شهرداری چشم خود را بر روی کیفیت ساختمان بسته است

فاصله قابل توجه میان سطح کیفیت ساختمان‌ها در ایران با استانداردهای موجود جهانی و میانگین پایین عمر مفید واحدهای مسکونی در ایران در قیاس با واحدهای مشابه در سطح بین‌المللی قدری اوضاع صنعت ساختمان را در ایران پیچیده کرده است. در چنین شرایطی شاید آغاز به کار پانزدهمین نمایشگاه صنعت ساختمان در تهران بتواند با حضور فعالان این عرصه بخشی از حرکت لازم برای رسیدن به استانداردهای کیفی جا مانده را برطرف کند.

هرچند هنوز بخش‌های مختلف فعال در عرصه ساختمان ایران به دلیل سابقه رکود طولانی‌مدت مسکن هنوز نتوانستند جایگاه گذشته خود را پیدا کرده و از نظر اقتصادی حتی شاخص‌هایی را که در دهه‌های گذشته به آنها دست یافته بودند بازیابی کنند اما امید به خروج از رکود و رسیدن سرمایه‌های جدید به عرصه مسکن بسیاری از آنها را برای فردای روشن‌تر امیدوار کرده است.

در چنین شرایطی و با وجود تاکید چند باره وزیر راه و شهرسازی بر لزوم بهبود شاخص‌های کیفی در صنعت ساختمان ایران به نظر می‌رسد کار تا رسیدن به روزهای خوب فاصله زیادی دارد؛ این تذکری است که رییس شورای مرکزی سازمان نظام کاردانی ساختمان ایران می‌دهد.

مهدی موذن در حاشیه روز نخست نمایشگاه صنعت ساختمان در گفت‌وگو با «فرصت امروز» به چالش‌هایی پرداخت که نه تنها در طول سال‌ها و دولت‌های گذشته به آنها پاسخی داده نشده که حتی با وجود تلاش‌های انجام گرفته در دولت یازدهم نیز به دست فراموشی سپرده شده است. مسئله‌ای که شاید تا زمان رسیدگی دقیق به آن نتوان امیدی به بهبود کیفیت ساختمان‌ها در ایران داشت.

با وجود گمانه‌زنی‌های مختلفی که در طول ماه‌های گذشته برای افزایش نقش کاردان‌ها در صنعت ساختمان ایران صورت گرفته، هنوز این بخش نتوانسته جایگاه اصلی خود را پیدا کند. دلیل اصلی این موضوع چیست؟

در طول تمام 14 سالی که از عمر سازمان نظام کاردانی می‌گذرد، تمام تلاش ما بر این بوده که نقش این نیروهای متخصص و فنی را در عرصه ساختمان ایران به درستی تعریف کنیم و برای آنها جایگاهی را که باید در نظر بگیریم. با وجود تمام این تلاش‌ها و صحبت‌های کارشناسی اما متاسفانه تاکنون چنین مسئله‌ای اتفاق نیفتاده و در تمام دولت‌های گذشته و حتی دولت فعلی توجه چندانی به این نیروهای متخصص صورت نگرفته است.

اما در دولت یازدهم انتخابات سازمان شما پس از چند سال تاخیر برگزار شد. آیا جدای از این، اقدام دیگری از سوی وزارت راه و شهرسازی برای بهبود اوضاع کاردان‌ها صورت نگرفته است؟

در دولت یازدهم پس از چهار سال تاخیر انتخابات سازمان ما برگزار شد اما می‌توان گفت که تنها اقدام مثبتی که در این عرصه صورت گرفته برگزاری همین انتخابات بوده که نه یک امتیاز بلکه وظیفه وزارت راه و شهرسازی بوده است. ما انتظار داریم با توجه به حضور محوری وزارت راه و شهرسازی در این عرصه سیاست‌های این ارگان به شکلی مستقیم حمایت از کاردان‌ها را در دستور کار قرار دهد زیرا این موضوع قطعا راه‌حل خروج از بسیاری مشکلات این عرصه خواهد بود.

اما در صحبت‌های مختلفی که تاکنون صورت گرفته بارها بر لزوم استفاده از توان کاردان‌ها صحه گذاشته شده است. آیا در عمل در رابطه با این صحبت‌ها طرحی خاص اجرایی شده یا نه.

این موضوع متاسفانه تفاوت سیاست‌های اجرایی با صحبت‌های مطرح شده را نشان می‌دهد. اگر افزایش کیفیت ساختمان و صدور شناسنامه فنی و تایید کارشناسی آن یک ضرورت است که باید در راستای آن از توان کاردان‌ها چه در استفاده و به کار بستن این سیاست‌ها و چه نظارت و بهره‌برداری استفاده شود اما اگر ضروری نیست و امکان مماشات در آن وجود دارد دیگر نیازی به صحبت‌های مختلف مطرح شده در این عرصه وجود ندارد. ما تاکنون چیزی که دیده‌ایم بیش از آنکه به یک کار اجرایی منجر شود، تنها در حد صحبت و گمانه‌زنی بوده است.

