ماهی قرمز کوچولو در تور واسطه‌ها

اسفندماه رو به‌ پایان است اما داستان بعضی کسب‌وکارها تازه آغاز شده است. به هر گوشه شهر که نگاه کنید بساط فروش سبزه و ماهی قرمز شب عید پهن شده است. بسیاری از ما به دلیل سنتی کهن هر سال یکی، دو عدد از این ماهی‌ها را به قیمت‌های متفاوتی خریداری می‌کنیم به امید اینکه آنها تا سال بعد زنده بمانند. داخل تنگی زیبا سر سفره هفت سین منزل قرار می‌دهیم اما آیا تاکنون از خودتان پرسیده‌اید این حجم ماهی قرمزی که هر سال با نزدیک شدن فصل بهار در گوشه و کنار خیابان فروخته می‌شود چه تجارتی را در دل خود جای داده و چند نفر در این زمینه شاغل هستند؟

در نگاه اول شاید براین باور باشید که تعداد تولیدکنندگان یا دست‌اندرکاران این صنعت یعنی پرورش ماهیان زینتی نه در ابعاد اقتصادی، بلکه کاملا سنتی و به‌دور از هرگونه سیاست‌گذاری کلان تجاری مشغول فعالیت هستند، درحالی که اگر به آمارهای موجود که به‌صورت کاملا منسجم در این زمینه تهیه شده است نگاهی بیندازیم می‌بینیم امروز تقریبا 1200واحد تولیدی ماهیان زینتی در استان‌های گیلان و اصفهان (شهر کاشان) مشغول فعالیت هستند و در این زمینه گام برداشته‌اند اما این تولیدکنندگان صرفا ماهی شب عید تولید نمی‌کنند چون سودتجاری در بخش ماهیان زینتی است و به قول معروف ماهی شب عید جوری جنس‌شان شناخته شده است.

فومن و کاشان مراکز اصلی

کاظم کوکرم، کارشناس ارشد آبزی‌پروری در این زمینه به «فرصت امروز» گفت: به‌طور کلی ماهیان قرمز در سراسر دهکده جهانی به‌عنوان ماهیان زینتی شناخته شده و جزو نخستین گروه از ماهیان اهلی شده توسط انسان شناخته می‌شوند، از این رو تولید تجاری آنها به‌خصوص در کشور چین به‌عنوان صنعتی سودآور مورد استقبال گروه عمده‌ای از سرمایه‌گذاران قرار گرفته است.

کوکرم در ادامه به تولید این ماهیان زینتی در کشورمان اشاره کرد و افزود: با توجه به پیش نیازهای تولید این‌گونه ماهیان زینتی مناطق اطراف فومن و شهر کاشان به‌عنوان اصلی‌ترین مراکز پرورش ماهیان قرمز زینتی هستند اما از آنجا که در کاشان به‌صورت کاملا علمی به این صنعت پرداخته شده است، بیشتر انواع و اقسام زینتی این گروه از ماهیان که جزو خانواده کپورماهیان هستند تولید و روانه بازار می‌شود و بیشتر ماهیان قرمز شب عید که در گوشه و کنار شهرها نزدیک فرا‌رسیدن سال نو فروخته می‌شوند از اطراف فومن وارد بازار می‌شوند.

این متخصص آبزی‌پروری درباره چگونگی پرورش این ماهیان گفت: با توجه به اینکه ماهیان قرمز شب عید از خانواده کپور ماهیان هستند؛ به مقاوم بودن به تغییرات و بیماری‌ها معروف شده‌اند. از این رو پرورش آنها چه به‌صورت سنتی و چه به‌صورت علمی زیاد کار سخت و نگران کننده‌ای برای سرمایه‌داران نیست اما باید به این نکته توجه داشته باشیم که پرورش ماهیان قرمز زینتی می‌تواند ارزش افزوده بسیار بالاتری نسبت به ماهیان قرمز معمولی شب عید داشته باشد، یعنی کاری که در کاشان درحال انجام است.

وی در ادامه افزود: به‌عنوان مثال اگر ماهیان قرمز معمولی شب عید که در فومن تولید می‌شوند در مزارع پرورش ماهی حدودا هر قطعه 200تومان فروخته می‌شوند، محصولات کاشان که همان گلدفیش‌های زینتی هستند حتی سر مزرعه تقریبا 10برابر قیمت تولیدات فومن داشته و در بازارهای مصرف نزدیک به 7 یا 8هزار تومان معامله می‌شوند.

