گاز دنیا را می‌گیرد؟

نفت، آینده رو به زوالی دارد. مدت‌هاست که هشدار محیط‌زیستی از پز حزب‌های مخالف به یک ضرورت برای ادامه زندگی در کره زمین تبدیل شده است و انگشت اتهام هم به سوی سوخت‌های فسیلی از جمله نفت است و این البته تنها نشانه قدم زدن در مسیر دوران بعد از نفت نیست.منابع نفتی، حتی اگر همین حالا زیاد باشند، روزی به پایان خواهند رسید. همین گزینه‌های جایگزین را مهم می‌کند. کشورهای زیادی امیدوارانه در پی استحصال بهره‌برداری از منابع بی‌پایان انرژی‌های تجدیدشونده هستند اما صرفه اقتصادی وقتی که پای به حرکت درآوردن چرخ اقتصاد مطرح باشد، به فاکتور مهمی تبدیل می‌شود.

به همین خاطر است که گاز طبیعی فعلاً جایگزین بزرگی برای نفت به شمار می‌رود. منابع عظیمی از گاز طبیعی در سراسر دنیا موجود است، استحصال آن با توجه به تجربه نفت ارزان است و انتقال آن هم وقتی که دوباره به تجربه نفت نگاه کنیم، برای انسان سخت و دور از دسترس نیست.  گاز به‌عنوان جانشین نفت، آلایندگی کمتری دارد و طرفداران محیط‌زیست – هرچند انرژی‌هایی مانند باد و انرژی خورشیدی را ترجیح می‌دهند- مخالفت سرسختانه‌ای با استفاده از این ماده طبیعی ندارند.

همه اینها افق روشنی برای استفاده از گاز ترسیم می‌کند. ایران به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین دارندگان ذخایر عظیم گازی در دنیا، می‌تواند یکی از بازیگران بزرگ صنعت گاز باشد. برداشته شدن تحریم‌های اقتصادی مربوط به پرونده هسته‌ای، راه ایران را برای حضور در بازار جهانی باز کرده است. حالا همانقدر که دنیا در بخش انرژی انتظار حضور مؤثر ایران را می‌کشد، ایران هم مشتاقانه خود را برای پرتاب به قلب بازار انرژی آماده می‌کند.

یکی از بخش‌های مهم بازار انرژی گاز است. نه‌تنها ایران که دیگر کشورهایی که ذخایر گازی بزرگی دارند خیلی حساب‌شده خود را برای حضور مؤثر در بازار انرژی آماده می‌کنند و اجلاس مجمع کشورهای صادرکننده گاز که همین هفته در تهران برگزار شد نشان‌دهنده عزم جدی این کشورها برای حضور مؤثر در بازار گاز دنیاست.  هماهنگی در عرضه گاز در جهان، می‌تواند برای کشورهای صادرکننده حیاتی باشد.همین حالا تجربه ساز مخالف زدن عربستان در اوپک، کام ایران را در تنگنای نفتی دنیا تلخ کرده است و اگر امروز سیاست‌ها هماهنگ شوند، فردا عرضه و تقاضا به‌راحتی نیازهای خود را برطرف خواهند کرد.

مجمع کشورهای صادرکننده گاز

دهم بهمن 1385، ایگو ایونف، دبیر وقت شورای امنیتی روسیه به دیدار آیت‌الله خامنه‌ای رهبر معظم معظم انقلاب رفت. در آن جلسه، رهبر معظم انقلاب طرحی را پیشنهاد دادند که در نهایت به تشکیل مجمع کشورهای صادرکننده گاز منجر شد. رهبر معظم انقلاب با اشاره به اینکه نیمی از ذخایر گاز دنیا در ایران و روسیه قرار دارد، پیشنهاد کردند که یک سازمان برای هماهنگی و همکاری بین کشورهای گازی دنیا تشکیل شود.

این پیشنهاد از سوی روس‌ها به قطر  (دارنده سومین ذخایر عظیم گازی بعد از ایران و روسیه) ‌برده شد و با موافقت این کشور، در سپتامبر 2008 مجمع کشورهای صادرکننده گاز شکل گرفت. با وجود اینکه پیشنهاد تأسیس این سازمان از سوی رهبر ایران مطرح شد، دولت محمود احمدی‌نژاد نتوانست اعضا را متقاعد کند که دبیرخانه این سازمان در ایران باشد و حالا دوحه در قطر محل استقرار دبیرخانه دائمی این سازمان است. هدف اصلی این سازمان هماهنگی اعضایش در تولید، صادرات و کنترل قیمت است. کشورهای عضو این سازمان که به آن اوپک گازی هم گفته می‌شود، 42 درصد تولید گاز جهان و همین‌طور 70 درصد ذخایر گازی جهان را دارا هستند.

کشورهای عضو

ایران، روسیه، گینه استوایی، قطر، امارات متحده عربی، ونزوئلا، نیجریه، مصر، الجزایر، بولیوی و ترینیداد و توباگو.

***

5 کشور برتر گازی دنیا

روسیه
48 تریلیون مترمکعب
۲۶.۱۶درصدازذخایر جهان

ایران
33 تریلیون مترمکعب
17.93درصدازذخایر جهان

قطر
25 تریلیون مترمکعب
13.39درصدازذخایر جهان

ترکمنستان
5/7 تریلیون متر مکعت
3.95 درصدازذخایر جهان

عربستان سعودی
4/7 تریلیون مترمکعب
3.92 درصدازذخایر جهان