عمران ایران به بخش خصوصی واگذار می‌شود

آغاز عصری جدید در رابطه ایران و کشورهای جهان، این سر‌آغاز صحبت‌های وزیر راه و شهرسازی در نشست خبری خود با خبرنگاران بود.

به گزارش خبرنگار «فرصت‌امروز»، وزیر راه و شهرسازی که در ماه‌های گذشته به‌عنوان یکی از نخستین وزرای اقتصادی دولت کار خود را برای روزهای پس از تحریم آغاز کرد و چه در جریان سفرهای بین‌المللی خود و چه در پذیرایی از مهمانان خارجی در طبقه پانزدهم ساختمان دادمان، اوضاع را برای آینده روشن اقتصادی به تصویر می‌کشید، حالا در روزهای پس از امضای توافق نیز به یکی از فعال‌ترین اعضای کابینه تبدیل شده است. این تحرک‌ها از دل یک رویکرد بسیار مهم متولد می‌شود، رویکردی که اوضاع ایران را نسبت به گذشته تغییر یافته می‌داند و البته تعامل با جهان را تنها نتیجه ایام پس از توافق. «این نشانه‌ قدرت مردم ایران بود که در صحنه زورآزمایی جهانی به مذاکره با قدرت‌های دنیا انجامید و ما امیدواریم به شکرانه این وضعیت بتوانیم در جهت شکوفایی و رشد اقتصاد کشور گام برداریم.»

این دیدگاه در عرصه عمل به برپایی نخستین همایش سرمایه‌گذاری در صنعت حمل‌و‌نقل ایران منجر شده، همایشی که در آینده نزدیک با حضور 100مهمان خارجی و البته بیش از 700مهمان داخلی برگزار خواهد شد. وزیر راه این نشست را نه نقطه فرجام که شروعی پر قدرت برای حضور بخش حمل‌و‌نقل ایران در بازارهای بین‌المللی می‌داند. وقتی آخوندی از ارائه 121پروژه عمرانی با ارزش مالی 25میلیارد یورویی در این نمایشگاه خبر می‌دهد و البته این را تنها یک نقطه شروع به حساب می‌آورد، یعنی بازار حمل‌و‌نقل ایران فضایی بسیار بیشتر از جذب سرمایه‌های جدید دارد، رقمی که چندی پیش از سوی وزیر 80 میلیارددلار اعلام شد و برای شروع تنها بخشی از آن عرضه خواهد شد.

در میان تمام صحبت‌های مطرح شده از سوی آخوندی اما شاید آنچه بیش از هرچیز دیگری اهمیت داشته باشد، تغییر نگاه دولت در سطح کلان به تامین منابع اعتباری برای پروژه‌های زیرساختی است. در سال‌های گذشته دولت‌ها تحت تاثیر فشارهای اقتصادی حاصل از تحریم و البته نگاه دولت محور، بسیاری از پروژه‌های بزرگ را به گردن بودجه عمرانی کشور می‌انداختند. مسئله‌ای که از یک‌سو سرعت تکمیل طرح‌ها را به‌شدت کاهش داده و به تبدیل شدن طرح‌های کوچک به برنامه‌های تمام‌نشدنی منجر شد و از سوی دیگر، مانع رشد و پیشرفت بخش غیر‌دولتی شد.

این دیدگاه اما این روزها هیچ جایگاهی ندارد و آخوندی در توضیح خط مشی جدید وزارتخانه‌اش رسما اعلام می‌کند مبنای اصلی وزارت راه و شهرسازی مشارکت بخش‌خصوصی است. این رویکرد تنها در شعار نمانده و وزیر راه اعلام می‌کند برای اینکه ایران از منابع بین‌المللی محروم نمانده و حداکثر بهره را ببرد در همایش پیش‌رو اثبات خواهد شد که تمام جوانب برای استفاده از این منابع پیگیری شده است.

انتقال تکنولوژی شرط مشارکت با سرمایه‌گذار خارجی

وزارت راه برای طرح‌های خود چهار روش مختلف سرمایه‌گذاری طراحی کرده است. BOT که در قالب آن حق بهره‌برداری و تامین سود از آن به سرمایه‌گذار اعطا می‌شود. این روش در سال‌های گذشته بیشتر در آزادراه‌ها و البته با حضور چند بانک بزرگ کشور مورد توجه قرار گرفت. روشی که هرچند به تکمیل چند پروژه مهم انجامید اما به دلیل طولانی شدن زمان بهره‌برداری و بازگشت سرمایه قدری مشکل‌ساز شد. روشBLT، اجاره و اجاره به‌شرط تملیک سه روش دیگری هستند که از سوی وزارت راه طراحی شده و در قالب ظرفیت‌های اجاره کار را نهایی می‌کند. در چارچوب یکی از این روش‌ها وزارت راه پروژه نهایی را از پیمانکار اجاره می‌کند و در نهایت به تملیک درمی‌آورد و در حوزه لیزینگ نیز راه را برای شرکت‌ها باز می‌کند.

نگاه جدی به عرصه لیزینگ حتی در صحبت وزیر درباره آینده ناوگان هوایی کشور نیز مشهود است. آخوندی رسما اعلام می‌کند در بسیاری از ایرلاین‌های مطرح جهان امروز هواپیمای ملکی محوریت ندارد. ایران نیز با حمایت از موسسات لیزینگ داخلی و خارجی شرایط را برای استفاده از این ظرفیت آماده می‌کند.

حضور خارجی‌ها در کنار سرمایه‌گذاران داخلی اما بدون همکاری و همراهی نخواهد بود. همان‌طور که پیش از این اعلام شده بود آخوندی تاکید کرد حضور خارجی‌ها به شرط فعال شدن پیمانکاران بخش‌خصوصی داخلی خواهد بود و در کنار ساخت و تکمیل طرح‌های بزرگ، انتقال دانش و تکنولوژی به پیمانکاران داخلی نیز در اولویت‌ قرار دارد. هرچند نمی‌توان منکر تاثیر مثبت برنامه‌ریزی وزارت راه این بار نه برمبنای دولت که برمبنای توان بخش‌خصوصی داخلی و خارجی شد اما عملکرد نه‌چندان شفاف سال‌های گذشته در پرداخت بدهی پیمانکاران می‌تواند قدری پذیرش طرح‌های جدید را با مشکل روبه‌رو سازد.

انباشت چند هزار میلیارد تومانی بدهی پیمانکاران در طول چند سال گذشته و البته تاخیر در بازپرداخت آنها باعث شده دولت برای آن منابع متنوعی را در نظر بگیرد و حتی نام اسناد خزانه اسلامی را در این بخش مطرح کند، اسنادی که هرچند هنوز ازسوی بخش‌خصوصی واکنشی نسبت به اجرای آن نشان داده نشده اما وزیر راه از استقبال طلبکاران از آن خبر می‌دهد. گذشته‌ای تاریک و آینده‌ای روشن، این شاید بهترین تصویر از همکاری‌های سرمایه‌گذاران بخش‌خصوصی با دولت باشد، باید دید آخوندی موفق می‌شود با برنامه‌های جدیدش سرمایه‌گذاران را به زیرساخت‌های کشور بازگرداند یا قهر پیمانکاران با طرح‌های دولتی به وعده‌های بیشتری احتیاج خواهد داشت.