قیمت پایین نفت و زیرساخت‌های شکننده خاورمیانه

بهای نفت به دلیل افزایش تولید در آمریکا و عربستان چند ماهی است که بدون توقف رو به سوی کاهش گذاشته و به همین منوال پیش می‌رود. در چنین شرایطی کشورهایی که نفس اقتصادشان به نفت بند است، با مشکلات مختلفی روبه‌رو شده‌اند تا آنجا که برخی از کشورها مجبور به بازنگری در بودجه‌های خودشان هستند.

خاورمیانه یکی از جایگاه‌های پرنفت جهان است که در این بین مشکلاتی را متحمل شده است. انتظار می‌رفت که امسال کشورهای حوزه خلیج‌فارس به تنهایی بیش از 86 میلیارد دلار در طرح‌های عمرانی و پروژه‌های زیرساختی هزینه کنند، اما با وجود سیر رو به کاهش قیمت نفت این امر امکان‌ناپذیر می‌نماید. این روزها اما خاورمیانه‌ای‌ها چیزی حدود 240میلیارد دلار خرج یارانه انرژی می‌کنند. البته پرداخت هزینه‌های این‌چنینی برای خاورمیانه‌ای‌ها مشکل‌ساز نیست.

کشورهای حوزه خلیج‌فارس در زمان بالا بودن قیمت نفت بیش از یک تریلیون دلار ذخیره کرده‌اند و رشد اقتصادی این کشورها در دهه‌های اخیر گواه این مدعاست. اما اگر کاهش قیمت نفت همچنان با همین سرعت ادامه یابد، احتمال اینکه خاورمیانه بتواند روزهایی را ببیند که در آن به گستردگی و با خیال راحت هزینه کند و بودجه‌های پر و پیمان ببندد، بسیار پایین می‌آید. به گفته اد مورس، کارشناس مسائل اقتصادی، این وضعیت برای برخی کشورهای خاورمیانه دردسرآفرین خواهد بود اما برخی دیگر از کشورها از جمله روسیه این فرصت را دارند تا از وضعیت پیش‌آمده به نفع بهبود شرایط اقتصاد غیرنفتی خود و کمتر کردن وابستگی درآمد خود به نفت و گاز استفاده کنند.

صندوق بین‌المللی پول در تازه‌ترین پیش‌بینی خود به صادرکنندگان و وابستگان به نفت هشدار داده که الان وقت دست جنباندن و سامان دادن به یارانه‌های انرژی در این کشورهاست. کارشناسان اقتصادی با نگاهی کلی به وضعیت نفت در چند ماه اخیر می‌گویند که این سیاست نفتی به رهبری عربستان ممکن است به ایجاد شکاف میان اعضای اوپک و تولیدکنندگان خلیج‌فارس منجر شود.

بنابراین کاهش وابستگی به بودجه نفت با این‌همه نوسان و بالا و پایین شدن قیمت‌ها یک ضرورت انکارناپذیر برای تمام کشورهای نفتی در سراسر جهان به شمار می‌آید. تلاش برای کاهش وابستگی آن‌هم در کوتاه‌ترین زمان ممکن می‌تواند نبض حرکت یک کشور را دوباره از حال بیهوشی به شرایط عادی بازگردانده و به این ترتیب هیچ طرح زیرساختی یا پروژه عمرانی هم از مدار خارج نشده و تعطیل نمی‌شود.