بر خلاف شما که از نادیده ماندن گلایه می‌کنید، نظام مهندسی نیز از سوی دیگری با توجه به نظارت‌های گسترده‌ای که دارد گلایه‌مند است. دلیل اصلی رسیدن به این نقطه چیست؟

متاسفانه هیچ یک از ارگان‌های نظارتی و اجرایی تاکنون کار ما و صلاحیت ما را ندیده‌اند. در طول تمام سال‌های گذشته با برقرار شدن یک نگاه مهندس‌محور در پروژه‌های ساختمانی نه تنها از توان کاردان‌ها استفاده نشده، که حتی امکانی برای ارائه مشاوره‌های فنی نیز وجود نداشته است. از هم‌اکنون می‌توان انتظار داشت اگر سیاست‌ها در این عرصه تغییری نکند مشابه بلایی که در طول شش سال گذشته بر سر کیفیت ساختمان آمده در آینده‌ای نزدیک نیز اتفاق بیفتد و کار را از امروز هم پیچیده‌تر کند.

اما بسیاری معتقدند محوریت یافتن مهندسان می‌تواند بسیاری از مشکلات کیفی ساختمان را حل کند. چرا تاکنون این اتفاق در ایران به وقوع نپیوسته است؟

اگر بنا بود تنها با اهمیت دادن به رویکردهای مهندسی کار پیش رود، قطعا وضعیت کیفی ساختمان‌های ما این طور که امروز می‌بینیم نبود. عمر 30‌ساله ساختمان‌های ایران در قیاس با بیش از 100 سال عمر مفید در برخی از کشورهای اروپایی به خوبی این تفاوت را نشان می‌دهد. اگر بناست ساختمانی برچسب فنی و انرژی دریافت کند، نیاز به حضور کاردان‌های فنی وجود دارد که این مهم تاکنون کمتر در ایران اجرایی شده است.

در کنار سیاست‌های دولتی سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی نیز در عرصه مسکن فعالیت‌های زیادی دارند. رابطه شما با انبوه‌سازان چگونه است؟

خوشبختانه توانسته‌ایم با انبوه‌سازان تعامل‌های خوبی داشته باشیم هرچند حقیقت این است که بیش از آنکه در طول سال‌های گذشته آنها به سمت ما گرایش داشته باشند، ما به سمت آنها حرکت کرده‌ایم اما در مجموع ما اعتقاد بسیار زیادی به توان انبوه‌سازان داخلی داریم زیرا می‌توان با حضور آنها و نگاه فنی‌شان استفاده از کاردان‌ها را در عرصه مسکن ایران توسعه بخشید و به این ترتیب حلقه گمشده کیفیت را بازسازی کرد. البته در طول سال‌های قبل طرح‌هایی مانند مسکن مهر به نوعی توان انبوه‌سازان ما را در خود محبوس کرد زیرا نمی‌توان انتظار داشت در یک پروژه بسته و با یک قیمت محدود انبوه‌ساز بتواند یک کار کیفی حساب‌ شده تحویل دهد.

یکی از مشکلات اساسی کیفیت و نبود کاردان‌ها در عرصه مسکن، بحث حضور سرمایه‌گذاران خرد و دور زدن قوانین کیفی ساختمان از سوی آنها بوده است. چگونه می‌توان این معضل بزرگ را حل کرد؟

حضور نیروهای نظارتی و کاردان‌های فنی در عرصه ساخت‌و‌ساز در این سطح نیاز به حمایت خاص شهرداری دارد. متاسفانه شهرداری چشم خود را روی کیفیت ساختمان بسته و هر چیزی که وزارت راه و شهرسازی می‌گوید را اجرا می‌کند. کار مستقیم آنها با نظام مهندسی و توجه‌شان تنها به این سازمان‌ خاص باعث شده کار کردن کاردان‌ها در این عرصه به رسمیت شناخته نشود و بخش زیادی از بازار عملا بدون حضور این نیروهای فنی و متخصص اجرایی شود.

با وجود تمام این نقاط تیره و ناامیدی‌ها سازمان شما در طول سال‌های گذشته کار کرده و فعالیت‌های گسترده‌ای را به نام خود ثبت کرده است. دلیل این موضوع چیست؟

در طول 14 سالی که از عمر این سازمان می‌گذرد، ما با امید بسیار زیادی کار کرده‌ایم اما متاسفانه به دلیل محدودیت‌های موجود نتوانسته‌ایم حقوق اعضای خود را آن طور که باید زنده کنیم. ما در کشور حدود 60‌هزار نیروی کاردان عضو سازمان نظام کاردانی داریم که تعداد آنها برای سال‌های طولانی ثابت مانده است. این نشان می‌دهد در کنار جذب افراد جدید اعضای زیادی نیز بوده‌اند که جمع ما را ترک کرده‌اند. دلیل این موضوع عدم توجه به توانایی‌های آنها و متقاعد شدن این کاردان‌ها برای خروج از این عرصه بوده است. مسئله‌ای که می‌تواند برای بازار مسکن به‌شدت گران تمام شده و بسیاری از اصول منطقی مورد نیاز در ساختمان‌سازی را تحت‌الشعاع قرار دهد.

ما با وجود تمام این مشکلات به آینده امیدواریم و انتظار داریم وزارت راه و شهرسازی در این عرصه تصمیماتی قاطع بگیرد. در کشور نظام سلسله مراتبی مدیریتی وجود دارد و نظام کاردانی ساختمان امیدوار است تصمیمات لازم از سوی این نهادها گرفته شده تا با همراهی نهادهایی مانند رسانه‌های جمعی کیفیت ساختمان در ایران بار دیگر احیا شود.