یک راه‌حل برای هزار مشکل

اگر تا چند هفته قبل وزیر راه و شهرسازی حتی نمی‌توانست امید چندانی به تصویب و اجرایی شدن وام 80 میلیون تومان مسکن ببندد، حالا و با تایید شورای پول و اعتبار نه‌تنها طرح‌های بلند پروازانه دیگری را نیز در دستور کار خود قرار داده که حتی در قالب تخصیص وام‌های جدید به دنبال حل کردن دیگر معضلات موجود نیز است، معضلاتی که قطعا نام مسکن مهر در تمام ابعاد آن به چشم می‌خورد. عباس آخوندی که هفته قبل مجبور شد به دلیل ناکارآمد خواندن مسکن مهر راهی مجلس شده و توضیحاتی را به نمایندگان مجلس ارائه کند، با وجود تمام انتقاداتی که به‌صراحت یا تلویحی از این طرح کرده، ملزم به تکمیل آنهاست. طرحی که در مرحله آخر به بیش از 2 میلیون واحد مسکونی می‌رسد و در سرتاسر کشور مجتمع‌هایی همسان در اختیار متقاضیان قرار می‌دهد.
در کنار مشکلات و معضلاتی که مسکن مهر در بطن خود با آنها درگیر است، افزایش قابل توجه هزینه‌ها نیز سرعت تکمیل بسیاری از پروژه‌ها را کند کرده و با وجود تلاش دولت آینده را در ابهام فرو برده است.

در شرایطی که دولت وعده داده بود تمام پروژه‌های نیمه‌کاره تا سال 94 به پایان می‌رسند حالا گمانه‌زنی‌ها تبدیل به واقعیتی شده که نشان می‌دهد حداقل 10درصد از طرح مسکن مهر به سال 95موکول خواهد شد. یکی از اصلی‌ترین دلایل کاهش سرعت پیشروی مسکن مهر افزایش قابل توجه هزینه‌های ساخت‌و‌ساز در طول دهه گذشته و فشار مضاعف بر پیمانکاران بوده است. خانه‌هایی که در روزهای ابتدایی کلید خوردن بنا بود رایگان باشد نه‌تنها چند بار افزایش قیمت را پشت سر گذاشته که در حال حاضر نیز بسیاری از انبوه‌سازان و پیمانکاران معتقدند در شرایط فعلی نمی‌توان به کار ادامه داد.

این فشارها هرچند با حمایت‌هایی چون فروش زمین‌های تجاری و ارائه درآمدهای حاصل از آن به مسکن مهر کنترل شده اما حالا و با تثبیت وام80 میلیون تومانی، به‌نظر می‌رسد وزارت راه و شهرسازی نیم نگاهی نیز به ارائه این وام به مسکن مهر دارد. محسن نریمان معاون وزیر راه در این رابطه گفته می‌توان برای مسکن مهرهایی مانند پردیس و پرند که قیمت بالاتری دارند از این وام‌ها استفاده کرد، وام‌هایی که به ظرفیت باقی مانده اختصاص خواهد یافت. هرچند نحوه استقبال مردم از این وام با توجه به دشواری‌های مراحل مقدماتی آن در هاله‌ای از ابهام قرار دارد و مشخص نیست متقاضیان مسکن مهر که از اقشار کم درآمد هستند چطور توان سپرده‌گذاری یک ساله 40 میلیون تومانی را دارند اما صرف مطرح شدن این پیشنهاد از سوی انبوه‌سازان با واکنش‌هایی خاکستری مواجه شده که می‌تواند مثبت یا منفی باشد.

پیمانکاران در منگنه قراردارند

رییس کانون سراسری انبوه‌سازان معتقد است افزایش هزینه‌های ساخت‌و‌ساز در سال‌های گذشته و البته فشار موجود ازسوی‌دولت برای کنترل قیمت‌ها عملا فضای کار را برای پیمانکاران دشوار کرده است. ایرج رهبر در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تصریح کرد: روند ساخت‌و‌ساز در مسکن مهر که روزهایی از سال 93، به رکورد 600 اسکلت‌بندی در ماه رسیده بود، به دلیل فشارهای مالی روی خانه‌سازان کاهش یافته و پیشروی کند شده است. به گفته وی، ادامه یافتن این روند نه‌تنها سرعت دستیابی به اهداف را دشوار می‌کند که انگیزه سرمایه‌گذاران را برای ورود دوباره به بازار نیز از بین می‌برد. رهبر تاکید کرد: با توجه به ارزش افزوده‌ای که زمین‌های مسکن مهر در طول سال‌های گذشته داشته می‌توان از محل آنها بخشی از هزینه‌ها را جبران کرد. اختصاص وام 80 میلیون تومانی می‌تواند مثبت باشد اما تنها در شرایطی که واحدها به درستی و طبق برنامه ارائه شوند، در غیر‌این صورت این مسئله نیز نفعی نخواهد داشت. اگر دولت دغدغه خانه‌دار کردن مردم را دارد باید برای پیمانکاران شرایط را تسهیل کند. 

محمد مهدی مافی، دبیر انجمن صنفی انبوه‌سازان استان تهران نیز در گفت‌وگو با «فرصت امروز» تصریح می‌کند که ارائه وام 80 میلیون تومانی مسکن به مسکن مهر هرچند مثبت است اما نیاز به راهبردهای تکمیل‌کننده دیگری نیز دارد. نمی‌توان برای تمام بخش‌های مسکن مهر یک نسخه نوشت. به گفته وی، حمایت دولت از این پروژه می‌تواند به دو بخش مستقیم و غیرمستقیم تقسیم شود و در کنار حمایت‌های مستقیم مانند وام 90میلیون تومانی، می‌توان به راهبردهای غیرمستقیم مانند تخصیص زمین‌های دولتی و مشارکت در تکمیل طرح‌ها نیز پرداخت. مافی خاطر نشان کرد: ساخت و تکمیل مسکن مهر در مناطقی که باید زیرسازی آنها تکمیل شود در بلند‌مدت می‌تواند ارزش افزوده مطلوبی را نصیب دولت کند که می‌توان از محل آنها هم مشکلات را حل کرد و هم خانه سازان را در شرایط بهتری قرارداد.

هرچند صحبت‌های معاون آخوندی بیشتر به یک گمانه زنی می‌ماند تا طرحی اجرایی اما قطعا اختصاص بخشی از سرمایه وام‌های جدید به مسکن مهر نه‌تنها در اجرا با دشواری‌های بسیار روبه‌روست که حتی دیگر بخش‌ها را نیز متاثر می‌کند. پرداختن به مشکلات پیمانکاران و رفع آنها شاید نزدیک‌ترین راهبرد برای حل مشکل مسکن مهر باشد، طرحی ده ساله که هنوز مشکلاتش بر مزیت‌های آن می‌چربد.