شیفت تورم به غیرخوراکی ها

گزارش مرکز آمار ایران از رخدادهای تورمی مهرماه 1401 نشان می دهد که بخش اعظم تورم ماهانه مربوط به کالاهای غیرخوراکی و خدمات مصرفی است. در حالی که تورم ماهانه خوراکی ها و آشامیدنی ها برای این ماه 2.2 درصد بوده، تورم گروه کالاهای غیرخوراکی و خدمات مصرفی 3.5 درصد اعلام شده است. افزایش قیمت اجاره مسکن و ثبت تورم 6.1 درصدی اجاره بها در اولین ماه فصل پاییز موجب افزایش تورم ماهانه مهرماه و مهمتر از آن، شیفت تورم به سوی گروه کالاهای غیرخوراکی و خدماتی شده است.

جدیدترین آمارهای نهاد آماری کشور نشان می دهد که نرخ تورم ماهانه در مهرماه با 8 دهم درصد رشد به رقم 3 درصد رسیده و برای دومین ماه متوالی صعودی شده است. نرخ تورم ماهانه به درصد تغییر عدد شاخص قیمت نسبت به ماه قبل گفته می شود. پیشتر نرخ تورم ماهانه پس از ثبت رکورد 12.2 درصدی در خردادماه امسال در پی حذف ارز 4200 تومانی کالاهای اساسی، در دو ماه تیر و مرداد روند کاهشی را تجربه کرده و در حالی که به نظر می رسید تورم ماهانه پس از شوک حذف ارز ترجیحی، یک مسیر نزولی را در پیش گرفته است، اما مجددا در ماه های شهریور و مهر افزایشی شده است. بدین ترتیب، تورم ماهانه در سال 1401، سه مسیر صعودی (پس از حذف ارز 4200 تومانی)، نزولی و دوباره صعودی را سپری کرده است. علت اصلی رشد تورم ماهانه در مهرماه به رشد تورم ماهانه بخش اجاره برمی گردد که مهمترین گروه شاخص بهای مصرف کننده است. تورم ماهانه همچنین در خانوارهای شهری بیشتر از خانوارهای روستایی بوده است. براساس آمارها، تورم ماهانه در خانوارهای شهری 3.2 درصد و در خانوارهای روستایی 2 درصد گزارش شده که به ترتیب رشد یک درصدی و کاهش 2 دهم درصدی را نسبت به ماه قبل نشان می دهد.

وزن اجاره در سبد هزینه خانوار

سبد هزینه های غیرخوراکی خانوارها، شش گروه مسکن، پوشاک و کفش، لوازم، اثاث و خدمات خانوار، بهداشت و درمان، حمل ونقل و ارتباطات و تفریحات، سرگرمی ها و خدمات فرهنگی را شامل می شود. داده های اخیر مرکز آمار ایران نشان می دهد که در سبد هزینه خانوارها در این سال ها تغییرات زیادی رخ داده و بخش مسکن به دلیل جهش قیمت مسکن و اجاره، سهم سایر گروه ها را بلعیده است؛ یعنی خانوارها برای آنکه از پس هزینه مسکن برآیند، از سایر هزینه های خود کاسته اند. بنابراین در میان شش گروه هزینه های غیرخوراکی، مسکن بیشترین سهم را دارد و پس از آن به ترتیب بهداشت و درمان، حمل ونقل و ارتباطات، لوازم و اثاث و خدمات، پوشاک و کفش و در انتها تفریحات و سرگرمی قرار دارند. متوسط هزینه سالانه مسکن در سبد خانوارها از 10.8 میلیون تومان در سال 1396 به رقم 13.3 میلیون تومان در سال 1397، رقم 17.2 میلیون تومان در سال 1398، رقم 22.9 میلیون تومان در سال 1399 و نهایتا 33.2 میلیون تومان در سال 1400 رسیده است. با این وجود، شاهد کاهش سهم بخش مسکن در سال گذشته هستیم؛ چراکه در سال 1396 سهم مسکن از هزینه های غیرخوراکی خانوارهای شهری 33 درصد بوده که با روند صعودی در سال های بعد مواجه شده و به 33.9 درصد در سال 1397 و همچنین 36.4 درصد در سال 1398 رسیده است. در سال 1399 نیز این سهم با 37 درصد به بالاترین رقم در این سال ها رسیده، اما در سال 1400 مجددا به 36 درصد افت کرده است.