به گفته کوکرم، پیش نیاز تکثیر و تولید ماهیان قرمز شب عید می‌تواند یک حوض چندمتری تا یک استخر پرورش مکانیزه باشد که متناسب با اهداف سرمایه‌گذار باید بنا گذاشته شود اما از آنجا که این گروه از ماهیان جزو ماهیان همه‌چیزخوار هستند، هرچه استخر بزرگ‌تر و تراکم ماهیان کمتر باشد، ماهیان سریع‌تر رشد کرده و بزرگ‌تر خواهند شد. این درحالی است که اگر تولیدکننده قصد تکثیر یا تولید ماهیان در استخرهای بتنی را داشته باشد باید به‌صورت دستی به آنها غذا داده شود تا برای رسیدن به بازار قوت کافی داشته باشند.

وی در ادامه تاکید کرد با توجه به اصول علمی تولید ماهیان قرمز شب عید در استخرهای بزرگ‌تر و تراکم پایین باعث کاهش سوددهی سرمایه‌گذار خواهد شد؛ بنابراین بیشتر سرمایه‌گذاران سعی در استفاده از استخرهای کوچک با تراکم بالا دارند تا بتوانند از منافع اقتصادی بهتری برخوردار باشند که این سیاست می‌تواند به بیماری‌های گروهی ماهیان نیز منجر شود که با استفاده از داروها باید این مشکل به حداقل خود برسد.

حمل‌ونقل چالش اصلی

این متخصص علوم آبزی‌پروری درباره چگونگی ارسال ماهیان شب عید از مزارع پرورش تا بازارهای هدف گفت: همان‌طور که قبلا نیز اشاره شد این گروه از ماهیان جزو آبزیانی هستند که به تغییر شرایط مقاوم بوده و به مراقبت‌های خاصی نیاز ندارند. به همین دلیل دلال‌ها پس از خرید محصول مورد نظرشان از تولیدکننده با استفاده از خودروهایی که تانکرهای پلاستیکی بزرگ پشت آنها طراحی شده است و دارای یک سیستم بسیار ساده انتقال اکسیژن به داخل آن هستند ماهیان را به سمت بازارهای هدف‌شان روانه می‌کنند که این روش عموما تلفات بالایی نیز دارد.

سرمایه‌گذاری ژنتیکی

کاظم کوکرم درباره بهترین سیاست سرمایه‌گذاری معتقد است با توجه به اینکه هنوز هیچ فعالیت قابل توجهی در زمینه ژنتیکی ماهیان زینتی در کشورمان صورت نگرفته است، اگر واقعا صاحبان سرمایه علاقه‌مند ورود به این صنعت هستند، باید هوشمندانه عمل کرده و برای پرورش گلدفیش‌های زینتی با استفاده از روش‌های ژنتیکی وارد این صنعت شوند.

وی تاکیدکرد: امروز مالزی، سنگاپور، چین، تایلند و برخی از کشورهای دیگر جنوب شرق آسیا با استفاده از همین روش ماهیان را تولید می‌کنند که دارای ویژگی‌های خاصی در اندام‌شان هستند و با ارزش افزوده‌ای بعضا غیرقابل تصور آنها را در بازارهای بین‌المللی به فروش می‌رسانند که ایران هم به تازگی به‌عنوان یکی از مقاصد اصلی محصولات این کشورها شناخته شده است.درحالی که تمام امکانات تولید و صادرات این نوع ماهیان پرطرفدار به دیگر کشورها در کشورمان مهیاست و می‌توان برای آن سرمایه‌گذاری کرد.

وی در پایان گفت: البته استفاده از روش‌های ژنتیکی یکی از مواردی است که به‌طور کلی نمی‌توان آن را در صنعت پرورش ماهی نادیده گرفت چون اگر این کار صورت نگیرد تمام ماهیان موجود در یک استخر پرورش ماهی دچار مشکل همخونی شده و علاوه‌بر اینکه مشکلاتی ساختاری برای‌شان درست شبیه به انسان‌ها ایجاد می‌شود، بلکه در صورت بروز یک بیماری کل آبزیان موجود در یک استخر مبتلا می‌شوند چون تمام خصوصیات ژنتیکی آنها یکسان است؛ بنابراین لازم است که یا از طریق ژنتیکی تغییراتی در آنها ایجاد شود یا اینکه تخم ماهی خارج از مرزهای ایران وارد شود.