آوای برنادت از کدام تریبون به گوش می رسد؟!

نگاهی به تغییرات اجتماعی در طول سال های اخیر نشان می دهد نقش کلیساها در طول این دوران تا چه حد دستخوش تحول شده است. سال ها پیش مبلغان مذهبی با سفرهای مختلف خود تلاش داشتند پیروان آیین مسیحیت را افزایش دهند.

سال ها بعد، اگرچه تعداد پیروان این دین افزایش یافت، اما کلیساها به دنبال راه هایی بودند تا حجم اثربخشی اجتماعی  - سیاسی خود را افزایش دهند و در نهایت این روزها بسیاری از کلیساها نه تنها نقش مذهبی بلکه نقشی اجتماعی نیز دارند.

کانادا از کشورهایی است که طی سال های اخیر با تغییراتی آشکار در نظام مذهبی، کلیساها را به اماکنی برای تعامل با اجتماع تبدیل کرده است. برگزاری آیین های مذهبی توسط کلیساها و دعوت به مشارکت در این مراسم به شکلی مدرن انجام می شود و شهرداری ها در شکل یک کاتالیزور مفید برای افزایش تعامل اجتماع و کلیسا عمل می کنند.

با این وجود پرسش اینجاست که آیا برگزاری آیین های باشکوه مذهبی بدون حضور شهرداری ها میسر است؟ بدون تردید پاسخ اولیه منفی است. درواقع نهاد شهرداری با هر موضوع مرتبط با شهروندان گره خورده است، اما پاسخ ثانویه این است: شهرداری ها تا حدی که از مرزهای تعریف شده فراتر نروند، در انواع مراسم و آیین های مذهبی ایفای نقش می کنند ولی حدود این مرز بندی در هر نقطه از جهان تعریفی متفاوت دارد.

از جشن های ازدواج تا مراسم عزاداری

برگزاری انواع مراسم دینی درکشورهای اروپایی مشابهت های زیادی دارد. با این وجود در برخی کشورهای این حوزه، قوانین مدنی و مذهبی از یکدیگر منفک هستند. بنابراین برگزاری مراسم سوگواری یا جشن ها توسط سازمان های وابسته به کلیسا ها انجام می شود، اما مراسم مرتبط با اقلیت های مذهبی تحت نظارت شهرداری ها و با اخذ مجوز قضایی قابل اجرا است. بدیهی است در شرایطی که کلیساها و اماکن مذهبی متولی برگزاری مراسمی خاص باشند، هزینه های برگزاری چنین مراسمی نیز با همین ارگان هاست.

اما هزینه های برگزاری جشن مهمی مانند سال نو، آذین بندی شهر، تغییر فضاها و المان های شهری و... برعهده شهرداری هاست. با این وجود، شهرداری ها حق ندارند از بودجه تعیین شده فراتر روند یا هرگونه تخلفی در استفاده از امکانات شهری داشته باشند.

اگرچه بین 47 کشور اتحادیه اروپا با ساکنانی بالغ بر 820 میلیون نفر، تفاوت هایی در حیطه مذهب، آیین های مذهبی، اعیاد و سوگواری ها وجود دارد، اما با توجه به اکثریت جمعیت مسیحی این کشورها میزان تفاوت های اجرایی در قوانین شهرداری ها اندک است.

برای مثال در کشورهای فنلاند و دانمارک اجرای هرگونه مراسم مذهبی در حیطه اختیارات شوراهای مذهبی و انجمن های وابسته به کلیساهای معتبر و رسمی است. بنابراین هرگونه انجام مراسم مذهبی، ابتدا به تایید این نهادها رسیده و سپس توسط شهرداری ها یا سایرنهادها اجرا می شود.

مشابه همین قانون در سوییس و بلژیک نیز وجود دارد، اما در کشورهایی مانند اسپانیا و آلمان، از انجام ساده ترین سنت مذهبی (ازدواج) تا مراسم باشکوهی چون جشن سال نو، یادبود های مذهبی و سوگواری ها، ابتدا به تایید نهادهای قانونی و نظامی رسیده و سپس مجوز برگزاری مراسم در اختیار نهادهای مذهبی قرار می گیرد.

نقطه مشترک بین اغلب کشورهای اروپایی، تفکیک وظایف بین نهادهای مدنی و مذهبی است. درواقع، چه مراسم از کانال کلیسا انجام شود، چه از کانال های اجتماعی، شهرداری ها، صرفا به عنوان نهادهایی ناظر یا مجری تامین امکانات شهری عمل می کنند و چندان نقشی در پرداخت هزینه های احتمالی یا تنظیم بودجه ایفا نمی کنند.

آنتوان رنارد، عضو ارشد انجمن کشیش های کاتولیک فرانسه معتقد است که برقراری یک الگوی تقسیم وظایف مشخص بین دولت، قانون و نهادهای مذهبی باعث می شود تنش های بین این نهادها به حداقل برسد.

وی معتقد است با توجه به آنکه شناخت شوراهای وابسته به کلیسا نسبت به کیفیت و چگونگی برگزاری آیین های مذهبی بیشتر است، برنامه ریزی های اولیه و تخصیص اعتبار برای برگزاری چنین برنامه هایی از کلیسا ها آغاز می شود.

قوانین سرسخت قبرسی

قبرسی ها برای برگزاری مراسم مذهبی در کوچه و خیابان های شهر قوانینی ویژه دارند. درواقع این قوانین نه فقط در حوزه مذهبی بلکه در حوزه های اجتماعی و فرهنگی نیز مصداق دارند. هر نوع مراسم که به شکل خودجوش و مردمی یا با تصمیم شهرداری ها در آستانه اجرا باشد باید با حکم قضایی مورد تایید وزارت دادگستری قرار گیرد.

بر این اساس برگزاری هر نوع مراسم و گردهمایی در خیابان ها ابتدا توسط مقامات قضایی تایید می شود، اما این قانونمندی به همین جا ختم نمی شود. قوانین مرتبط با هزینه های تشریفات انواع مراسم نیز بسیار سرسختانه تدوین شده اند و هرگونه تخطی از این قوانین به عنوان جرم در نظر گرفته می شود.

در صورتی که شهرداری ها مسئولیت تامین بودجه مراسم خاصی را برعهده داشتند، موظف هستند پیش از برگزاری مراسم، برآوردی کلی از هزینه ها انجام و پس از تایید رسمی مورد استفاده قرار دهند. این مسئله نه تنها مراسم جدید، بلکه مراسم سالانه و مهمی همچون سال نوی میلادی را شامل می شود.