دومین گروه پرهزینه در بخش غیرخوراکی ها برای خانوارهای شهری، گروه بهداشت و درمان است و متوسط هزینه سالانه این گروه از 3.4 میلیون تومان در سال 1396 به 9.2 میلیون تومان در سال گذشته رسیده است. با این حال، سهم گروه بهداشت و درمان از هزینه های غیرخوراکی خانوارها در طول این سال ها کاهش یافته است. در سال 1396 سهم این گروه 10.6 درصد بوده که با وجود افزایش به 10.9 درصد در سال بعد، اما از سال 1398 روند نزولی به خود گرفته و به 10.5 درصد در این سال و 9.8 درصد در سال 1399 رسیده و سپس در سال گذشته به 10 درصد افزایش یافته است. همچنین در گروه حمل ونقل و ارتباطات نیز متوسط هزینه سالانه این گروه برای خانوارهای شهری در سال 1396 حدود 4 میلیون تومان بوده که در سال 1399 به 6.1 میلیون تومان و در سال گذشته به 8.8 میلیون تومان کاهش یافته است. سهم این گروه در هزینه های خانوار در سال 1396 حدود 12.4 درصد بوده که در سال 1397 به 11.8 درصد، در سال 1398 به 10 درصد، در سال 1399 به 9.9 درصد و در سال 1400 به 9.5 درصد کمتر شده است.

سهم تفریحات و سرگرمی کم شد

نزدیک به 4 درصد از هزینه های غیرخوراکی خانوارهای شهری به لوازم، اثاث و خدمات خانوار مربوط می شود. متوسط هزینه این گروه در سال 1396 حدود 1.3 میلیون تومان بوده که در سال 1399 به 2.6 میلیون تومان و در سال گذشته به 3.9 میلیون تومان رسیده است. با وجود این، سهم این گروه از هزینه های خانوار در طول سال های 1396 تا 1399 روی 4 درصد ثابت مانده، اما در سال گذشته مجددا به 4.3 درصد افزایش یافته است. همچنین در گروه پوشاک و کفش شاهد کاهش سهم این بخش نسبت به هزینه های غیرخوراکی خانوارها هستیم، به طوری که سهم این گروه در سال 1396 حدود 4 درصد بوده که در سال 1397 به 3.5 درصد افت کرده است؛ روندی که در سال بعد نیز ادامه داشته و به 3.1 درصد در سال 1398 رسیده است، اما در سال 1399 به حدود 3.3 درصد و در سال گذشته به 3.9 درصد رسیده است. میانگین هزینه خانوارهای شهری برای پوشاک و کفش طی سال های 1396 و 1397 با اندکی اختلاف بیش از 1.3 میلیون تومان بوده که البته در سال 1398 به 1.4 میلیون تومان رسیده است؛ هرچند که از سال 1399 با افزایش قیمت ها، این سهم بیش از دو برابر شده و به 3 درصد در این سال و 3.6 درصد در سال 1400 افزایش یافته است.

متاسفانه در بین گروه های شش‎ گانه کالاهای غیرخوراکی، کمترین هزینه به گروه تفریحات، سرگرمی ها و خدمات فرهنگی اختصاص دارد. اگرچه این گروه طیف گسترده ای از کالاها و خدمات را دربر می گیرد، اما در شرایط تورمی همیشه مردم سعی می کنند که از هزینه های این بخش بزنند و درآمد خود را صرف امور ضروری تر کنند. مطابق گزارش مرکز آمار ایران، متوسط هزینه خانوارهای شهری در سال 1396 برای این گروه اندکی بیش از 950 هزار تومان بوده که با قدری افزایش در سال های 1397 تا 1399، به بالای یک میلیون تومان در سال افزایش یافته است. با این وجود، در سال گذشته متوسط هزینه خانوارها برای این بخش به بیش از 1.4 میلیون تومان رسیده است. بدین ترتیب، سهم این گروه از سال 1396 تا سال گذشته رفته رفته کاهش یافته، به طوری که این سهم از 2.9 درصد در سال 1396 به 2.7 درصد در سال 1397 و حدود 2.2 درصد در سال 1398 رسیده است. سپس در سال 1399 این سهم به 1.7 درصد و در سال گذشته هم به 1.6 درصد افت کرده است.

ارتباط با نویسنده: [email protected]