ضرورت‌های حمایت از تولیدات غیرنفتی صادرات محور

در حال حاضر یکی از موضوعات بسیار مهم، سرمایه‌گذاری در بخش تولید با هدف خارج کردن این بخش از رکود است. این در حالی است که یکی از پیش‌بینی‌های دولت این است که از این پس افرادی در اولویت دریافت تسهیلات و سایر مزایا قرار بگیرند که بتوانند صنعتی را ایجاد کنند که کالای صادراتی داشته و برای کشور ارزآور باشد. به عبارت دیگر دولت در تلاش است با برخی از معافیت‌های مالیاتی و اعطای تسهیلات، مبنا را بر تولیدات صادرات محور قرار دهد. در همین راستا دولت در حال تعیین معافیت‌های مالیاتی برای تولیدکنندگانی است که محصولات رقابت‌پذیر و صادرات محور را تولید کنند و وزیر امور اقتصادی و دارایی نیز به دنبال برنامه‌های جدید برای حمایت و تشویق تولیدات صادرات محور است.

اما اشکالی که در حال حاضر وجود دارد این است که صنایع ما بیمار هستند و در شرایطی که امکانات صادرات را دارند، ولی به دلیل بیماری رکود که گریبانگیر آنها شده است، توانی برای تولید و صادرات ندارند. از همین رو در وهله اول باید از این بیمار حمایت کنیم که هم‌اکنون دولت با اقداماتی نظیر تزریق نقدینگی به دنبال این است که صنایع و واحدهای تولیدی روی پای خود بایستند و در آینده که شرایط فراهم شد، این صنایع و واحدهای تولیدی را به توسعه صادرات تشویق کنند. در این راستا اقداماتی مانند معافیت مالیاتی و تخصیص ارز به شرکت‌های صادرات محور، حمایت‌های لازم در این زمینه را انجام دهد. در واقع مشکل این است که در حال حاضر در کشور با رکود مواجه هستیم و بنابراین نمی‌توانیم از واحدی که الان حالت بیماری دارد، توقع داشته باشیم که دونده خوبی شود و باید در ابتدا کاری کنیم که روی پای خود بایستد و سپس صادرکننده شود. به عبارت دیگر آنچه که در شرایط فعلی مهم است این است که صنایع و واحدهای تولیدی زنده بمانند.

اما موضوع دیگر این است که قطعا صادرات محور بودن سرمایه‌گذاری‌های جدید جزو اهداف وزارت صنعت، معدن و تجارت است. در این راستا باید به تمام افراد حقیقی و حقوقی متمایل به سرمایه‌گذاری در ایران از ابتدا این نکته خاطرنشان شود که اگر خودشان صادرکننده شوند، دیگر مهم نخواهد بود که قیمت ارز چقدر است. زیرا با صادراتی که انجام می‌دهند، می‌توانند ارز حاصل کنند و دیگر نیازی ندارند که نگران نوسانات قیمت ارز باشند. این موضوعی است که وزارت صنعت، معدن‌و‌تجارت نیز در مورد آن با صادرکنندگان و سرمایه‌گذاران رایزنی کرده است. البته بسیاری از خارجی‌های خواهان سرمایه‌گذاری در ایران به دنبال آن هستند که بخشی از کالاهای تولیدی خود را به کشورهای خود و محل اقامت خود هم صادر کنند.

اما در این میان یک موضوع دیگر این است که شاید در پساتحریم شرایطی به وجود بیاید که اغلب شرکت‌های خارجی تمایل به سرمایه‌گذاری در بخش‌های نفتی و پتروشیمی پیدا کنند بنابراین باید اقداماتی انجام شود تا سرمایه‌گذاری‌ها به سمت تولیدات غیرنفتی هم سوق پیدا کند. البته نکته قابل توجه این است که در حال حاضر تعداد سرمایه‌گذارانی که قصد سرمایه‌گذاری به میزان 20 تا 30‌میلیون دلار را دارند، بسیار زیاد است.

به عبارت دیگر تا اینجا در ملاقات‌هایی که با هیات‌های تجاری صورت گرفته، حدود 90‌درصد آنها خواهان سرمایه‌گذاری در صنایع، غیر‌از بخش‌های نفتی و پتروشیمی هستند و تنها چند شرکت تمایل به سرمایه‌گذاری در پتروشیمی و نفت کشورمان را دارند. زیرا شرکت‌های خارجی فعال در زمینه پتروشیمی و نفت شرکت‌های بزرگی هستند و اکثر این شرکت‌های بزرگ مولتی‌نشنال هستند و از آنجا که نمی‌توانید یک شرکت نفتی پیدا کنید که شرکت‌های آمریکایی در آن هیچ نقشی نداشته باشند، بعید است تا زمانی که مسائل با آمریکا حل نشود، اینها در حوزه‌های نفت و پتروشیمی ایران سرمایه‌گذاری کنند. بنابراین در حال حاضر فرصت بسیار خوبی فراهم شده است تا سرمایه‌گذاری‌های خارجی را به سمت تولیدات غیرنفتی و همچنین تولیدات صادرات محور هدایت کنیم.

اما برای اینکه بتوانیم از این پتانسیل برای توسعه صادرات غیرنفتی استفاده کنیم، باید مشکلات موجود در زمینه اخذ مجوزهای فعالیت و پروسه‌های طولانی آن رفع شود. این مشکلات و پروسه‌های طولانی به دلیل اعمال تحریم‌ها به وقوع پیوسته است و زمانی که به پساتحریم برویم، باید سرعت اعطای مجوزها را به‌شدت افزایش دهیم به‌گونه‌ای که تولیدکنندگان و سرمایه‌گذاران مجبور نباشند برای اخذ مجوز ماه‌ها صبر کنند. در حال حاضر وزارت صنعت، معدن و تجارت درصدد آن است که این مشکلات را حل کند ولی در زیرمجموعه‌ها اندکی مشکلات وجود دارد و به اندازه‌ای مقررات و بخشنامه داریم که این زیرمجموعه‌ها هراس دارند که سریعا آزادسازی کنند. در مجموع قوانین مربوط به کسب‌و‌کار در ایران بسیار سخت است و این در حالی است که در کشورهای رقیب این مشکلات وجود ندارد و کارها به سرعت انجام می‌گیرد.

* رئیس انجمن سرمایه‌گذاری خارجی اتاق بازرگانی ایران