم. اخذ مجوز برگزاری رشته مهندسی داده از وزارت علوم نیز از دیگر توفیقات بزرگ دانشگاه خاتم است. در بحث فناوری های همگرا نیز موفق شدیم با دعوت از فارغ التحصیلان ایرانی دانشگاه سوربن و دانشگاه های استرالیا و اروپا و بازگرداندن آنها به كشور این رشته را در ایران ارائه دهیم.»

او سپس به فعالیت های هلدینگ نسیم سلامت پاسارگاد اشاره کرد و گفت: «یكی از ماموریت های هلدینگ نسیم سلامت پاسارگاد ساخت 7 هزار تخت بیمارستانی در هفت نقطه كشور است، از این تعداد 650 تخت در اواسط سال آینده به بهره برداری خواهد رسید.»

قاسمی همچنین درخصوص امضای قرارداد توسعه دانشگاه خاتم در پارك فناوری پردیس نیز گفت: «حضور دانشگاه خاتم در پارك فناوری پردیس در مجموعه ای 17 هكتاری آغاز خواهد شد كه در آینده توسعه می یابد. در این مجموعه میزبان 10 هزار دانشجو در 10 دانشكده خواهیم بود كه هر دانشكده نیز از پنج گروه آموزشی تشكیل می شود. در این مجموعه حداقل برای هزار پژوهشگر استارت آپی كه توانایی تبدیل فكر خود به ایده و سپس تكنولوژی و محصول را دارند امكانات لازم پیش بینی شده است. همچنین بخش های مختلف تحقیقاتی، بهداشتی و درمانی و خوابگاه دانشجویی نیز در این مجموعه در نظر گرفته شده است. حدود 20 هزارمتر مربع از این فضا برای آزمایشگاه فناوری همگرا در نظر گرفته شده است. این حوزه در واقع مرز دانش دنیاست كه در دانشگاه خاتم طراحی شده است.»

فناوری «HLA Typing» افتخاری ارزشمند برای ایران است

در ادامه مراسم، مهدی شادنوش رئیس اداره پیوند و بیماری های خاص وزارت بهداشت، فناوری «HLA Typing» را ازجمله افتخارات كشور قلمداد كرد و گفت: «یكی از نیازهای مهم كشور، تهیه سلول های بنیادی است كه این مهم در حال حاضر در حال تقویت است. این در حالی است كه در گذشته این سلول های بنیادی برای هر فرد تا 30 هزار یورو هزینه داشت تا این نمونه ها به یكی از كشورهای اروپایی ارسال شود. ضمن آنكه ممكن بود اطلاعات ژنتیك هم از كشور خارج شود.»

به گفته شادنوش، «از سال گذشته با حمایت های معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری اولین شبكه اهدای سلول های بنیادی ایجاد شد كه در این مدت 80 هزار سلول بنیادی جمع آوری شده است. همچنین در ماه گذشته 15 مورد سلول بنیادی داخلی از خارج از كشور پیدا شده و ما در حال تبادل سلول های بنیادی با این كشورها براساس اعتماد متقابل هستیم. با وجود مشكلات فراوان در کشور، اقدامات ارزشمندی از جمله HLA Typing در حال انجام است كه تنها مختص به سلول های بنیادی نیست بلكه در پیوند اعضا از جمله پیوند كلیه نیز برنامه هایی در دست انجام است و از سال گذشته به این مرحله رسیده ایم كه پیوند كلیه از طریق HLA Typing انجام شود كه این امر منجر به افزایش دقت و دوام پیوند شده است.»

او سپس با اشاره به بلنداندیشی دكتر قاسمی در بحث مسئولیت اجتماعی، از بانك پاسارگاد و همچنین تلاش جوانان كوشای وطن در نهادینه کردن فناوری HLA Typing در كشور تقدیر كرد و گفت: «خیلی خوشحال خواهیم بود كه در حوزه وزارت بهداشت از این نوع حركت ها استقبال و تلاش كنیم نیازهای كشور را از دستان پرتوان جوانان این مرزوبوم تامین كنیم و وابستگی خود را به ظالمان اجنبی كه از انجام هیچ ظلمی نسبت به ما پرهیز نمی كنند از بین ببریم و آینده بسیار بهتری برای كشور عزیزمان رقم بزنیم.»

دانشگاه خاتم در پارک علم و فناوری پردیس توسعه می ‎یابد

همچنین در بخشی از این مراسم، قرارداد واگذاری زمین در پارک علم و فناوری پردیس به دانشگاه خاتم، به مساحت 17 هکتار در فاز نخست و تفاهم نامه واگذاری 30 هکتار دیگر در فاز های آتی، جهت ساخت و توسعه فضاهای آموزشی، پژوهشی و رفاهی برای دانشجویان منعقد شد. براساس این تفاهم ‎نامه که با حضور سورنا ستاری معاون علمی و فناوری رئیس جمهور، مجید قاسمی رئیس دانشگاه خاتم و مهدی صفاری ‎نیا رئیس پارک علم و فناوری پردیس امضا شد، مجموعه آموزشی، پژوهشی و فناوری دانشگاه خاتم تحت عنوان «پردیس كارآفرینی رقابت پذیر» با سرمایه گذاری بانك پاسارگاد، در فاز 4 پارك علم و فناوری پردیس احداث خواهد شد. این مجموعه با 10 دانشكده، هر یك در پنج گروه آموزشی، پذیرای 10 هزار دانشجو در مقاطع مختلف كارشناسی و تحصیلات تكمیلی خواهد بود. مرکز تحقیقات و فناوری فعالیت های نوبنیان با ظرفیت یک هزار پژوهشگر، کتابخانه های تخصصی، سالن آمفی تئأتر مرکزی پردیس، سالن هایی جهت برگزاری آزمون های بین المللی و مجتمع های ورزشی، خوابگاهی، پذیرایی و رفاهی از دیگر بخش های این مجموعه است.