خودروسازی در بحران سیاستی

صنعت خودروسازی، یکی از مهمترین محرک های اقتصادی در هر کشوری به شمار می آید. این صنعت به دلیل نقش کلیدی اش در تأمین نیازهای داخلی و تحریک حوزه های مختلف اقتصادی، از جمله صنایع وابسته، جایگاه ویژه ای در اقتصاد ملی دارد. اهمیت این صنعت نه تنها در تأمین اشتغال و گردش سرمایه های کلان، بلکه در توسعه فناوری و نوآوری های صنعتی نیز مشهود است. در سطح بین المللی نیز صنعت خودروسازی به عنوان یکی از صنایع پیشرو و تأثیرگذار بر اقتصاد جهانی تلقی می شود. این تأثیر به ویژه در شرکت های بزرگ خودروسازی جهان که دارای برندهای متعددی تحت مالکیت خود هستند، بیشتر نمایان می شود؛ به عنوان مثال، گروه فولکس واگن با مالکیت برندهایی مانند آئودی، پورشه، بنتلی و لامبورگینی در تولید انواع خودروها، از خودروی اقتصادی گرفته تا خودروی لوکس و اسپرت فعالیت دارد. این گروه با حضور قدرتمند در بازارهای بزرگ اروپا و چین، نقش بسزایی در هدایت و تعیین روندهای اقتصادی این کشورها دارد.

یکی از عوامل کلیدی در موفقیت شرکت های خودروسازی، توانایی آنها در رقابت با همتایان جهانی خود است. این رقابت باعث شده است تا شرکت های خودروسازی روی تولید خودروهای باکیفیت، ایمن و اقتصادی که پاسخگوی سلیقه مشتریان است، تمرکز کنند. به همین دلیل، تمامی بخش های یک شرکت خودروسازی به شکل هماهنگ در راستای این اهداف حرکت می کنند؛ زیرا بقای آنها در این صنعت به موفقیت در این رقابت وابسته است. در سال های اخیر، خودروسازان چینی با تمرکز بر بازارهای بزرگ اروپا و آمریکا به دنبال تثبیت جایگاه خود در این صنعت بوده اند. شرکت های خودروسازی چینی با سیاست های حساب شده و تلاش های مستمر خود توانسته اند سهمی از بازارهای مهم جهانی را به دست آورند. خرید برندهای بزرگ جهانی، نظیر خرید ولوو توسط خودروسازان چینی، نمونه ای از این دست تلاش هاست که نشان دهنده استراتژی بلندمدت چین در این حوزه است.

در مقایسه با کشورهای پیشرو در صنعت خودروسازی جهان، صنعت خودروسازی ایران با مشکلات بسیار جدی مواجه است. علی رغم قدمت صنعت خودروسازی در ایران، نبود رقابت پذیری و تکیه بر حمایت های انحصاری باعث شده است که این صنعت نتواند همپای همتایان جهانی خود رشد و گسترش پیدا کند. در واقع، حمایت های نادرست و غیرموثر از صنعت خودرو به جای تقویت آن، همانند یک «تنفس مصنوعی» عمل کرده و بقای این صنعت را به شکل مصنوعی تضمین کرده است. اگرچه تلاش های زیادی توسط کارشناسان این صنعت صورت گرفته است، اما نبود استراتژی مناسب و عدم رقابت پذیری، صنعت خودروسازی ایران را از دستیابی به اهداف بزرگ توسعه ای باز داشته است. با وجود آنکه در این سال ها بسیاری از صنایع پیشرو کشور توانسته اند در بازارهای بین المللی به موفقیت برسند و برندهای ایرانی را به افتخاری برای کشور تبدیل کنند، اما در صنعت خودروسازی به دلیل نگاه های کوتاه مدت و سیاست های نادرست، این اتفاق نیفتاده است.

صنعت خودروسازی ایران به دلیل وابستگی بیش از حد به حمایت های دولتی و انحصار در تولید، از پویایی لازم برای رقابت در سطح منطقه ای و جهانی برخوردار نیست. این انحصار اگرچه ممکن است در کوتاه مدت تا حدودی کارساز باشد، اما در بلندمدت صنعت خودرو را از مسیر موفقیت هرچه بیشتر دور می کند. همچنین وابستگی این صنعت به سیاست های دولتی و عدم انعطاف پذیری در مواجهه با تغییرات جهانی، آن را به یک صنعت غیرمولد و ناکارآمد تبدیل کرده است.

در مجموع، به نظر می رسد که سیاست های فعلی حاکم بر صنعت خودروسازی ایران، نه تنها به رشد و توسعه این صنعت کمک چندانی نمی کند، بلکه آن را از دستیابی به فناوری های نوین و رقابت جهانی دور می سازد. استمرار حمایت های انحصاری و تمرکز بر تولید داخلی به شکلی غیرمولد، در نهایت به ضرر اقتصاد ملی خواهد بود و این صنعت را به مسیری بی بازگشت از ناکامی سوق خواهد داد. برای بقای واقعی و پیشرفت صنعت خودروسازی کشور، نیاز به اصلاحات جدی و استراتژی های بلندمدت مبتنی بر رقابت و نوآوری وجود دارد.