پولشویی آزادانه در مناطق آزاد

در سراسر دنیا بین 130 تا 140 کشور، دارای مناطق آزاد هستند. این بدین معناست که در حدود 3000منطقه آزاد در سطح جهان وجود دارد. اما به علت معافیت‌های مالیاتی، نزدیک بودن اغلب این مناطق به فرودگاه‌ها، سهولت در ترانزیت کالا، نظارت‌های کمرنگ دولتی و بسیاری از دلایل مشابه، مفاسد اقتصادی و مشکلاتی چون پولشویی در بسیاری از مناطق آزاد اتفاق می‌افتد. اگرچه اغلب دولت‌ها برای مبارزه با چنین مشکلاتی تمام تلاش خود را به کار می‌گیرند اما برخی مناطق آزاد به علت همین تخلفات به ماهیت مناطق آزاد و حتی ماهیت دولت‌های محلی و کشوری و در نهایت زیرساخت‌های اقتصادی لطمه می‌زنند. طبق گزارش سازمان جهانی مبارزه با جرائم اقتصادی، منشأ پولشویی در مناطق آزاد به مواردی مانند روش‌های ضعیف بازرسی و کنترل کالاها، اطلاعات ناکافی از سوابق و اطلاعات افرادی که در مناطق آزاد فعالیت‌های گسترده تجاری دارند و فساد اداری و سازمانی در زیرساخت‌های دولتی مرتبط است. عمده جرائمی که به واسطه پولشویی در مناطق آزاد رخ می‌دهد به این ترتیب است:

*قاچاق انسان و مهاجرت‌های غیرقانونی

*قاچاق مواد مخدر

*قاچاق اشیای با ارزش و به‌ویژه میراث فرهنگی

*رشوه‌خواری

*جعل ارز و پخش ارز‌های تقلبی

*اخاذی، سرقت و گروگانگیری

به نظر می‌رسد یکی از راهکارهای کلیدی برای کاهش نرخ این تخلفات و جرائم گسترده ایجاد شفافیت مالی در مناطق آزاد و نظارت‌های نامحسوس دولتی، در کنار گزارش‌ها و بررسی‌های مستمر بازرسان مبارزه با مفاسد اقتصادی باشد.

پاناما؛ بهشتی برای تبهکاران

پاناما ماهیتی چند وجهی دارد و بررسی وضعیت این منطقه تا حد زیادی گمراه‌کننده به نظر می‌رسد. این منطقه آزاد به‌عنوان قلب تجارت آمریکای مرکزی شناخته می‌شود و میزان نقل و انتقالات مالی در پاناما تقریبا بی‌رقیب است. اما از سوی دیگر پاناما در طول تاریخ همواره به‌عنوان یکی از گزینه‌های فعالیت قاچاقچیان مواد مخدر و بستری برای پولشویی‌های بزرگ که رقمی معادل با ده‌ها میلیون دلار در سال را شامل می‌شود، مطرح بوده است.

«روزندو میراند» دادستان مشهور کلمبیایی از سال 1995 تا 2005 درگیر پرونده پولشویی مفصلی شد که ابتدا تصور می‌شد در کلمبیا رخ داده است اما تحقیقات مستمر نشان داد این پرونده بخش کوچکی از پرونده بزرگ قاچاق مواد مخدر از پاناما به کلمبیا و سپس کاناداست. البته این پرونده مفصل و پرسروصدا در نهایت راه به جایی نبرد و دستگیری چند مجرم رده پایین را به همراه داشت. این دادستان مشهور در گفت‌وگو با نشریات اذعان کرد: پس از 10 سال پژوهش و تلاش برای موفقیت در این پرونده، در نهایت دریافتم پولشویی در پاناما تا حدی ریشه‌ای و حرفه‌ای صورت می‌گیرد که دستگیری متهمان اصلی به افسانه شبیه است تا واقعیت.

سوازیلند؛ گمنام ولی پرکار

منطقه سوازیلند در آفریقا، جزو مناطق آزادی است که کمتر مورد توجه رسانه‌ها بوده است. اما این منطقه بستر مناسبی برای انواع پولشویی‌های منطقه تلقی می‌شود. قاچاق ماری‌جوانا، مشروبات الکلی، انواع سیگار و حتی اقلام سرقتی از طریق این منطقه به کشورهای اطراف سال‌هاست رواج دارد. ضعف دولت حاکم بر این منطقه باعث شد در سال 2012 نگرانی از قاچاق انسان در منطقه سوازیلند به اوج خود برسد و دولت حاکم، تصمیم به کنترل اوضاع بگیرد. از اوایل سال 2012 تشکیل واحد ضد پولشویی در سوازیلند نقطه امیدی برای کنترل اوضاع شد و بعدها با تشکیل نیروی نظامی ضد فساد اقتصادی امیدها پررنگ‌تر شد. اگرچه هنوز هم این منطقه فعالیت‌های پولشویی خود را به طور کامل ریشه‌کن نکرده است ولی همین میزان پیشرفت هم قابل تحسین است

تایوان؛ تجارت موفق و فساد اقتصادی پررنگ

تایوان را می‌توان جزو موفق‌ترین کشورهای منطقه در زمینه تجارت آزاد با کشورهای مختلف طبقه‌بندی کرد. وجود مناطق آزاد در تایوان باعث رونق تجارت بین‌الملل در این کشور است اما مشکل دولت تایوان از آن جهت است که همگام با جهانی شدن، پیشرفت و مدرن‌تر شدن وضعیت تجارت در این کشور، پولشویی نیز با قدرت تمام صورت می‌گیرد. قاچاق فلزات، سنگ‌ها و جواهرات گرانبها، انجام معاملات گسترده غیرقانونی در بازارهای سیاه و قاچاق مواد مخدر در مناطق آزاد تایوان، روز به روز در حال افزایش است. با وجود تلاش‌های مقامات دولتی برای کنترل اوضاع و کاهش پولشویی به نظر می‌رسد تایوان در این زمینه توفیق چندانی نداشته است.

مالزی؛ موفقیت در طرح‌های ضدپولشویی

در بین کشورهای آسیایی، مالزی یکی از پاک‌ترین سیستم‌های تجاری را داراست. آمار سازمان‌های مبارزه با تروریست و مفاسد اقتصادی نشان می‌دهند، مالزی رتبه خوبی در لیست کشورهایی دارد که اقتصادی سالم و بی‌حاشیه دارند. با در نظر گرفتن مناطق آزاد تجاری در مالزی و وجود شعب متعدد شرکت‌های غربی در این مناطق، بی‌راه نیست اگر مالزی را یکی از کامیاب‌ترین دولت‌ها در زمینه مبارزه با مفاسد اقتصادی و به‌ویژه پولشویی بدانیم.