گفت وگوی اختصاصی «فرصت امروز» با بهمن عبداللهی، رئیس اتاق تعاون ایران / نقش اقتصادی- اجتماعی تعاونی ها

تعاونی ها جزو تشکل هایی هستند که از نهادهای مردمی شکل گرفته و دارای اقتصاد مردمی  هستند، بنابراین با تلاش، اتحاد و همدلی می توانند توانایی اقتصادی کشور در بخش های مختلف اقتصادی را توسعه دهند. از این رو باید برای پویایی اقتصاد از حضور و مشارکت بخش تعاونی دفاع کرد.

به این دلیل که اهداف اقتصاد مقاومتی، توسعه کارآفرینی و فعال سازی منابع مالی، همچنین پیشتازی اقتصاد دانش بنیان است که این مهم با رونق اقتصادی بازارهای فرامنطقه ای، اصلاح الگوی مصرف، خروج دولت از تصدی گری و تقویت منابع مردمی میسر می شود. درست در این نقطه است که تعاونی ها به عنوان تشکل های مردم  نهاد شکل می گیرند.

در حقیقت اهمیت موضوع تعاونی ها به این دلیل است که تعاونی ها، سازمان ها و نهادهای مردمی در عین برخورداری از خصوصیات و مشخصات یک واحد اقتصادی و تجاری، دارای ارزش های مکتبی و اجتماعی هم هستند و می توانند مبین تلاش های دسته جمعی و گروهی اعضای تشکیل دهنده تعاونی برای نیل به اهداف مشترک و پیشرفت و توسعه باشند.

در ایران به علت شرایط خاص و بحرانی و مشکلاتی که در حال حاضر وجود دارد، لزوم همکاری و مشارکت مردم و تمامی افراد جامعه در اموری که مربوط به خود آنها است، می تواند چاره ساز بسیاری از مشکلات و موانع باشد.

به همین دلیل در قانون اساسی کشور به بخش تعاون در کنار دو بخش دولتی و خصوصی توجه خاص شده است، زیرا تعاون و گسترش آن در کشور موجب رشد و توسعه و پیشرفت اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی می شود و جامعه را به سوی استقلال و خودکفایی سوق می دهد. در همین ارتباط و درباره نقش مؤثر تعاونی ها در اقتصاد یک کشور  «فرصت امروز» گفت وگویی داشته با رئیس اتاق تعاون ایران.

نقش دوگانه تعاونی ها

بهمن عبداللهی، با اشاره به اهمیت و جایگاه تعاونی ها در اقتصاد کشورمان به «فرصت امروز» می گوید: به طور کلی مبحث تعاونی به عنوان یک مبحث اقتصادی و اجتماعی در اغلب کشورها مطرح است چون در این قالب می بینیم کنار هم قرار گرفتن توانمندی های خرد، می تواند عاملی در ایجاد تغییراتی عمده و قابل توجه در یک یا چند شاخص اجتماعی و اقتصادی باشد.

هرچند نباید فراموش کرد که اهمیت و جایگاه تعاونی ها بارها در دین مبین اسلام به پیروان آن تأکید شده است. عبداللهی در ادامه می افزاید: همانطور که اشاره شد نقش تعاونی ها فقط در بحث اقتصادی نیست و می توانیم به کارکرد اجتماعی آنها نیز اشاره کنیم.

چون این روش یعنی توسعه تعاونی ها در اقتصاد کشورها می تواند عاملی در توزیع عادلانه ثروت و همچنین کاهش فاصله طبقاتی جامعه و افزایش سطح اشتغال باشد که همین نکته توانایی افزایش و ارتقای کیفیت شرایط زندگی در جامعه را دارد و همه می دانیم وقتی معضل اشتغال در یک جامعه وجود نداشته باشد، می توانیم شاهد جامعه ای پویا و روبه رشد باشیم چون کمترین توان مسئولان در کنترل آسیب ها هزینه خواهد شد و بیشترین نیرو برای پیشرفت به کار گرفته می شود.

این مقام مسئول معتقد است اهمیت و اثرات مثبت مقوله تعاون در اقتصاد آنچنان بالا و قابل دفاع است که حتی در کشورهای توسعه یافته و پیشرفته که معمولاً مهد سرمایه داری هستند نیز این نکته یعنی تعاون، جایگاه بسیار بالا و قابل دفاعی به خود دیده است.

به عنوان مثال چهارمین بانک بزرگ فرانسه به شکل تعاونی تأسیس شده و دومین تولید کننده بزرگ محصولات دامی در هلند و استرالیا نیز برمبنای اصول تعاونی شکل گرفته است.

وی درباره نقش تعاونی ها در اقتصاد ایران نیز اضافه می کند: در قانون اساسی کشورمان اقتصاد کل ایران در قالب سه بخش مهم یعنی اقتصاد دولتی، تعاونی و خصوصی تعریف شده است.پس می بینیم که موضوع تعاونی ها در اولویت دوم از نظر قانون اساسی درنظر گرفته شده و می توانیم به استناد همین جایگاه نسبت به توسعه و افزایش سهم تعاونی ها از کیک بزرگ اقتصادی کشورمان در راستای اجرای سیاست های اقتصاد مقاومتی گام برداریم.

