دور دنیا با یک کلیک

مدت‌هاست صفر‌و‌یک‌های دنیای دیجیتال بسیاری از امور زندگی ما را به خود معطوف کرده و باعث شده تا بیش از پیش به آنها وابسته شویم، به‌طوری که اکنون تصور عدم حضور آنها در زندگی شخصی ما برای هیچ‌کس ممکن نیست و حتی نمی‌توانیم به اداره زندگی بدون آنها فکر کنیم، این درحالی است که نقش همین صفرویک‌های مجازی حتی در برنامه‌ریزی سفرهای ما نیز پراهمیت شده و برای رسیدن به مقصد سفر بعدی به آنها وابسته شده‌ایم و به قول معروف دور دنیا با یک کلیک آرزویی شد برای تمام چمدان به دست‌های سراسر دنیا. از این رو کمتر از دو دهه پیش تعریف جدیدی در صادرات نامرئی یا همان گردشگری به وجود آمد که گردشگری مجازی نام گرفت و به طور کلی این نوع گردشگری (e-tourism) حضور در سرزمین دیجیتالی وب و مشاهده داده‌های صوتی، متنی و تصویری از دنیای فیزیکی پیرامون ماست و اکنون از مرحله رویاپردازی به حقیقتی غیرقابل انکار مبدل شده است. 

در این نوع گردشگری مسافران با استفاده از تورهای مجازی و دنیای صفر و یکی که بر اطلاعاتی مبتنی بر تصویر و صدا کار می‌کنند از کاخ موزه‌ها، اماکن باستانی جهان و به طور کلی تمام دیدنی‌های دهکده جهانی بازدید می‌کنند. کارشناسان معتقدند استفاده از این روش به‌خصوص تصاویر سه بعدی و موزیک یا فیلم‌های کوتاه نه تنها برای علاقه‌مندان گشت و‌گذار در سراسر جهان جنبه سرگرمی دارد، بلکه در ایجاد انگیزه و بستن چمدان سفر در میان مسافران نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است چون افراد هنگام بازدیدهای مجازی و درک بخشی از واقعیت اطراف‌شان در آن مقصد مورد نظر علاقه‌مند خواهند شد تا سر از واقعیت آنجا نیز درآورند که دلیلی برای سفر آنهاست.

این درحالی است که مجریان تورهای مجازی معمولا عکس‌های انتخابی برای برگزاری این‌گونه تورها را بسیار باکیفیت و با تمام جزییات آن مکان به نمایش می‌گذارند، بنابراین تور مجازی عبارت است از ترکیبی از تصاویر، نماهای سه بعدی، نماهای پانوراما (۳۶۰ درجه)، ویدئو، صوت و … که یک فضای حقیقی را مدل‌سازی کرده و به کاربر امکان می‌دهد در این فضا به‌صورت مجازی به گشت‌و‌گذار بپردازد و از محیط مجازی اطلاعات مورد نظر خود را کسب کند.

هنوز ابتدای راه هستیم

اردشیر اروجی، مدیرکل سابق دفتر آمار و برنامه‌ریزی سازمان میراث فرهنگی و کارشناس گردشگری در این زمینه می‌گوید: ایران در زمینه گردشگری مجازی هنوز زیرساخت‌های لازم را نداشته و نتوانسته نظر گردشگران را در این زمینه به خود جلب کند. این درحالی است که گروهی در این زمینه فعالیت می‌کنند اما به جرأت می‌توان گفت تعریف درستی از گردشگری مجازی در میان آنها وجود ندارد، چون هنوز هم شاهد بازاریابی‌های سنتی یا همان بروشورهای چاپی در اقصی نقاط کشورمان برای جلب نظر گردشگران هستیم، حال آنکه در دنیای دیجیتال و عصر ارتباطات به سر می‌بریم.

این کارشناس گردشگری با اشاره به اینترنت به‌عنوان اصلی‌ترین ابزار در توسعه گردشگری مجازی می‌گوید: همه می‌دانیم اکثر گردشگران خارجی هنگام بازدید از کشورمان از سرعت پایین اینترنت یا عدم پوشش در برخی از سایت‌های باستانی گلایه دارند و این مشکل را به‌عنوان یکی از نارسایی‌های صادرات نامرئی کشورمان می‌دانند. درحالی که برخی از کشورها با استفاده از زیرساخت‌های مناسب در این زمینه گام‌های موثری برداشته‌اند و هم‌اکنون تمام دیدنی‌های منطقه مورد نظرشان را وارد دنیای مجازی کرده و در دسترس علاقه‌مندان قرار داده‌اند.

به‌عنوان مثال کشور فرانسه امکان بازدید شبانه از موزه‌های معروف خود را برای گردشگران فراهم کرده و حتی برخی از جاذبه‌های شبانه خود را نیز به‌صورت آنلاین در صفحات مخصوص قرار می‌دهد تا علاقه‌مندان از هزاران کیلومتر دورتر امکان بازدید از آنها را داشته باشند. اما به عقیده اروجی مهم‌ترین موضوع در گردشگری مجازی صرفا تهیه برنامه‌ها یا فایل‌های بازدید از مناطق گردشگری نیست چون امکانات بسیار متعددی در این نوع گردشگری باید مهیا شود تا صنعت گردشگری مجازی واقعا براساس تعاریف علمی و بین‌المللی خود در این زمینه قرار گیرد.

از سوی دیگر، این کارشناس گردشگری می‌افزاید: اگر به کشورهایی که در این زمینه پیشرفت چشمگیری داشته‌اند بنگریم درخواهیم یافت که گردشگران علاقه‌مند به سفر در این کشورها از دریافت ویزا گرفته تا حتی انتخاب صندلی هواپیما یا قطار و رزرو میز شام را قبل از سفر به آن منطقه از پشت میز کارشان می‌توانند انجام دهند.
این یعنی گردشگری مجازی که تمام امکاناتش از همان صفر و یک‌ها مجازی نشات خواهد گرفت، نه ایران که باوجود وجود جاذبه‌های گسترده تاریخی و طبیعی هنوز امکانات اولیه بازدید مجازی برای بسیاری از آنها فراهم نشده و بسیاری از موزه‌های معروف و تاریخی ما هیچ یک از این امکانات را در اختیار ندارند.