فعالیت 115هزار تعاونی در کشور

رئیس اتاق تعاون ایران در ادامه تصریح می کند: آنچه درباره سهم تعاونی ها از اقتصاد کل کشورمان مورد نظر بوده، بر اساس برنامه پنجم توسعه اقتصادی ایران کاملاً مشخص شده است. چون طبق این برنامه و همچنین تأکید قانون اصل 44 یا همان خصوصی سازی، سیاست گذاران کلان کشورمان تعیین کرده اند تا پایان برنامه پنجم، سهم تعاونی ها از اقتصاد کل کشورمان به 25درصد برسد و همین روند توسعه در برنامه ششم نیز دیده شود.

عبداللهی با اشاره به تعداد تعاونی های فعال در ایران تأکید می کند: اکنون در کشورمان نزدیک به 115هزار تعاونی ثبت شده که در 123رشته مختلف فعالیت می کنند. اما آنچه مهم است تعداد افراد تحت پوشش این تعداد تعاونی است که با یک حساب سرانگشتی می بینیم نزدیک به 20میلیون نفر از هموطنان ما به نوعی با این تعاونی ها در ارتباط هستند و اگر تعاونی های سهام عدالت را هم به این مجموعه بیفزاییم در نهایت به عدد 53میلیون نفر خواهیم رسیدکه همگی به نوعی با بحث تعاونی در ارتباط هستند.

این مقام مسئول درباره ترتیب پراکندگی تعاونی های موجود کشورمان نیز می گوید: با توجه به اینکه پراکندگی و تنوع تعاونی های کل ایران دائماً درحال تغییر و افزایش است شاید دقیقا امکان ارائه آمار را در این زمینه نداشته باشیم. اما براساس آخرین آماری که موجود است، بیشترین تعداد تعاونی های فعال ایران در بخش تولیدی هستند و پس از آن تعاونی های کشاورزی خودنمایی می کنند، هرچند مسکنی ها نیز جایگاه قابل توجهی را به خود اختصاص داده اند.

ذی نفعی سهامداران، عامل اصلی رشد

وی معتقد است اگر به بخش تعاونی ها بیشتر توجه داشته باشیم بدون تردید می توانیم شاهد رشد و رونق اقتصادی قابل توجهی در کشورمان باشیم چون هنگامی که یک تعاونی به صورت قانونی ثبت می شود معمولاً سهامداران در آن تعاونی خودشان شاغل هستند و ذی نفع، بنابراین برای رسیدن به اهداف اقتصادی و همچنین مراقبت از آن فعالیت، گام های مؤثرتر و دقیق تری برمی دارند. همین نکته عاملی در بقا و توسعه آن فعالیت اقتصادی، خدماتی یا هر نوع فعالیت دیگر در قالب تعاونی خواهد بود و مشاغل ایجاد شده در آن نیز پایدار است.

از این رو دور از ذهن نیست اگر بگوییم تعاونی ها می توانند معضل بیکاری را در کشورمان برطرف کنند. رئیس اتاق تعاون ایران در این رابطه تصریح می کند: امروزه در کشورهای توسعه یافته همانطور که اشاره شد تعاونی ها جایگاه مشخصی دارند و همین روند باعث شده تا بحث اشتغال منحصر به استخدام دولتی نباشد. چون تعاونی ها دقیقا در محل خروجی دانشگاه ها و مراکز تربیت نیروی متخصص شکل گرفته اند و با شناسایی فرصت های اقتصادی یا استعدادیابی و همچنین تجمیع سرمایه ها عاملی در جذب نیروهای تحصیلکرده و متخصص شده اند.

عبداللهی درباره تأمین منابع مالی مورد نیاز تعاونی ها یا حمایت های دولتی از این نهادها نیز می گوید: وقتی صحبت از حمایت های مالی می شود برخی معتقدند این نوع حمایت ها ممکن است نتیجه ای مثل وا م های تخصیص داده شده برای بنگاه های زودبازده باشد. درحالی که ما معتقدیم اگر بخشی از آن منابع در قالب تعاونی ها هزینه می شد، امروز این ذهنیت وجود نداشت و می دیدیم که تعاونی ها چه موتور محرکه قابل اعتمادی برای اقتصاد و اشتغال کشورمان هستند.

اما به طور کلی تعاونی ها بر اساس تجمیع برخی توانمندی ها مثل منابع مالی، تخصص های مختلف یا هر مورد دیگری شکل می گیرند. بنابراین ممکن است در ابتدای کار نیازمند استفاده از منابع مالی حمایتی نباشند؛ این درحالی است که این بخش از اقتصاد کشورمان دارای بانک تخصصی است، بدون تردید دسترسی تعاونی ها به منابع مالی حمایتی با استفاده از قوانین موجود بسیار ساده تر و سهل تر است.